Ας μιλήσουμε για το σεράι

Από την έντυπη έκδοση 

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη 
[email protected]

Τα δύο πρόσωπα της Τουρκίας, την ιστορία των ανθρώπων και την Ιστορία της, ο Ορχάν Παμούκ τα μετέτρεψε σε σπουδαία λογοτεχνία και βραβεύτηκε με Νόμπελ γι’ αυτό.

Δρέπει τις δάφνες μιας διεθνούς φήμης, αλλά ο λόγος του προκαλεί κραδασμούς στη χώρα του. Οι κεμαλιστές τον κατηγορούν ότι παίζει με τη θρησκεία, οι ισλαμιστές για βλασφημία και οι παλαιοί αριστεροί ότι τους πρόδωσε.

Ο Παμούκ τον Οκτώβριο του 2007 αποκαλύπτει στο περιοδικό «Paris Match» ότι αισθανόταν απειλούμενος σε όλη τη διάρκεια των νεανικών του χρόνων. «Μετά την επανάσταση στο Ιράν, όταν μαινόταν ο Ψυχρός Πόλεμος και οι Ηνωμένες Πολιτείες μιλούσαν για “πράσινη ζώνη” κατά του κομμουνισμού, οι Τούρκοι στρατηγοί που είχαν καταλάβει την εξουσία το 1980 προώθησαν το Ισλάμ. Είναι ενδιαφέρον ότι το πολιτικό Ισλάμ στην Τουρκία ενθαρρύνθηκε αρχικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αργότερα μετατράπηκε σε διαρκή κίνδυνο. Αν αισθάνομαι λοιπόν απειλούμενος; Φυσικά!

Η Τουρκία δεν έχει μακρά εμπειρία από τη δημοκρατία. Με το παραμικρό πρόβλημα, βγαίνουν από το κουτί όλη η οργή και η δυσαρέσκεια. Πριν από δύο χρόνια, όταν ανέφερα τι είχε συμβεί το 1915 στους Αρμένιους, μου επιτέθηκαν τόσο οι κοσμικοί εθνικιστές όσο και οι ισλαμιστές».

Τότε, προτίμησε τη σιωπή. Πλέον, ο συγγραφέας, που το 2007 αναγνώριζε ότι «οι άνθρωποι που έχουν σήμερα την εξουσία, αν και έμοιαζαν προ δεκαετίας πολύ με φονταμενταλιστές... δεν μπορείτε να αρνηθείτε ότι άλλαξαν», αλλάζει στάση. Άλλαξαν οι συνθήκες στο σεράι. Από «παρέκκλιση» σε «παρέκκλιση» δημιουργείται η αίσθηση μιας νέας μορφής «πράσινου» ολοκληρωτισμού.

Ο Ορχάν Παμούκ, μιλώντας στη «La Repubblica», δεν μπορεί να φανταστεί το μέλλον της Τουρκίας: το παρόν τού φαίνεται ήδη αρκετά καταθλιπτικό. «Ελπίζω οι Ευρωπαίοι ηγέτες να μιλούν στους Τούρκους ομολόγους τους για την ελευθερία της έκφρασης όταν συναντιούνται».

«Κάτι παράξενο στο νου μου» τριγυρίζει ότι βολεύονται μες στο «Σπίτι της σιωπής» για «Το μαύρο βιβλίο».