Κάποτε στο Εβιάν

Από την έντυπη έκδοση 

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη 
[email protected]

Δεν κατέληξαν σε καμία συμφωνία στο φλέγον, παρά μόνο στην ίδρυση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τους Πρόσφυγες (ICR).

Ολα τα κράτη, εκτός από ένα, επικαλέστηκαν την «οικονομική κρίση» ή προβλήματα «απορρόφησης» και «ενσωμάτωσης» ή «εθνικής ασφάλειας», για να μην αναλάβουν επίσημη δράση για την ανακούφιση των προσφύγων.

Μόνο η Δομινικανή Δημοκρατία συμφώνησε να στεγάσει 100.000. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, ο χρόνος δεν ήταν αρκετός. Από τη στιγμή που υπογράφηκε η συμφωνία, λιγότερο από χίλια άτομα μπόρεσαν να βρουν τον δρόμο τους μακριά από τον πόλεμο.

Πότε έγιναν αυτά τα φοβερά και τρομερά; Στη διάσκεψη του Εβιάν, στη Γαλλία, τον Ιούλιο του 1938. Εκπρόσωποι 32 χωρών συγκεντρώθηκαν στο ξενοδοχείο Royal, από τις 6 έως τις 15 Ιουλίου, για να συζητήσουν το πρόβλημα των Εβραίων προσφύγων. Τις ΗΠΑ εκπροσώπησε ένας επιχειρηματίας και στενός φίλος του προέδρου Ρούζβελτ.

Ο ένας μετά τον άλλο οι απεσταλμένοι εξέφραζαν τη συμπαράστασή τους στους πρόσφυγες, αλλά... Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρότρυναν μεν στην κατεύθυνση της εύρεσης μιας μακροπρόθεσμης λύσης, αλλά ουδείς -ούτε φυσικά οι ίδιες- ήταν διατεθειμένος να χαλαρώσει τους περιορισμούς που ίσχυαν για τη μετανάστευση.

Στα τέλη του 1938, 125.000 αιτούντες έκαναν ουρές έξω από το προξενείο των ΗΠΑ με την ελπίδα να εξασφαλίσουν μία από τις 27.000 βίζες που προβλέπονταν. Μέχρι τον Ιούνιο του 1939 ο αριθμός των ατόμων που είχαν υποβάλει αίτηση ξεπερνούσε πλέον τις 300.000.

Σε ένα περιστατικό που έλαβε μεγάλη δημοσιότητα τον Μάιο - Ιούνιο του 1939, οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να δεχτούν πάνω από 900 Εβραίους πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν φτάσει από το Αμβούργο με το «St. Louis». Αφού δεν του δόθηκε άδεια να αγκυροβολήσει, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ευρώπη. Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιο συμφώνησαν να επιμεριστούν το «βάρος».

Βαριές ιστορίες, ελάχιστα διαδεδομένες. Παλιές, μα όχι ξεχασμένες.