Είναι δυνατή μια ενωμένη Λατινική Αμερική που θα αναπτύσσεται παράλληλα, αν όχι σε αντιπαράθεση, με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Αν και πολλοί εκφράζουν τις αμφιβολίες τους, ο Φιντέλ Κάστρο και ο Ούγκο Τσάβες απαντούν θετικά. Και δεν περιμένουν την ενοποίηση αυτή με σταυρωμένα τα χέρια. Εδώ και αρκετό καιρό, οι δύο ηγέτες έχουν αναλάβει μια εκστρατεία για την πολιτική και οικονομική ενοποίηση της ηπείρου, εμπνευσμένη από τα ιδανικά του Σιμόν Μπολιβάρ και του Χοσέ Μαρτί. Σημεία αιχμής αυτής της εκστρατείας είναι το πετρέλαιο της Βενεζουέλας και οι γιατροί και τα σχολεία της Κούβας.
Πριν από λίγες ημέρες, οι δύο ηγέτες διατύπωσαν στην ήπειρο μια γενναιόδωρη πρόταση: να νοσηλευτούν δωρεάν την επόμενη δεκαετία έξι εκατομμύρια κάτοικοι της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής που παρουσιάζουν προβλήματα όρασης. Παράλληλα, ο Κάστρο και ο Τσάβες δεσμεύτηκαν να εκπαιδεύσουν από κοινού την ίδια περίοδο 200.000 γιατρούς, μια «προσφορά αλληλεγγύης» στην ήπειρο απέναντι στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο που προωθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες με τη Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών της Αμερικής.
Σήμερα, σπουδάζουν ιατρική στην Κούβα περίπου 12.000 νέοι από τη Λατινική Αμερική, ενώ χιλιάδες κουβανοί γιατροί εργάζονται σε είκοσι χώρες της περιοχής. Παράλληλα με αυτή τη «διπλωματία των λευκών μπλουζών», ο Τσάβες προωθεί μια «ενεργειακή συμμαχία του Νότου» που έχει αρχίσει ήδη να υλοποιείται με το σχέδιο Petrocaribe. Η ιδέα είναι ότι το πετρέλαιο, ένα στρατηγικό όπλο χάρις στην αυξημένη τιμή του, μπορεί να αποτελέσει έναν αποφασιστικό παράγοντα για την ενοποίηση της ηπείρου.
Όπως σημειώνει ο ανταποκριτής της Ελ Παϊς στην Αβάνα, τα σχέδια του Καράκας και της Αβάνας φαίνεται πως προχωρούν. Τον τελευταίο μήνα, ο Τσάβες επισκέφθηκε την Αργεντινή, την Ουρουγουάη, τη Βραζιλία και την Παραγουάη, υπογράφοντας διμερείς συμφωνίες ενεργειακού περιεχομένου και προωθώντας την πολυπόθητη ενοποίηση. Στις 29 Ιουνίου, 13 χώρες της Καραϊβικής υπέγραψαν με τη Βενεζουέλα τη Συμφωνία Ενεργειακής Συνεργασίας Petrocaribe, διακηρύσσοντας το στόχο τους να γίνουν οι κοινωνίες της περιοχής πιο δίκαιες και πιο ισότιμες.
H Petrocaribe δεν είναι μόνο ένα εργαλείο για την παροχή ενέργειας με οικονομικές ευκολίες στις χώρες της περιοχής, αλλά - όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Βενεζουέλας - και «ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη της υποδομής των χωρών που μετέχουν σε αυτό». Και το πρόγραμμα αυτό είναι μόνο το πρώτο βήμα ενός μεγάλου ονείρου: της Petroamerica, μιας ηπείρου δηλαδή που θα είναι ενεργειακά λιγότερο εξαρτημένη.
Ο Λευκός Οίκος παρακολουθεί με ανησυχία την αυξανόμενη επιρροή του Τσάβες και του Κάστρο στην περιοχή. Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Παραγουάη, ο αμερικανός υπουργός Αμύνης Ντόναλντ Ράμσφελντ κατηγόρησε ευθέως τους δύο ηγέτες για «αποσταθεροποίηση» της περιοχής. Ο παραγουανός ομόλογός του, όμως, απάντησε ότι η βοήθεια που παρέχει η Κούβα στους τομείς της εκπαίδευσης και της ιατρικής είναι πολύτιμη, ενώ υπογράμμισε και τη σημασία της συμφωνίας που επιτεύχθηκε με τη Βενεζουέλα για ανταλλαγή πετρελαίου με κρέας και σόγια.
Τόσο ο ίδιος όσο και ο Κάστρο βεβαιώνουν ότι η στιγμή της πραγματικής ανεξαρτησίας της Αμερικής, όπως τη φαντάστηκαν ο Μπολιβάρ και ο Μαρτί, έχει φτάσει. Σύμφωνα με τα λόγια του Κάστρο, «η Μπολιβαριανή Εναλλακτική Λϋση για τις Αμερικές (ALBA) προχωρεί όχι με τα κανόνια, αλλά από ένα απλό αίσθημα επιβίωσης».
Πηγές: ΑΠΕ, El Pais