Ποιόν φέρνουμε σπίτι μας http://www.naftemporiki.gr/news/static/05/10/05/1104596.htm ; Μια χώρα με ογδόντα μεγάλες φυλές και άλλες χίλιες μικρότερες, διάσπαρτες στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Τουρκία. Παρά το γεγονός ότι το φεουδαρχικό σύστημα των αγάδων καταργήθηκε επίσημα το 1934, οι παραδοσιακές δομές των φυλών με επικεφαλής τους αγάδες εξακολουθούν να υφίστανται κάτω από ένα σύγχρονο κέλυφος.
Η πλειονότητα των φυλών είναι συγκεντρωμένη στις περιοχές της Σανλίουρφα και του Γκαζίαντεπ, ενώ το φεουδαρχικό σύστημα επικρατεί κυρίως στις μικρότερες φυλές που, σύμφωνα με απόρρητη έκθεση που εκπονήθηκε το 1987 από το τουρκικό κράτος, ανέρχονται περίπου στις 1.000 στην περιοχή της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Τουρκίας.
Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία έχει υπογράψει την Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ, στο άρθρο 4 της οποίας αναφέρεται ότι κανείς δεν μπορεί να τελεί σε καθεστώς δουλείας, στη Νοτιανατολική Τουρκία οι αγάδες εξακολουθούν να είναι ιδιοκτήτες της γης των φυλών καθώς επίσης και των ζώων, των χωριών και των σπιτιών όλου του χωριού.
Μάλιστα, όταν πουλήσουν γη την «πουλούν» μαζί με τους ανθρώπους και τα ζώα, δηλαδή πουλούν ως έχει όλο το χωριό. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν είναι ελεύθεροι να φύγουν από το χωριό. Συνήθως, όμως, αυτό είναι εκ των πραγμάτων αδύνατο λόγω οικονομικών δυσκολιών και έτσι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να παραμείνουν και να συνεχίσουν να εργάζονται για το νέο ιδιοκτήτη της γης (Ερντάλ Σαφάκ, σε άρθρο του στη Σαμπάχ της 25ης/8/2004 με τίτλο «Να είσαι δούλος του δούλου»).
Τα προβλήματα επιλύονται με βάση το εθιμικό δίκαιο
Μία από τις μεγαλύτερες φυλές, όπως δημοσιεύει το «Aksiyon», είναι η φυλή Κικάν (το όνομά της στα κουρδικά σημαίνει «δυο αδέλφια») που αριθμεί 20.000 μέλη. Τα μέλη της φυλής ζουν σε 200 χωριά στο Μάρντιν-Κισίλετεπ στην Τουρκία και σε άλλα 200 χωριά στη Συρία. Αρχηγός της είναι ο Αμπντουλκαντίρ Τιμουραγάογλου αγάς, στο σπίτι του οποίου μένουν 90 άτομα.
Ο αρχηγός της φυλής Κιρβάρ της επαρχίας Σιβέρεκ της Σανλίουρφα, Αχμέτ Κιρβάρ αγάς, ο οποίος διετέλεσε βουλευτής, είναι ιδιοκτήτης τριών χωριών και στα χωράφια του δουλεύουν χιλιάδες άνθρωποι.
«Η δομή της φυλής έχει πια αλλάξει. Οι φυλές μετακινήθηκαν στις πόλεις και οι άνθρωποι ενσωματώθηκαν στην αστική κουλτούρα. Oμως, στους γάμους ισχύει ακόμη το παλιό σύστημα. Ισχύει πρώτα η προτίμηση των μεγαλύτερων της φυλής και ύστερα η επιλογή του κοριτσιού ή του αγοριού. Αυτό είναι ένα σύστημα που αφορά πιο πολύ το μέλλον του ατόμου. Τα δικά μου παιδιά μπορούν να παντρευτούν αυτούς που θέλουν. Αλλά αυτοί που θα επιλέξουν πρέπει να είναι αντάξιοι της οικογένειάς μου, της φυλής μου και των ηθών μου», λέει Κιρβάρ.
Στις φυλές εξακολουθεί να ισχύει ο θεσμός του «μπερντέλ» δηλαδή αν μια κοπέλα παντρευτεί κάποιον, η αδελφή του άντρα της παντρεύεται με το δικό της αδελφό.
Η έννοια της τιμής αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό της κοινωνικής ζωής. Το μέλος της φυλής που θα διαπράξει έγκλημα τιμής θα τιμωρηθεί με απόφαση των γηραιότερων. Ο Αχμέτ Κιρβάρ αγάς υποστηρίζει ότι καμία φυλή δεν εφαρμόζει την ποινή του θανάτου για εγκλήματα τιμής και επισημαίνει ότι, οι αποφάσεις για αυτά τα εγκλήματα δεν λαμβάνονται από τη φυλή, αλλά από τις οικογένειες των ατόμων.
Κάθε κόμμα τηρεί μια σταθερή στάση για την εξασφάλιση της υποστήριξης του αγά και της φυλής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του Πανεπιστημίου του Εκατοστού Έτους του Βαν της Τουρκίας, με θέμα «Οι δομές και οι χαρακτηριστικές ιδιότητες των φυλών», οι φυλές μετέχουν κάθε φορά σε διάφορα πολιτικά σχήματα και καταφέρνουν πάντα να εκλέξουν βουλευτές, οι οποίοι συνήθως είναι οι ηγέτες τους. Για να μπορέσουν να διατηρηθούν οι φυλές, τα μέλη τους μοιράζουν τις ψήφους με τον δέοντα τρόπο σε περισσότερα του ενός κόμματα, ώστε να μην επηρεάζονται από την εναλλαγή της εξουσίας.
Ο στρατός έχει κράτος
«Ποιον βάζουμε στο ευρωπαϊκό σπίτι μας;». Μια χώρα, στην οποία οι στρατιωτικοί παρεμβαίνουν σε έναν απίστευτο αριθμό θεμάτων. Ο στρατός εξακολουθεί να θεωρεί τον εαυτό του ιδιοκτήτη του καθεστώτος με το επιχείρημα ότι εκείνος ίδρυσε τη Δημοκρατία. Ολα τα κράτη έχουν στρατό, στην Τουρκία όμως είναι ο στρατός που έχει κράτος». (Μεχμέτ Αλτάν, καθηγητής οικονομίας στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και αρθρογράφος στην εφημερίδα Σαμπάχ).
Αν και οι στρατιωτικές ελίτ είναι υπέρμαχοι της ένταξης στην Ευρώπη, πεισμένες ότι το μοντέλο που πρέπει να ακολουθήσει η Τουρκία βρίσκεται στη Δύση, «το εύθραυστο περιφερειακό περιβάλλον μπορεί και να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για να μην προχωρήσει ο απαραίτητος εκδημοκρατισμός της χώρας . Ο στρατός δεν είναι άλλωστε διατεθειμένος να χάσει όλες τις εξουσίες του.
Οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν συχνά ένα προπέτασμα καπνού που κρύβει την πρόθεση των στρατιωτικών να διατηρήσουν τις θέσεις τους».
Ο στρατηγός Χιλμί Οζκόκ, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, εκφράζει άποψη για όλα τα θέματα και οι δηλώσεις του μεταδίδονται με λεπτομέρειες από τα μέσα ενημέρωσης. Στις συνεντεύξεις Τύπου που δίνει, μπορεί να σχολιάσει το αποτέλεσμα του γαλλικού δημοψηφίσματος για το Ευρωσύνταγμα, την υποψηφιότητα της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τις εξελίξεις στον πόλεμο κατά του ΡΚΚ ή τα σχέδια της κυβέρνησης για την είσοδο των αποφοίτων των θρησκευτικών λυκείων (Ιμάμ Χατίπ) στο Πανεπιστήμιο.
K.T.