Τελικές προειδοποιήσεις στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα για μη συμμόρφωση προς τις βασικές διατάξεις της οδηγίας πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα απέστειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο έγκαιρος προσδιορισμός των περιοχών λεκανών απορροής ποταμών, που έπρεπε να έχει ήδη γίνει από πέρυσι τον Ιούνιο, αποτελεί μία από τις σημαντικές βάσεις που απαιτούνται για την επίτευξη καλής ποιότητας όλων των υδάτινων πόρων. Η Επιτροπή απέστειλε επίσης προειδοποιητικές επιστολές στην Ιταλία και την Ελλάδα γιατί παρέλειψαν να υποβάλουν περιβαλλοντικές μελέτες για τη σημερινή κατάσταση των υδατικών πόρων τους. Οι πράξεις αυτές εντάσσονται σε σειρά αποφάσεων για παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας κατά διαφόρων κρατών μελών, τις οποίες αναγγέλλει τώρα η Επιτροπή.
Σχολιάζοντας τις αποφάσεις, ο αρμόδιος για το Περιβάλλον Επίτροπος κ. Σταύρος Δήμας δήλωσε: «Οι ευρωπαίοι πολίτες δικαιούνται καθαρό νερό και υγιές περιβάλλον. Η σωστή και έγκαιρη εφαρμογή αυτής της φιλόδοξης οδηγίας θα βοηθήσει την Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα να διαχειριστούν καλύτερα τους πολύτιμους υδατικούς πόρους των. Προσδοκώ από τις χώρες αυτές να σπεύσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία».
Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα
Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα[1], ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των υδάτων, καθορίζει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για την προστασία όλων των υδατικών συγκροτημάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση – ποταμών, λιμνών, παράκτιων και υπόγειων υδάτων. Στοχεύει στο να είναι όλοι οι υδάτινοι πόροι καλής ποιότητας μέχρι το 2015. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω μείωσης της ρύπανσης και της από κοινού διαχείρισης των υδάτινων πόρων κάθε λεκάνης απορροής ποταμού.
Η οδηγία απαιτεί να προσδιορίσουν τα κράτη μέλη περιοχές λεκανών απορροής ποταμών, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορες μεμονωμένες λεκάνες απορροής, υδροφόρους ορίζοντες και παράκτια ύδατα. Αυτές οι μονάδες διαχείρισης πρέπει να αποτελέσουν τη βάση σειράς μέτρων, που περιλαμβάνουν αναλύσεις και εκθέσεις σχετικά με τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτά τα υδατικά συγκροτήματα. Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα λειτουργεί με σαφείς προθεσμίες όσον αφορά τα διάφορα στάδια που απαιτούνται για να επιτευχθεί η αειφόρος διαχείριση των υδάτων στην Ευρώπη, και όπου κάθε στάδιο στηρίζεται στο προηγούμενο.
Προσδιορισμός των περιοχών λεκανών απορροής ποταμών και των αρμοδίων για τη διαχείρισή τους
Μέχρι τις 22 Ιουνίου 2004 το αργότερο, τα κράτη μέλη όφειλαν να ορίσουν περιοχές λεκανών απορροής ποταμών και να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή λεπτομερείς πληροφορίες για τις αρχές στις οποίες ανέθεσαν την διαχείρισή τους.
Η απαίτηση αυτή αποσκοπούσε στη δημιουργία σαφούς εικόνας των διοικητικών διευθετήσεων που έγιναν για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι της οδηγίας. Οι πληροφορίες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τις περιπτώσεις όπου υδατικά συγκροτήματα ανήκουν από κοινού σε διαφορετικά κράτη μέλη, αλλά και για τους πολίτες, τους χρήστες των υδάτων και τους εμπλεκόμενους φορείς που απαιτούν την αποσαφήνιση των διευθετήσεων οι οποίες ισχύουν για τη διαχείριση των υδάτων. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα δεν έχουν ακόμη υποβάλει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες και έτσι τους απεστάλη τελική γραπτή προειδοποίηση. Σε περίπτωση που δεν απαντήσουν ικανοποιητικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να προσφύγει ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πρώτες περιβαλλοντικές μελέτες για την επικρατούσα σήμερα κατάσταση
Μέχρι τις 22 Μαρτίου 2005 το αργότερο, κάθε κράτος μέλος έπρεπε να υποβάλει στην Επιτροπή έκθεση για τα αποτελέσματα των λεπτομερών περιβαλλοντικών μελετών που πραγματοποιήθηκαν σχετικά με την ισχύουσα κατάσταση σε κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταμού η οποία βρίσκεται στην επικράτεια του κράτους μέλους. Οι ίδιες οι μελέτες υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 22 Οκτωβρίου 2004. Οι μελέτες αυτές, που θα αποσαφήνιζαν τι πρέπει να γίνει μέσω μελλοντικών μέτρων κατά της ρύπανσης, αποτελούν σημαντικό περαιτέρω βήμα για την επίτευξη καλής ποιότητας των υδάτων και θα χρησίμευαν ως πρώτη βάση για την κάλυψη των κενών στις γνώσεις μας, για τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων και για την προετοιμασία μιας ευρείας διαβούλευσης με το κοινό. Η μη έγκαιρη υποβολή των εν λόγω μελετών είναι δυνατόν να υποθηκεύσει σοβαρά τα μεταγενέστερα βήματα που θα οδηγήσουν στην καλή ποιότητα όλων των ευρωπαϊκών υδάτων μέχρι το 2015. Η Επιτροπή απέστειλε στην Ιταλία και την Ελλάδα μια πρώτη προειδοποίηση για μη έγκαιρη υποβολή των μελετών αυτών.
Νομική διαδικασία
Το άρθρο 226 της Συνθήκης δίνει στην Επιτροπή εξουσία να κινήσει δικαστική διαδικασία κατά του κράτους μέλους που δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του.
Αν η Επιτροπή διαπιστώσει πιθανή παράβαση της νομοθεσίας της ΕΕ που να απαιτεί να κινηθεί διαδικασία παράβασης, απευθύνει προειδοποιητική επιστολή (πρώτη γραπτή προειδοποίηση) στο οικείο κράτος μέλος, ζητώντας του να υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, συνήθως εντός διμήνου.
Με βάση την απάντηση ή την έλλειψη απάντησης του οικείου κράτους μέλους, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να αποστείλει «αιτιολογημένη γνώμη» (τελική γραπτή προειδοποίηση) στο κράτος μέλος. Σε αυτήν αναφέρει σαφώς και οριστικώς τους λόγους για τους οποίους θεωρεί ότι υπάρχει παράβαση της νομοθεσίας της ΕΕ και καλεί το κράτος μέλος να συμμορφωθεί εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, συνήθως δύο μηνών.
Αν το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί με την Αιτιολογημένη Γνώμη, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να προσφύγει στο Δικαστήριο. Αν το Δικαστήριο διαπιστώσει παράβαση της Συνθήκης, το παραβαίνον κράτος μέλος οφείλει να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί.
Το άρθρο 228 της Συνθήκης παρέχει στην Επιτροπή την εξουσία να ενεργήσει κατά κράτους μέλους που δεν συμμορφώνεται με προηγούμενη απόφαση του Δικαστηρίου. Το άρθρο αυτό επιτρέπει επίσης στην Επιτροπή να ζητήσει από το Δικαστήριο να επιβάλλει χρηματικό πρόστιμο στο οικείο κράτος μέλος.
[1] Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων.