Τον υπόγειο τάφο και τα ερείπια της εκκλησίας του Κύπριου Αγίου Αθανασίου του Πεντασχοινίτη έφερε στο φως η ανασκαφή του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, υπό την διεύθυνση του αρχαιολογικού λειτουργού Α΄, Γιώργου Φιλοθέου, η οποία γίνεται έξι χιλιόμετρα νότια του χωριού Άγιος Θεόδωρος της Επαρχίας Λάρνακας.
Τον υπόγειο τάφο και τα ερείπια της εκκλησίας του Κύπριου Αγίου Αθανασίου του Πεντασχοινίτη έφερε στο φως η ανασκαφή του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, υπό την διεύθυνση του αρχαιολογικού λειτουργού Α΄, Γιώργου Φιλοθέου, η οποία γίνεται έξι χιλιόμετρα νότια του χωριού Άγιος Θεόδωρος της Επαρχίας Λάρνακας.
Ο Άγιος Αθανάσιος καταγόταν από το χωριό Πεντάσχοινο, από όπου πήρε και το επίθετο Πεντασχοινίτης. Έζησε και κοιμήθηκε στο χωριό αυτό, που υφίστατο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, στις πρώτες δεκαετίες του 7ου αιώνα. Γεννήθηκε και έζησε, πριν την εισβολή των Αράβων το 649 μ.Χ. και πέθανε νέος, περίπου είκοσι χρόνων. Σύμφωνα με τον βίο του και την περιγραφή του θαύματος της διάσωσης του πλοίου, ο πατέρας του συνόδευσε τους ναύτες στον τάφο του Αθανασίου «και λάβων αυτούς απήλθεν εις τον τάφο αυτού».
Ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου Αθανασίου ατόνησε παντελώς από τα χρόνια της τουρκοκρατίας και χάθηκε από τη συλλογική μνήμη ακόμα και η ημέρα του εορτασμού της. Πρόσφατα, καθιερώθηκε ως ημέρα εορτασμού η 10η Ιουλίου και συντάχθηκε νέα ασματική ακολουθία.
Ο ναός του Αγίου Αθανασίου κτίστηκε πάνω στον τάφο του και μέχρι πριν από μερικά χρόνια βρισκόταν σε πολύ κακή κατάσταση. Στην έναρξη της ανασκαφής συνέβαλε η επιθυμία των κατοίκων του γειτονικού χωριού Άγιος Θεόδωρος, της Μητροπόλεως Κιτίου και της Αδελφότητας της μονής Σταυροβουνίου.
Η ίδρυση του ναού μπορεί να χρονολογηθεί στα τέλη του 8ου και στις αρχές του 9ου αιώνα. Ο τάφος διαπιστώθηκε - πέραν πάσης αμφιβολίας - ότι πρόκειται για αυτόν στον οποίο εναποτέθηκε το λείψανο του Αγίου Αθανασίου του Πεντασχοινίτη. Η πρόσοψή του είναι επενδυμένη με μάρμαρο εισηγμένο, αφού στην Κύπρο δεν υπάρχει μάρμαρο. Μετά την ταφή, σκεπάστηκε με πλάκες και σφραγίστηκε στις άκρες του με ασβεστοκονίαμα.
Η οροφή πάνω από τον τάφο επενδύθηκε με τρεις πλάκες από ντόπιο γυψομάρμαρο πάνω στις οποίες είναι ζωγραφισμένοι σταυροί με πεπλατυσμένες άκρες που χρονολογούνται στον 7ο ή 8ο αιώνα. Τα τοιχώματα γύρω του καλύφθηκαν με ασβεστοκονίαμα και τοιχογραφήθηκαν. Ο τάφος του Αγίου ήταν συλημένος και πλήρης από οστά ζώων.
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής έρευνας διαπιστώθηκε ότι στην περιοχή του Ιερού Βήματος υπήρχε άλλο ταφικό συγκρότημα, που αποτελείτο από έναν τετράγωνο χώρο αδιευκρίνιστης χρήσης και ένα μεγάλο κιβωτιόσχημο τάφο από πλάκες γυψομαρμάρου. Μέσα στον τάφο αυτό, ο οποίος ήταν σφραγισμένος και ασύλητος βρέθηκε πολύ μεγάλος αριθμός οστών, πράγμα που μαρτυρεί ότι πρόκειται για οστεοφυλάκιο. Μέσα στον τάφο βρέθηκαν λίγα όστρακα από αγγεία που μπορούν να χρονολογηθούν στον 7ο - 8ο αιώνα.
Επίσης, βρέθηκε ένα χρυσό σκουλαρίκι. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο ταφικό συγκρότημα λαξεύτηκε μέσα στο βραχώδες πέτρωμα της περιοχής. Τα σκαλιά που βρέθηκαν στην ανατολική πλευρά του νότιου κλείτους φαίνεται ότι ήταν η πρόσβαση προς τον υπόγειο τάφο. Οι ισχυροί πεσσοί του ναού θεμελιώθηκαν στο πάτωμα του υπόγειου ταφικού συγκροτήματος.
Η μορφή του Αγίου Αθανασίου του Πεντασχοινίτη εικονογραφείται σε παρά πολλούς ναούς της Κύπρου. Η αρχαιότερη και ωραιότερη παράσταση διασώζεται στο Ιερό Βήμα του Καθολικού της Μονής της Παναγίας της Αμασγού και χρονολογείται στις αρχές του 12ου αιώνα.
naftemporiki.gr