Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Από αύριο η Ελλάδα αποκτά περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση της οικονομικής της πολιτικής. Μπορεί η βασική δέσμευση για παραγωγή συγκεκριμένων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων να παραμένει -το ύψος αυτών των αποτελεσμάτων είναι κάτι που θα καθοριστεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα-, όμως τα μέτρα και η οικονομική πολιτική που θα ακολουθείται, για να φτάνουμε κάθε χρόνο στο συγκεκριμένο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, θα χαράσσεται στην Αθήνα και όχι στις Βρυξέλλες.
Η 21η Αυγούστου θα είναι η πρώτη ημέρα χωρίς τη μεταμνημονιακή εποπτεία, ενώ η σημερινή ημέρα είναι η τελευταία μιας μακράς περιόδου κατά την οποία όλοι οι χειρισμοί του οικονομικού επιτελείου των ελληνικών κυβερνήσεων έμπαιναν στο μικροσκόπιο. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν φτάσαμε στο τέλος της… διαδρομής, ούτε ξεκινά από αύριο για την Ελλάδα μια περίοδος απόλυτης ελευθερίας.
Η χώρα δεν έχει ανακτήσει ακόμη την επενδυτική βαθμίδα για τα ομόλογά της, οπότε παραμένει μια χώρα της Ευρωζώνης με «ιδιαιτερότητα» έναντι όλων των υπολοίπων. Επίσης, από αύριο εντάσσεται στην περίοδο της «μεταπρογραμματικής εποπτείας», η οποία θα διαρκέσει για πολλά χρόνια. Ο λόγος; Το τεράστιο χρέος προς τον λεγόμενο «επίσημο τομέα», το οποίο θα πρέπει να αποπληρωθεί -δηλαδή το χρέος προς τις χώρες της Ευρωζώνης, προς τον ESM και τον EFSF- σε ποσοστό άνω του 75% για να αποδεσμευτεί πλήρως η Ελλάδα και από τον τελευταίο μνημονιακό δεσμό.
Πότε θα γίνει αυτό; Εκτιμάται γύρω στο 2058, οπότε ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς. Πρακτικά, στα χρόνια που έρχονται, η Ελλάδα θα συντάσσει -ή θα πρέπει να συντάσσει- προϋπολογισμούς έχοντας κατά νου ότι θα πρέπει να παράγονται πρωτογενή πλεονάσματα που -τουλάχιστον- να καλύπτουν τους τόκους εξυπηρέτησης του χρέους. Όσο αυτό συμβαίνει -οι δημοσιονομικοί στόχοι ουσιαστικά θα οριστούν με απόλυτη σαφήνεια σε μερικούς μήνες στο πλαίσιο αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας- θα παραμένει συνεπής στις υποχρεώσεις της, διατηρώντας ακόμη και το τελευταίο -εν πολλοίς ξεχασμένο- δικαίωμά της που απορρέει από τη συμφωνία του 2018, όταν η χώρα έμπαινε στη μεταμνημονιακή περίοδο: τη νέα ρύθμιση του χρέους αν αυτό εκτροχιαστεί για λόγους που ξεπερνούν τις δυνάμεις και τις οικονομικές δυνατότητες των οικονομικών επιτελείων στην Ελλάδα.
H επόμενη μέρα
Από αύριο η Ελλάδα εντάσσεται σε καθεστώς μεταπρογραμματικής παρακολούθησης (Post Programma Surveillence). Είναι το ίδιο καθεστώς στο οποίο εντάχθηκαν και οι υπόλοιπες χώρες που έμπλεξαν με τα μνημόνια (Κύπρος, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία). Πρακτικά, οι ελεγκτές θα καταφθάνουν ανά εξάμηνο (και όχι ανά τρεις μήνες όπως ισχύει σήμερα), με την πρώτη επίσκεψη να προγραμματίζεται για τον Σεπτέμβριο. Πρακτικά, ο στόχος είναι να συνταχθεί και η τελευταία έκθεσης αξιολόγησης της μεταμνημονιακής περιόδου, να διαπιστωθεί ότι υλοποιήθηκαν οι «ουρές» των εκκρεμοτήτων, και τον Νοέμβριο στο Eurogroup να ανάψει το πράσινο φως για την εκταμίευση και της τελευταίας δόσης των ANFAs και των SMPs, ύψους περίπου 750 εκατ. ευρώ.
Τα χρήματα, εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά, θα μπουν στο ταμείο της χώρας τον Δεκέμβριο. Για να είναι θετική και η τελευταία έκθεση -όπως και όλες οι προηγούμενες θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το θέμα των εκκρεμών συντάξεων και των ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, να προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις και να ανακτηθούν κρατικές εγγυήσεις συνολικού ύψους 470 εκατ. ευρώ. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα συνολικά 22 προαπαιτούμενα που παραμένουν σε εκκρεμότητα για να κλείσει οριστικά ο «φάκελος».
Τα 22 προαπαιτούμενα
Αναλυτικά, η λίστα είναι η εξής:
1. Παρουσίαση του προσχεδίου του προϋπολογισμού για το 2023 σύμφωνα με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
2. Τελική εκκαθάριση όλων -συνταξιοδοτικών και μη- των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
3. Να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το πληροφοριακό σύστημα της ΑΑΔΕ
4. Έναρξη της διαδικασίας για την είσπραξη του υπολοίπου 30% του clawback του 2021 μέσω δόσεων (σ.σ.: εγγραφή παρόχων σε πρόγραμμα δόσεων). Η συλλογή τουλάχιστον του 35% του clawback για το 2022 πρέπει να γίνει έως τον Οκτώβριο.
5. Ουσιαστική πρόοδος προς την εφαρμογή του συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Στόχος είναι να φτάσει στο 25% του συνολικού πληθυσμού που είναι εγγεγραμμένος στο σύστημα έως τα τέλη Οκτωβρίου και στο 50% έως το τέλος του 2022.
6. Κεντρικές προμήθειες: Τακτικές ενημερώσεις για την πρόοδο έως τον Οκτώβριο.
7. Πλαίσιο αφερεγγυότητας: Έναρξη Ανταγωνιστικού Διαλόγου για τον φορέα ακινήτων με τους ενδιαφερόμενους επενδυτές
8. Κρατικές εγγυήσεις: Θα πρέπει να εξεταστούν οι εγγυήσεις ύψους 470 εκατ. ευρώ που έχουν καταπέσει, με πληρωμές 156,5 εκατ. ευρώ την ίδια περίοδο.
9. Εξάλειψη των εκκρεμών υποθέσεων αφερεγγυότητας (Ν. Κατσέλη): Το 95% των υποθέσεων με επανακαθορισμένες ημερομηνίες ακρόασης θα πρέπει να έχει ημερομηνία ακρόασης έως τα τέλη Οκτωβρίου. Το υπόλοιπο 5% θα έχει ημερομηνία ακρόασης το αργότερο μέχρι το τέλος του 2022. Τελεσίδικη δικαστική απόφαση για το 25% των υποθέσεων ορίζεται μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.
10. Δικαιοσύνη: Η βελτιωμένη λειτουργικότητα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα πρέπει να αναπτυχθεί πλήρως και να τεθεί σε πιλοτική λειτουργία
11. Κτηματολόγιο: Το 65% των συνολικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας θα πρέπει να αναρτηθεί και η επικύρωση του 95% των δασικών χαρτών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.
12. Να εγκριθεί η νομοθεσία για τον εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου για τις κρατικές επιχειρήσεις. Τα 10.119 ακίνητα που ανήκουν στο υπουργείο Οικονομικών θα εντοπιστούν και θα μεταφερθούν στο Υπερταμείο. Για τα ακίνητα που ανήκουν σε άλλα υπουργεία, η ολοκλήρωση της διαδικασίας μεταβίβασης θα πρέπει να γίνει έως το τέλος Οκτωβρίου.
13. Μεταβίβαση του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου (ΟΑΚΑ) στο Υπερταμείο. Περαιτέρω πρόοδος στην προετοιμασία της λεπτομερούς μελέτης σκοπιμότητας, συμπεριλαμβανομένου σχετικού επιχειρηματικού σχεδίου.
14 Ιδιωτικοποιήσεις: Όλες οι εκκρεμείς ενέργειες θα συνεχίσουν να παρακολουθούνται για τη ΔΕΠΑ Υποδομών.
15. Εγνατία Οδός: Ολοκλήρωση και λειτουργία ενός μετωπικού και τριών πλευρικών σταθμών διοδίων και υποβολή του φακέλου στο Ελεγκτικό Συνέδριο
16. Γούρνες Ηρακλείου: Οικονομικό κλείσιμο το τέταρτο τρίμηνο του 2022.
17 Αττική Οδός: Έναρξη της φάσης των δεσμευτικών προσφορών.
18 Περιφερειακός λιμένας Αλεξανδρούπολης: Επιλογή του προτιμώμενου επενδυτή.
19 Περιφερειακός λιμένας Ηγουμενίτσας: Υποβολή δεσμευτικών προσφορών και επιλογή του μειοδότη.
20. Παραχώρηση Υπόγειας Αποθήκευσης Αερίου Νότιας Καβάλας: Δεσμευτικές προσφορές και επιλογή του προτιμώμενου επενδυτή έως τον Οκτώβριο με την έγκαιρη έκδοση του πλαισίου καθορισμού των τιμολογίων από τη ΡΑΕ.
21. Περιφερειακός λιμένας Ηρακλείου: Υποβολή δεσμευτικών προσφορών έως τα τέλη Οκτωβρίου.
22. Κωδικοποίηση της εργατικής νομοθεσίας: Να ψηφιστεί έως τον Οκτώβριο. Η υλοποίηση των προαπαιτούμενων μας φέρνει στο τέλος Οκτωβρίου.
Ο Νοέμβριος θα είναι επίσης γεμάτος μήνας, καθώς το Eurogroup θα πρέπει να εγκρίνει την τελευταία έκθεση, που θα βάζει τη «βούλα» για την ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων που αναφέρθηκαν. Τον ίδιο μήνα θα κατατίθεται στη Βουλή το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, πιστοποιώντας αυτό που είναι «κοινό μυστικό» και στο οικονομικό επιτελείο. Από το 2023, και αν δεν γίνει κάτι συνταρακτικό στην παγκόσμια οικονομία όπως συνέβη με την πανδημία ή την ενεργειακή κρίση, η Ελλάδα θα πρέπει να επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία μάλιστα σταδιακά θα πρέπει να γίνονται ολοένα και μεγαλύτερα. Το γεγονός ότι για το 2023 θα συγκρατηθούμε στο επίπεδο του 1% οφείλεται στο ότι για το επόμενο έτος θα παραμείνει ενεργή η λεγόμενη ρήτρα διαφυγής (μέτρο δημοσιονομικής χαλάρωσης), προκειμένου να στηριχτούν τα νοικοκυριά ώστε να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια.
Πιο ψηλά ο πήχης
Από το 2024 ο πήχης θα ανέβει ακόμη πιο ψηλά. Το ακριβές ύψος ουσιαστικά θα καθοριστεί από το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας, η διαπραγμάτευση για το οποίο κανονικά έπρεπε να έχει ξεκινήσει ήδη, αλλά έχει «κολλήσει» και αυτή λόγω της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης.
Αργά ή γρήγορα βέβαια η διαπραγμάτευση που θα γίνει σε επίπεδο αρχηγών κρατών θα τελειώσει και η Ελλάδα θα έχει στα χέρια της έναν πολυετή δημοσιονομικό «μπούσουλα», τον οποίο θα πρέπει να ακολουθεί. Πρακτικά, αναμένεται ότι η χώρα θα πρέπει να επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 2%-2,5% τα επόμενα χρόνια, ανάλογα βέβαια και με την πορεία του ΑΕΠ.
