Από την έντυπη έκδοση
Του Φάνη Ζώη
[email protected]
Ανεξέλεγκτες ενδέχεται να είναι οι συνέπειες στην ελληνική οικονομία μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς ένα «σύννεφο» αβεβαιότητας απλώνεται πάνω απ’ όλη την Ευρώπη.
Παρά το γεγονός ότι οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις µας µε τη Ρωσία και την Ουκρανία παραμένουν περιορισμένες, ήδη ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις συγκεκριμένες χώρες ή έχουν εμπορικές συμφωνίες, εισάγοντας ή εξάγοντας προϊόντα και υπηρεσίες, μετράνε ζημιές, τις οποίες επιδιώκουν µε έκτακτα μέτρα να περιορίσουν. Η αγορά της εμπόλεμης Ουκρανίας ουσιαστικά έχει κλείσει, ενώ της Ρωσίας πλέον μπαίνει σε απομόνωση µε τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση, καθιστώντας αδύνατη οποιαδήποτε διασυνοριακή συναλλαγή.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνορωσικού, αλλά και του Ελληνοουκρανικού Επιμελητηρίου, οι ελληνικές εξαγωγές προς την ουκρανική αγορά τριπλασιάστηκαν την τελευταία πενταετία, αγγίζοντας τα 338,6 εκατ. ευρώ το 2021, από 124,7 εκατ. ευρώ το 2017. Αναφορικά με τις ουκρανικές εισαγωγές, διαμορφώθηκαν χαμηλότερα σε σχέση με τις ελληνικές εξαγωγές, καθώς το 2020 έφτασαν τα 179 εκατ. ευρώ, ενώ το 2021 διαμορφώθηκαν σε 198,4 εκατ. ευρώ. Ακόμα χαμηλότερα στη λίστα των σημαντικών αγορών βρίσκεται η Ρωσία, που κατατάσσεται στην 41η θέση, με εξαγωγές 206,6 εκατ. ευρώ το 2021, από 161,39 εκατ. το 2020. Κύριος λόγος είναι το εμπάργκο που έχουν επιβάλει οι Ρώσοι στην εισαγωγή προϊόντων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που κρατάει καθηλωμένες τις ελληνικές εξαγωγές στα επίπεδα των 200 εκατ. ευρώ.
Όπως αναφέρει στη «Ν» παράγοντας της διαμεταφοράς που δραστηριοποιείται στις συγκεκριμένες αγορές, μπορεί να μην έχουν σταματήσει επισήμως οι μεταφορές, όμως είναι αδύνατες πλέον οι εισαγωγές και εξαγωγές από και προς Ρωσία και Ουκρανία. Ο Έλληνας εισαγωγέας από τη Ρωσία, σημειώνει, καλείται να υπερπηδήσει τρία εμπόδια για να εισαγάγει προϊόντα:
- Να εντοπίσει διαθέσιμο φορτηγό, καθώς οι μεταφορές και μέσα στην ίδια τη Ρωσία έχουν σταματήσει.
- Να εντοπίσει διαθέσιμο καράβι για τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, καθώς οι ναυτιλιακές εταιρείες δύσκολα τα πλησιάζουν υπό τον φόβο τα πλοία τους να δεχθούν επίθεση.
- Να αντιμετωπίσει το ζήτημα με το μπλοκάρισμα των τραπεζικών συναλλαγών.
Ήδη, σύμφωνα με τα στοιχεία των Επιμελητηρίων, υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις που δέχονται τα πρώτα κύματα των συνεπειών από το κλείσιμο εργοστασίων και το πάγωμα των εμπορικών συναλλαγών µε την Ουκρανία και τη Ρωσία. Η διακοπή των εμπορικών σχέσεων αναμένεται να επηρεάσει ένα συνολικό ποσό συναλλαγών που είχε υπερβεί τα 5 δισ. ευρώ και για τις δύο αγορές κατά την περασμένη χρονιά. Τα 545 εκατ. ευρώ περίπου αφορούσαν ελληνικές εξαγωγές και τα 4,5 δισ. ευρώ εισαγωγές, λαμβάνοντας υπόψη και τα πετρελαιοειδή. Στη Ρωσία οι επενδύσεις στις οποίες έχουν προβεί ελληνικές επιχειρήσεις, που πλέον αναζητούν τρόπους να µην εγκλωβιστούν, είναι μεγάλες σε μέγεθος και, σύμφωνα µε στοιχεία του Ελληνορωσικού Επιμελητηρίου κατανέμονται στους τομείς της μεταποίησης, του χονδρεμπορίου-λιανεμπορίου, των μεταφορών-αποθήκευσης, της διαμονής-σίτισης, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, του real estate, των επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών και της υγείας.
Οι εταιρείες με τη μεγαλύτερη έκθεση στην κρίση
Αναμφίβολα, μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις που πλήττονται άμεσα από τον πόλεμο είναι η Coca-Cola HBC. Η εταιρεία διαθέτει 10 εργοστάσια στη Ρωσία και ένα στο Κίεβο. Στη Ρωσία απασχολεί πάνω από 8.000 υπαλλήλους, ενώ στην Ουκρανία το προσωπικό της ξεπερνά τα 1.400 άτομα.
Η Frigoglass λειτουργεί μονάδα παραγωγής επαγγελματικής ψύξης στη Ρωσία μέσω της θυγατρικής της εταιρείας Frigoglass Eurasia LCC. Οι αγορές της Ρωσίας και της Ουκρανίας αποτελούν το 14,5% και το 2,4% των πωλήσεων του ομίλου αντίστοιχα. Η θυγατρική της εταιρείας στη Ρωσία είχε επίσης σημαντικές εξαγωγές (ετοίμων και ημιετοίμων προϊόντων) σε άλλες χώρες και σε θυγατρικές του ομίλου το 2021, καθώς λειτουργεί ως κύρια μονάδα παραγωγής στην Ευρώπη μετά το περιστατικό πυρκαγιάς στο εργοστάσιό της στη Ρουμανία τον Ιούνιο του 2021.
Περαιτέρω, η θυγατρική στη Ρωσία αποτελεί το 20% του ενεργητικού του ομίλου για το 2021. Η εταιρεία αγοράζει πρώτες ύλες στη Ρωσία, οι οποίες καταναλώνονται από τη θυγατρική της και αντιπροσωπεύουν το 23% των συνολικών αγορών του κλάδου επαγγελματικής ψύξης το 2021. Τέλος, η θυγατρική της Frigoglass, που στις 31 Δεκεμβρίου 2021 είχε δανεισμό ύψους 34 εκατ. ευρώ, διατηρεί πιστωτικές γραμμές με διεθνείς και κρατικές τράπεζες στη Ρωσία.
Η εταιρεία Σαράντης δραστηριοποιείται στις αγορές της Ουκρανίας και της Ρωσίας μέσω των κατά 100% θυγατρικών της εταιρειών Ergopack LLC και Hoztorg LLC αντίστοιχα. Το εργοστάσιο της Ergopack, που βρίσκεται στο Kaniv στην κεντρική Ουκρανία, δεν λειτουργεί προσωρινά. Σύμφωνα με ενημέρωση της εταιρείας, οι πωλήσεις της Ergopack LLC το 2021 αντιπροσώπευαν το 6,7% επί των συνολικών πωλήσεων του ομίλου και οι πωλήσεις της Hoztorg LLC το 2021 το 0,5% επί των συνολικών πωλήσεων του ομίλου. Οι αγορές προμηθειών από την Ουκρανία αφορούν τις δραστηριότητες σε αυτήν τη χώρα και αποτελούν ποσοστό μικρότερο του 5% των ενοποιημένων αγορών.
Η ελληνική εξάρτηση από την ουκρανική αγορά
Σε αναστολή λειτουργίας θυγατρικής στην Ουκρανία έχει προχωρήσει η εταιρεία εμπορίας πρώτων υλών ELTON. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως συνολικά στη χώρα, σύμφωνα µε τα στοιχεία του Ελληνοουκρανικού Επιμελητηρίου, δραστηριοποιούνται επενδυτικά 70 ελληνικές επιχειρήσεις. Μεταξύ αυτών βρίσκονται η υαλουργία HG1 που διαθέτει εργοστάσιο, η Alumil, η Etem, η Printec και άλλες. Όπως φυσικά και η JSC Piraeus Bank 1CB. Επίσης, να αναφέρουμε ότι η Chipita, που πλέον έχει περάσει στα χέρια του πολυεθνικού ομίλου Mondelez International, διαθέτει παραγωγική μονάδα στην Αγία Πετρούπολη, από την οποία διοχετεύει τα προϊόντα της (είδη σνακ και αρτοποιίας - ζαχαροπλαστικής) σε πολύ μεγάλο αριθμό σημείων πώλησης.
Την ίδια στιγμή, παρουσία στην περιοχή, αλλά μικρότερη έκθεση διαθέτει επίσης η εταιρεία Πλαστικά Κρήτης (στη Ρωσία) και η Cenergy (Σωληνουργεία Κορίνθου στη Ρωσία). Εργοστάσιο συναρμολόγησης διαθέτει και ο όμιλος Kleeman που κατασκευάζει ανελκυστήρες και η εταιρεία δομικών υλικών Isomat.
Στο μεταξύ, διάχυτος προβληματισμός επικρατεί και στις μεταλλουργικές εταιρείες, καθώς Ρωσία και Ουκρανία αποτελούν βασικούς προμηθευτές χάλυβα. Είναι ενδεικτικό ότι το 17% των αναγκών της Σωληνουργεία Τζιρακιάν καλύφθηκε πέρυσι από τις δύο αυτές χώρες, ενώ αντίστοιχο ποσοστό των αναγκών σε χάλυβα αγόρασε η Αφοί Κορδέλλου από την Ουκρανία, ενώ η ΣΙΔΜΑ το 6,7% το εισήγαγε από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Τέλος, θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι στην ελληνική αγορά γίνονται σημαντικές εισαγωγές ρωσικού αλουμινίου, µε την πλειονότητα αυτών των ποσοτήτων να απορροφά η ElvalHalcor στο πλαίσιο της συνεργασίας της µε τη Rusal.
Μπλόκο σε νέες πωλήσεις και είσπραξη οφειλών
Σημαντικές πιέσεις δέχονται οι αλευροβιομηχανίες αφενός διότι προμηθεύονται σημαντικό μέρος των σιτηρών από την Ουκρανία και τη Ρωσία, αφετέρου διότι η νέα αναταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα επηρεάζει συνολικά τις τιμές των σιτηρών. Για την Κυλινδρόμυλοι Σαραντόπουλος το 2021 το 32% της αξίας των συνολικών αγορών σίτου του ομίλου προήλθε από τη Ρωσία και την Ουκρανία, ενώ το 2020 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 29,5%.
Αντίστοιχα και η εταιρεία Μύλοι Κεπενού την προηγούμενη χρονιά προμηθεύτηκε από Ρωσία και Ουκρανία το 33% της συνολικής αξίας αγορών σιτηρών. Μικρότερη έκθεση εμφανίζουν οι Μύλοι Λούλη, καθώς όσον αφορά τις αγορές σιτηρών από τις χώρες αυτές, και ειδικότερα από τη Ρωσία, κατά το προηγούμενο έτος αποτελούσαν το 17% της αξίας των συνολικών σιτηρών που άλεσε ο όμιλος. Σημαντικό πλήγμα δέχονται και όσοι πραγματοποιούν εξαγωγές στις δύο αγορές.
Εκτεθειμένες πολλές επιχειρήσεις της χώρας, που αφενός δεν μπορούν να προβούν σε νέες πωλήσεις, αφετέρου να εισπράξουν οφειλές. Ρωσία και Ουκρανία απορροφούν πάνω από το 50% της εγχώριας παραγωγής γούνας. Σημειωτέον ότι το πρώτο μεγάλο χτύπημα η ελληνική γουνοποιία το δέχθηκε τη διετία 2014-2015, όταν η Ρωσία είχε επιβάλει είτε εμπάργκο είτε αυστηρούς περιορισμούς στην εισαγωγή ευρωπαϊκών -και ελληνικών- προϊόντων, στον απόηχο των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία για την προσάρτηση της Κριμαίας. Παράλληλα υπήρξε μεγάλη μείωση στις εξαγωγές στην Ουκρανία, που ως τότε απορροφούσε σχεδόν τις ίδιες ποσότητες με τη Ρωσία, λόγω της οικονομικής φθίνουσας πορείας της ουκρανικής οικονομίας στον απόηχο των τότε εξελίξεων.
Ανήσυχοι είναι και οι εξαγωγείς τροφίμων, καθώς σε Ρωσία, Ουκρανία και Λευκορωσία σήμερα εξάγονται κομπόστες, συμπυκνωμένοι χυμοί ροδάκινου και ποσότητες σαλατών. Ειδικά για τα προϊόντα που εξάγονται σε Ρωσία και Ουκρανία απαιτούνται περίπου 40.000 τόνοι φρέσκου ροδάκινου. Επιπλέον, από συνολικά 25.000-30.000 τόνους χυμού ροδάκινου, που παράγονται στην Ελλάδα, το 1/3 πηγαίνει προς Ρωσία, ενώ η Ουκρανία απορροφά σημαντικό μέρος της ελληνικής παραγωγής επιτραπέζιου ροδάκινου.
Κανονικά προχωρούν τα ρωσικά projects
Το 1,5 δισ. ευρώ αγγίζουν τα ρωσικά κεφάλαια που έχουν επενδυθεί στην Ελλάδα. Ειδικότερα, στον χώρο του λιανεμπορίου τροφίμων από το 2021 δραστηριοποιείται στην Ελλάδα η ρωσικών συμφερόντων αλυσίδα hard discount MERE του ομίλου Svetofor. Στη χώρα µας έχει τέσσερα καταστήματα, σε Λάρισα, Τρίπολη, Αγρίνιο και Κόρινθο. Επίσης Ρώσοι µέσω της SI Foods έχουν επενδύσει στη γαλακτοβιομηχανία Δωδώνη. Ωστόσο, κανονικά προχωρά η επένδυση «Elounda Hills», ύψους 500 εκατ. ευρώ, στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, όπου μεγαλομέτοχος της εταιρείας φέρεται ο Ρώσος Bιτάλι Μπορίσοφ. Η επένδυση αφορά την κατασκευή σε έκταση 675 στρεμμάτων πολυτελούς τουριστικού θέρετρου. Επίσης, κανονικά προχωρούν η επένδυση στο Σκορπιό από τον Ρώσο μεγιστάνα Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, ύψους 230 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία «VIP Exclusive Club», αλλά και αυτές του Ιβάν Σαββίδη, τόσο στη Σουρωτή και στον ΟΛΘ, όπου μέσω της Belterra ελέγχει πλέον το 71,85%, όσο και το Macedonia Palace αλλά και το Πόρτο Καρράς.
