«Η Ελλάδα δίνει την εντύπωση ότι δεν επιθυμεί να διασωθεί». Πρόκειται για τη χαρακτηριστική αποστροφή συνομιλητή της «Ν» στη Χάγη, η οποία συμπυκνώνει την ατμόσφαιρα που επικρατεί γύρω από την ελληνική υπόθεση στη διοικητική πρωτεύουσα της Ολλανδίας, τη χώρα η οποία προεδρεύει στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης.
«Η Ελλάδα δίνει την εντύπωση ότι δεν επιθυμεί να διασωθεί». Πρόκειται για τη χαρακτηριστική αποστροφή συνομιλητή της «Ν» στη Χάγη, η οποία συμπυκνώνει την ατμόσφαιρα που επικρατεί γύρω από την ελληνική υπόθεση στη διοικητική πρωτεύουσα της Ολλανδίας, τη χώρα η οποία προεδρεύει στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης.
Η «Ν» είχε την ευκαιρία να επισκεφτεί τη Χάγη και το Άμστερνταμ και να συνομιλήσει με μια σειρά Ολλανδών αναλυτών οι οποίοι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις γύρω από την κρίση στην Ευρωζώνη. Κοινή συνισταμένη των εκτιμήσεων τις οποίες διατύπωσαν οικονομικοί ρεπόρτερ είναι ότι η Ελλάδα έχασε πολύτιμο χρόνο στην εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής, χάρη στις «αρρυθμίες του Αντώνη Σαμαρά» και τον «μαξιμαλισμό του Αλέξη Τσίπρα». Σύμφωνα με την ενημέρωση που είχαν από το περιβάλλον του Ολλανδού υπουργού Οικονομικών και επικεφαλής του Eurogroup, η νέα κυβέρνηση καθυστέρησε ιδιαίτερα να καταθέσει τις προτάσεις της, προκαλώντας εκνευρισμό στην άλλη πλευρά για τη «μακρά περίοδο απραγίας».
«Συζητώ συστηματικά μαζί του. Μου έχει πει κάτι πολύ χαρακτηριστικό, το οποίο βρίσκω πολύ λογικό. “Αν πάω σε ρύθμιση για το ελληνικό χρέος, πώς θα διαχειριστώ τις αντιδράσεις των ακόμη φτωχότερων χωρών; Τι θα πω για παράδειγμα στον Σλοβάκο;”», έλεγε στη «Ν» διακεκριμένος Ολλανδός οικονομολόγος, συνομιλητής του Γερούν Ντάισελμπλουμ, τονίζοντας ότι μια σειρά παραγόντων της Ευρωζώνης έχει εκπλαγεί από τη στάση της νέας ελληνικής κυβέρνησης, καθώς αρχικά «ανέμενε από αυτήν μεγαλύτερο ζήλο στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και στην καταπολέμηση της διαφθοράς, σε σχέση με το παλιό πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα». Ο ίδιος θεωρεί ότι ως προς το σκέλος των μεταρρυθμίσεων θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να το είχε αναλάβει η Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία «έχει σαφώς μεγαλύτερη εμπειρία από το ΔΝΤ».
Αρθρογράφος ο οποίος τοποθετείται στον κεντρώο πολιτικό χώρο επαναλάμβανε με έμφαση ότι πρακτικά απαραίτητη για τη λειτουργία της Ευρωζώνης είναι η τήρηση ορισμένων κανόνων «και αυτό είναι κάτι που δεν καταλαβαίνει η Αθήνα, φλερτάροντας με την καταστροφή τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρωζώνη». Βlogger από τον χώρο της ευρωσκεπτικιστικής δεξιάς χαρακτήριζε από την πλευρά του λαθεμένη την είσοδο της Ελλάδας στο Ευρώ ως αμιγώς πολιτική απόφαση. «Αυτό πληρώνει η Ελλάδα σήμερα. Δεν μπορεί να συνεχίζεται αυτή η ανθρωπιστική καταστροφή στη χώρα σας απλά και μόνο για να υποστηρίζετε αυτήν την επιλογή».
Δίπλα του στέκεται δυσανασχετώντας Ολλανδός δημοσιογράφος ο οποίος θεωρεί «καταστροφικό το σενάριο ενός Grexit», κατά τη γνώμη του, πρωτίστως για την Ελλάδα. «Από τη στιγμή που δεν σας εκφράζουν οι κανόνες της Ευρωζώνης, γιατί δεν επιστρέφετε στο δικό σας νόμισμα, ώστε να εφαρμόσετε τις πολιτικές που θέλετε;», αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά ερευνητής ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων ο οποίος παρακολουθούσε τη συζήτηση. Η ερώτηση έδειχνε ειλικρινής και καλοπροαίρετη. Κι ας ηχούσε στα αυτιά των παριστάμενων ως «ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα». Το συμπέρασμα; Διπλής ανάγνωσης. «Οι Ολλανδοί αδυνατούν να καταλάβουν τι ακριβώς θέλουν οι Έλληνες» και σε κάθε περίπτωση «δεν μπορείς να αναγκάσεις μια χώρα να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις της Ευρωζώνης αν δεν θέλει η ίδια να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις της Ευρωζώνης».
Η Ελλάδα με τα μάτια της ολλανδικής κοινής γνώμης
Χρήσιμη ως προς τη διερεύνηση της κυρίαρχης άποψης στην ολλανδική κοινή γνώμη για την περίπτωση της ελληνικής οικονομίας είναι μια ενδελεχής ματιά στον Τύπο. Στην αρχή της κρίσης, ως απόρροια του κλονισμού της εμπιστοσύνης στον απόηχο των greekstatistics, υπήρξε ένα μπαράζ αρνητικών δημοσιευμάτων. Στη συνέχεια, εν μέσω της μερικής και σχετικής σταθεροποίησης της κατάστασης, ο φάκελος «Ελλάδα» εξαφανίστηκε από τα πρωτοσέλιδα για να επανέλθει δυναμικά το πρώτο 4μηνο του 2015, οπότε και καταγράφεται μια τεράστια αύξηση των δημοσιευμάτων ελληνικού ενδιαφέροντος, η οποία ωθήθηκε από τις πολιτικές εξελίξεις στην Αθήνα και τον αντίκτυπο στην πορεία της διαπραγμάτευσης με τις Βρυξέλλες.
Συγκεκριμένα, δημοσιεύτηκαν 836 άρθρα. Τα 504 (60%) ήταν αρνητικά και τα 332 (40%) ήταν θετικά. Οι αρνητικές γνώμες πηγάζουν κυρίως από την άποψη ότι δεν είναι επιθυμητές «περαιτέρω θυσίες» των Ολλανδών φορολογούμενων προς όφελος των Ελλήνων, οι οποίοι σύμφωνα με το ίδιο σκεπτικό δεν μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα δημοσιονομικά τους μεγέθη.
Ανάμεσα στα θέματα που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον του ολλανδικού αναγνωστικού κοινού ήταν αρχικά το γεγονός ότι «το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ προηγείται στις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα απειλώντας το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της χώρας που συμφωνήθηκε με το ΔΝΤ και την ΕΕ», στη συνέχεια η εκτίμηση ότι «Ο Σαμαράς παίζει με τον φόβο των Ελλήνων» και έπειτα οι πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες «οι ολλανδικές τράπεζες έχουν μικρή ή καθόλου έκθεση στην ελληνική οικονομία και είναι προστατευμένες έναντι ενός Grexit». Επιπλέον, το μήνυμα «Αντίο 17 δις» ως οικονομικής στήριξης της Ολλανδίας προς την Ελλάδα, η οποία έχει κοστίσει «700 ευρώ ανά Ολλανδό». Στο κάδρο βρέθηκε και η ανησυχία των Ολλανδών ότι με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία θα δοθεί ένα τέλος στις… διακοπές all inclusive στην Ελλάδα: «Τελειώνουν τα φθηνά ταξίδια στην Ελλάδα;».
Παράγοντας του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών της Ολλανδίας (SCP) εξηγεί ότι ο μέσος Ολλανδός πολίτης είναι ένθερμος υποστηρικτής της νομισματικής ένωσης, διότι πολύ απλά αισθάνεται ότι μέσα από αυτήν αποκομίζει οικονομικό όφελος, σε αντίθεση με την προοπτική της πολιτικής ένωσης, η οποία προκαλεί προβληματισμό ως προς την πρόκληση της στενότερης συνεργασίας με τις πιο αδύναμες χώρες της ευρωπαϊκής οικογένειας.
Η σύγχυση την οποία προκάλεσε η ανάδειξη των επιπτώσεων της χαμηλής παραγωγικότητας στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με το λαϊκιστικό αμόκ το οποίο προήλθε από ορισμένες ευρωπαϊκές πηγές περί «τεμπέληδων Ελλήνων», έχει συντελέσει στη διαμόρφωση μιας, σε γενικές γραμμές, αρνητικής εικόνας του μέσου Ολλανδού για τον μέσο Έλληνα σε επίπεδο «εργασιακής ηθικής». «Μην ξεχνάτε ότι στην πραγματικότητα οι Ολλανδοί είμαστε καλβινιστές. Στην κοινωνία μας είναι μείζονος σημασίας η ηθική στη δουλειά, η πεποίθηση ότι οφείλουμε να δουλεύουμε σκληρά και να προκόβουμε. Σε αυτό το σημείο βρίσκονται άλλωστε και οι ρίζες της εμπιστοσύνης των Ολλανδών στους θεσμούς».
Οι ολλανδικές αναλογίες της διεθνούς κρίσης
Το 2008 η Ολλανδία ήρθε κι εκείνη κατάματα με τη δική της κρίση, η οποία οδήγησε σε περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Μια «φούσκα» ακινήτων κι ένας δυσανάλογα μεγάλος τραπεζικός τομέας σε σχέση με το ΑΕΠ αποτέλεσαν τα χαρακτηριστικά ενός προβληματικού σκηνικού στην οικονομία της χώρας, η οποία κλήθηκε να διαχειριστεί τις επιπτώσεις μιας σημαντικής μείωσης της κατανάλωσης, όπως και την πρόκληση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Εξού και η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 ετή, με ανοιχτή τη συζήτηση για μελλοντική μετάβαση στα… 71 έτη, συν τοις άλλοις λόγω της αύξησης του προσδόκιμου της ζωής. Τα όρια ηλικίας αυξήθηκαν και στην περίπτωση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, με μειωμένη σύνταξη, από τα 60-61 στα 63-64 έτη.
«Σήμερα βρισκόμαστε ουσιαστικά στα επίπεδα του 2008. Συνεπώς, δεν είναι καλά, αλλά έχουμε αρχίσει να επιταχύνουμε. Βοηθούν και παράγοντες όπως οι μειωμένες τιμές στην ενέργεια. Προβλέπουμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 1,7% του ΑΕΠ το 2015 και 1,8% του ΑΕΠ το 2016. Η ανεργία έχει αρχίσει να μειώνεται με αργό ρυθμό. Είμαστε κοντά στο 7%, από το 8%, που ήταν πολύ υψηλό για την Ολλανδία», σημειώνει στέλεχος του Γραφείου Ανάλυσης Οικονομικής Πολιτικής (CPB), μιας ανεξάρτητης αρχής η οποία θεσμοθετημένα έχει αναλάβει την ευθύνη της μέτρησης των προβλέψεων του ετήσιου προϋπολογισμού του ολλανδικού κράτους.
Όπως λέει, κατά προσέγγιση, το μείγμα της πολιτικής που εφαρμόστηκε τα τελευταία χρόνια ήταν κατά 2/3 αύξηση φόρων και κατά 1/3 περικοπή δαπανών. Γιατί; «Το πρώτο είναι πιο εύκολο από το δεύτερο, σε σχέση με τις κοινωνικές αντιδράσεις. Πάντως οι φόροι αργούν να φέρουν αποτέλεσμα, με εξαίρεση τον ΦΠΑ». Ο συνομιλητής δίνει επίσης μια γενική εικόνα της δυναμικής της συνδικαλιστικής οργάνωσης στη χώρα του: «Ο συνδικαλισμός στην Ολλανδία γερνάει. Οι νέοι δεν εγγράφονται ιδιαίτερα σε συνδικάτα».
To οικονομικό προφίλ της Ολλανδίας
Ο πληθυσμός της Ολλανδίας ανέρχεται σε σχεδόν 17 εκατ. Τις εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα οδηγούν τα τρόφιμα, τα χημικά προϊόντα και ο μηχανολογικός εξοπλισμός. Στην Ελλάδα αντιστοιχεί το 0.13% των εισαγωγών και το 0.50% των εξαγωγών της Ολλανδίας, η οποία το 2013 υλοποίησε επενδύσεις στο εξωτερικό ύψους 1,072 δις δολαρίων. Ολλανδικές εταιρείες εφηύραν το Wifi, το CD και το DVD. Η Ολλανδία αποτελεί την έδρα καινοτόμων πολυεθνικών επιχειρήσεων όπως οι AkzoNobel, Heineken, KPN, ING, Philips, Unilever, Shell. Το λιμάνι του Ρότερνταμ είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Oι συνδυασμένες δραστηριότητες του λιμανιού, στο οποίο εργάζονται περισσότεροι από 90.000 άνθρωποι, ανέρχονται στο 5% του ολλανδικού ΑΕΠ. Περισσότερο από το ¼ της Ολλανδίας βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Το 40% της ελεύθερα προσβάσιμης αγοράς διαχείρισης υδάτων ανήκει σε ολλανδικά χέρια. Με σχεδόν 16,5 χιλιάδες χιλιόμετρα αναχωμάτων και 300 κατασκευές, τα έργα του ολλανδικού δέλτα έχουν καταχωριστεί στο βιβλίο των ρεκόρ Guinness ως το μεγαλύτερο project πλημμυρικής άμυνας στον κόσμο. Το Oosterscheldedam είναι το μεγαλύτερο ενιαίο παλιρροιακό φράγμα στον κόσμο. Η Ολλανδία είναι μια ανοιχτή οικονομία με σημαντικό εμπορικό τομέα: 5ος μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών στον κόσμο. Το 2013 η αξία των εξαγωγών ανερχόταν στο 88% του ΑΕΠ της και το σύνολο των εξαγωγών προϊόντων άξιζε σχεδόν 664 δις δολάρια - περίπου το 3,7% των συνολικών εξαγωγών παγκοσμίως. Η Ολλανδία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας τροφίμων στον κόσμο. Περί τις 12 από τις 40 μεγαλύτερες εταιρείες Food & Beverage στον κόσμο έχουν εγκαταστάσεις R&D στην Ολλανδία, η οποία είναι επίσης ο 9ος μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών και υπηρεσιών παγκοσμίως: 591 δις δολάρια το 2013 - μερίδιο 3,1% παγκοσμίως. Ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ολλανδίας είναι η Γερμανία.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
@VasKostoulas