Το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο και θα χρειαστεί νέα διευθέτηση, τονίζει με συνέντευξή του στη «Ν» ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Μάρδας, ενώ αναγνωρίζει πως η κατάσταση στην πραγματική οικονομία «δεν πάει άλλο» και ότι χρειάζεται ένα «αναπτυξιακό σοκ», επισημαίνοντας πως οι λύσεις που αναζητούνται είναι πάντα «εντός ευρώ».
Από την έντυπη έκδοση
Το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο και θα χρειαστεί νέα διευθέτηση, τονίζει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, ενώ αναγνωρίζει πως η κατάσταση στην πραγματική οικονομία «δεν πάει άλλο» και ότι χρειάζεται ένα «αναπτυξιακό σοκ», επισημαίνοντας πως οι λύσεις που αναζητούνται είναι πάντα «εντός ευρώ».
«Οι λύσεις είναι γνωστές. Είτε θα κουρευτεί είτε θα επιμηκυνθεί είτε θα συνδεθεί με την αύξηση της παραγωγής ή των εξαγωγών είτε θα επιβαρυνθεί με χαμηλότερα επιτόκια» σημειώνει με συνέντευξή του στη «Ν» ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Μάρδας για το δημόσιο χρέος, προσθέτοντας ότι πρόκειται για μία λύση που εφαρμόστηκε και στη μεταπολεμική Γερμανία, ενώ υπογραμμίζει ότι η κυβέρνηση δεν έχει εγκαταλείψει καμία διεκδίκησή της όσον αφορά τον στόχο να γίνει βιώσιμο το χρέος της χώρας.
Αναφερόμενος στην ασφυξία που επικρατεί στην οικονομία λόγω της καθυστέρησης της εκταμίευσης των δόσεων από τον μηχανισμό στήριξης, ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ αναγνωρίζει πως η κατάσταση «δεν πάει άλλο», ενώ τονίζει ότι πρέπει πολύ σύντομα να ασχοληθούμε με την ανάπτυξη και ήδη έχουμε έτοιμες πολλές δράσεις και πρωτοβουλίες που πραγματικά μπορούν να δημιουργήσουν ένα «αναπτυξιακό σοκ» στην αγορά.
Η δόση των 7,2 δισ. ευρώ λύνει ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος της ρευστότητας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι παύει κάθε άλλη πρωτοβουλία με σκοπό την εύρεση πρόσθετων χρημάτων, αναφέρει, και προσθέτει πως η κατάσταση είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό, από το 2014, ότι είναι κρίσιμη και δεν έγινε κρίσιμη ξαφνικά στις μέρες μας, αλλά οι λύσεις που αναζητούνται είναι πάντα «εντός ευρώ».
Ερωτώμενος για τα περί Grexit παρατηρεί πως είναι μια απειλή που ακούγεται την τελευταία πενταετία προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις και σχολιάζει πως «όλοι τους γνωρίζουν τις ζημίες που θα προκαλέσει ένα Grexit στην Ευρωζώνη» και παράλληλα ότι «θα είναι ιδιαίτερα οδυνηρό για τη χώρα μας».
Στο ερώτημα εάν οδηγηθούμε σε αδιέξοδο και η κυβέρνηση κληθεί να επιλέξει μεταξύ πληρωμών τοκοχρεολυσίων και εσωτερικών πληρωμών, τονίζει πως «στόχος είναι να μη φτάσουμε μπροστά σε τέτοιου είδους διλήμματα».
Εμφανίζεται ιδιαίτερα αισιόδοξος για την απόδοση των μέτρων που αφορούν τη φορολόγηση των κεφαλαίων που έχουν φύγει στο εξωτερικό, όπως και για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων.
Για το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο σημειώνει πως οι αλλαγές που θα δρομολογηθούν θα έχουν στόχο να αρθούν στρεβλώσεις, αδυναμίες ή και αδικίες αλλά «οποιαδήποτε αλλαγή πραγματοποιηθεί θα γίνει χωρίς να ανατραπούν περαιτέρω οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί».
Το τελευταίο διάστημα προέκυψε ζήτημα με το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 και υπάρχει και ασάφεια ως προς το ύψος του. Ως αρμόδιος υπουργός επί του προϋπολογισμού, μπορείτε να μας πείτε σε τι ύψος διαμορφώθηκε σε όρους μνημονίου, δηλαδή χωρίς τα ANFAs & SMPs, και πόσο σε όρους Eurostat; Πού υπήρξαν υστερήσεις και μειώθηκε το πλεόνασμα από τον στόχο του 1,5% του ΑΕΠ;
«Το 2014 στα ταμειακά καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού υπήρξε υστέρηση συνολικού ύψους 3.914 εκατ. ευρώ (σύμφωνα με το δελτίο εκτέλεσης κρατικού προϋπολογισμού 12μήνου), εκ των οποίων 3.500 εκατ. ευρώ στα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (Τ.Π.) και 414 εκατ. ευρώ στα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).
Εάν στην υστέρηση των εσόδων του Τ.Π. δεν υπολογιστούν τα έσοδα των αποδόσεων, δηλαδή των κερδών των ελληνικών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος (όπως αυτά δίνονται από τα ANFAs και SMPs), ύψους 1.886 εκατ. ευρώ, τότε η υστέρηση σε ταμειακή βάση περιορίζεται σε 2.026 εκατ. ευρώ.
Η αξιολόγηση της Ελλάδας, επειδή βρίσκεται στον μηχανισμό στήριξης, γίνεται με βάση τις συμφωνηθείσες παραμέτρους στο πλαίσιο του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής (ΠΟΠ).
Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΠΟΠ, το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης δεν περιλαμβάνει κυρίως:
• Την αναδρομική μείωση του επιτοκίου για δάνεια από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
• Τη μεταφορά των αποδόσεων (δηλαδή των ANFAs και SMPs) των ελληνικών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος.
• Την επίπτωση από τη στήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Κατά συνέπεια, εάν στο πρωτογενές αποτέλεσμα του 2014, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία, κατά ESA-2010 γίνουν οι παραπάνω τρεις προσαρμογές, τότε κατά το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής το πρωτογενές αποτέλεσμα περιορίζεται κατά πολύ, στο 0,3%-0,7% του ΑΕΠ, από 1,5% που ήταν ο στόχος».
Οι δανειστές ζητούν πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα. Μέχρι πού μπορεί να υποχωρήσει η κυβέρνηση; Ακούστηκε για παράδειγμα η αύξηση ή αναθεώρηση των συντελεστών ΦΠΑ, η κατάργηση των πρόωρων συντάξεων κ.λπ.
«Από τις διαπραγματεύσεις του υπουργείου Οικονομικών αλλά και από τις τελευταίες επαφές του πρωθυπουργού και με βάση τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου, είναι πλέον σαφές ότι η Ελλάδα δεν υποχρεούται να λάβει υφεσιακά μέτρα, όπως αυτά που περιλαμβάνονταν στο περιβόητο email του πρώην υπουργού Οικονομικών κ. Χαρδούβελη.
Επίσης, ως προς τις μεταρρυθμίσεις που θα υλοποιήσουμε, κατέστη σαφές ότι οι ελληνικές αρχές θα έχουν την ευθύνη για τη συγκρότηση της λίστας των μεταρρυθμίσεων, προφανώς για τη νομοθέτησή τους και την υλοποίησή τους.
Η λίστα που εστάλη στους εταίρους δεν περιλαμβάνει υφεσιακά μέτρα και οι μεταρρυθμίσεις/δράσεις θα επιτρέψουν την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Το πρόγραμμα είναι επεξεργασμένο και κοστολογημένο, προβλέποντας για το 2015 πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ.
Επίσης αξίζει να τονίσω ότι οι μεταρρυθμίσεις και δράσεις για πρώτη φορά δεν θα οδηγήσουν στα ταμεία τους “συνήθεις υπόπτους”, αλλά θα πληρώσουν επιτέλους οι έχοντες και κατέχοντες».
Εχετε μιλήσει και για το λαθρεμπόριο καυσίμων. Υπάρχει εκτίμηση για το μέγεθος της απώλειας κρατικών εσόδων και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
«Ηδη έχουν ετοιμαστεί και θα παρουσιαστούν τις επόμενες μέρες οι προτεινόμενες αλλαγές στο θέμα αυτό και θα κληθούν τα επτά αρμόδια υπουργεία να τις πάρουν, να τις ενσωματώσουν στη σχετική νομοθεσία και τέλος να τις εφαρμόσουν.
Εμείς καθορίζουμε τους στόχους που επιδιώκουμε στο πλαίσιο του κρατικού προϋπολογισμού και εποπτεύουμε τους φορείς που εμπλέκονται στο πρόβλημα, έτσι ώστε να προσεγγίσουμε αυτούς τους στόχους.
Η υλοποίηση όμως των όσων πρέπει να γίνουν ανήκουν στα αρμόδια υπουργεία, στα οποία θα μεταφέρουμε την τεχνογνωσία μας στο επίμαχο αυτό θέμα. Η γρήγορη ενσωμάτωση των προτεινόμενων ρυθμίσεων θα οδηγήσει και στην ταχύτερη παραγωγή αποτελεσμάτων.
Ως προς την έκταση του φαινομένου, από εκτιμήσεις τρίτων συμπεραίνεται ότι το λαθρεμπόριο καυσίμων οδηγεί σε απώλειες φόρων της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ ετησίως, αν και κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι το ποσό αυτό είναι πολύ χαμηλότερο. Αυτό που ενδιαφέρει εμάς είναι να “κλειδώσουμε” το σύστημα έτσι ώστε να μην “μπάζει”...».
Η καθυστέρηση ολοκλήρωσης της διαπραγμάτευσης έχει δημιουργήσει μια ασφυξία στο δημόσιο ταμείο, στις τράπεζες και την οικονομία γενικότερα. Σας μεταφέρω αυτό που λένε οι φορείς: «Δεν πάει άλλο, κάνετε κάτι». Τι τους απαντάτε;
«Πράγματι η κατάσταση στην πραγματική οικονομία “δεν πάει άλλο”. Πρέπει πολύ σύντομα να ασχοληθούμε με την ανάπτυξη και ήδη έχουμε έτοιμες πολλές δράσεις και πρωτοβουλίες που πραγματικά μπορούν να δημιουργήσουν ένα ''αναπτυξιακό σοκ'' στην αγορά. Οπως όμως γνωρίζετε, η διαπραγμάτευση αναφορικά με το χρηματοδοτικό πρωτόκολλο βρίσκεται στην αιχμή του δόρατος των διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε εμάς και τους εταίρους μας.
Με τη δόση των 7,2 δισ. ευρώ λύνεται ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος της ρευστότητας. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι παύει κάθε άλλη πρωτοβουλία με σκοπό την εύρεση πρόσθετων χρημάτων.
Στο θέμα της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας, θα ήταν σκόπιμο να βλέπαμε τα πραγματικά γεγονότα και πώς αυτά εξελίσσονται και όχι διάφορα υποθετικά δυσμενή σενάρια περί “ασφυξίας”, τα οποία έως τώρα δεν επαληθεύτηκαν. Η κατάσταση είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό, από το 2014, ότι είναι κρίσιμη και δεν έγινε κρίσιμη ξαφνικά στις μέρες μας. Λύσεις όμως πάντοτε υπάρχουν και φυσικά εντός του ευρώ».
Το δημόσιο χρέος, που βρίσκεται στα 324 δισ. ευρώ ή στο 178% του ΑΕΠ, είναι βιώσιμο; Μπορεί η Ελλάδα να το εξυπηρετεί; Η κυβέρνηση δείχνει να έχει εγκαταλείψει τη διεκδίκηση της διαγραφής ενός μέρους του. Επίσης, οι εταίροι δεν ακούν ευχάριστα το σχέδιό σας για επιμήκυνση και swaps. Τι θα γίνει, πώς μπορεί να εισέλθει το χρέος σε τροχιά βιωσιμότητας;
«Δεν νομίζω να υπάρχει οικονομολόγος που να υποστηρίζει ότι το δημόσιο χρέος της χώρας, στο ύψος που είναι σε απόλυτες ή σχετικές τιμές, μπορεί να θεωρηθεί βιώσιμο, ακόμη και αν ένα σύνολο ευρωπαϊκών μηχανισμών διαρκώς μας ''αιμοδοτεί'', υπό προϋποθέσεις φυσικά. Οι λύσεις είναι γνωστές. Είτε θα κουρευτεί είτε θα επιμηκυνθεί είτε θα συνδεθεί με την αύξηση της παραγωγής ή των εξαγωγών είτε θα επιβαρυνθεί με χαμηλότερα επιτόκια.
Η σύνδεσή του με την παραγωγή ή τις εξαγωγές, δηλαδή η εξυπηρέτησή του να συνδέεται με την αύξηση της παραγωγής ή των εξαγωγών, ήταν λύση που εφαρμόστηκε στη μεταπολεμική Γερμανία. Η κυβέρνηση δεν έχει εγκαταλείψει καμία διεκδίκησή της όσον αφορά τον στόχο να γίνει βιώσιμο το χρέος της χώρας».
Ως «θησαυροφύλακας» του κράτους, υπό την έννοια ότι είστε υπεύθυνος για τον κρατικό προϋπολογισμό, έρχεται η στιγμή που τα ταμειακά διαθέσιμα είναι περιορισμένα και επαρκούν είτε για την πληρωμή μισθών, συντάξεων, επιχορηγήσεις ασφαλιστικών ταμείων είτε για πληρωμές χρεολυσίων προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Τι θα επιλέξετε;
«Ολες οι προσπάθειες που γίνονται, όχι μόνο από εμάς στο υπουργείο Οικονομικών αλλά και από όλη την κυβέρνηση είναι να μη φτάσουμε μπροστά σε τέτοιου είδους διλήμματα».
Λίγο μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησής σας, η ΑΔΕΔΥ ζήτησε αναπροσαρμογή των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων. Εχει ο προϋπολογισμός τέτοια περιθώρια;
«Οι αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων δεν είναι υπόθεση μόνο ενός υπουργείου, αλλά όλης της κυβέρνησης. Οταν αποφασιστεί σε κυβερνητικό επίπεδο η εξέταση του θέματος, όλα τα συναρμόδια υπουργεία θα κινηθούμε στην επίλυσή του».
Υπάρχει μια δέσμευση με το τρέχον πρόγραμμα για αναδιάρθρωση του μισθολογίου στον δημόσιο τομέα, καθώς υπάρχουν υψηλά αμειβόμενοι υπάλληλοι και υπάλληλοι που κάνουν την ίδια δουλειά και αμείβονται λιγότερο. Θα παρέμβετε;
«Οπως είπαμε και στις προγραμματικές δηλώσεις, στόχος μας είναι να επανεξετάσουμε το θεσμικό πλαίσιο του ενιαίου μισθολογίου αλλά και των είκοσι ειδικών μισθολογίων. Οι αλλαγές που θα δρομολογήσουμε θα έχουν στόχο να αρθούν στρεβλώσεις, αδυναμίες ή και αδικίες αλλά οποιαδήποτε αλλαγή πραγματοποιηθεί θα γίνει χωρίς να ανατραπούν περαιτέρω οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί».
Κλίμα συνεννόησης
Σας έχει απασχολήσει ποτέ το θέμα Grexit, που φαίνεται να απασχολεί παρασκηνιακά το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών;
«Οι τελευταίες εξελίξεις στις Βρυξέλλες έδειξαν ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται πλέον στη φάση της ωρίμανσης. Είχαν προηγηθεί οι λεγόμενες φάσεις της σύγκρουσης και της στασιμότητας. Τόσο οι εξελίξεις στις Βρυξέλλες όσο και μεταγενέστερες δηλώσεις δείχνουν ότι επιδιώκεται η δημιουργία ενός κλίματος συνεννόησης.
Οι φραστικές ακρότητες έχουν περιοριστεί και η οικοδόμηση ενός περιβάλλοντος διαφορετικού των προηγούμενων ημερών είναι αισθητή.
Ως προς το περιβόητο Grexit, από το 2010 και μετά δεν θυμάμαι πόσες φορές έχουμε ακούσει αυτό το ενδεχόμενο. Διάφορα άτομα και Ινστιτούτα ερευνών το επαναφέρουν στους χρόνους που θεωρούν ως τους πιο κατάλληλους, απλώς και μόνο για να ασκήσουν μάλλον τις πιέσεις που έχουν κατά νου. Ολοι τους όμως γνωρίζουν τις ζημίες που θα προκαλέσει ένα Grexit στην Eυρωζώνη, κάτι που το υποβαθμίζουν. Θα είναι βέβαια ιδιαίτερα οδυνηρό για τη χώρα μας κάτι τέτοιο, όπως κατ’ επανάληψη τόνισα με ένα σύνολο επιχειρημάτων σε γραπτά μου κείμενα τα τελευταία τρία χρόνια».
Επαναπατρισμός κεφαλαίων
Μεταξύ των σεναρίων που εξετάζει η κυβέρνηση είναι και ο επαναπατρισμός των κεφαλαίων που βρίσκονται στο εξωτερικό. Γύρω από αυτό το θέμα υπάρχει ένας μύθος. Γνωρίζετε ή μπορείτε να υπολογίσετε πόσα κεφάλαια Ελλήνων είναι σε τράπεζες του εξωτερικού;
«Ο γνωστός καθηγητής Οικονομίας της Αυστρίας, ο Φρίντριχ Σνάιντερ, ειδικός σε θέματα ''μαύρου χρήματος'', τόνισε με δηλώσεις του σε εφημερίδα της χώρας μας ότι “έως 15 δισ. ευρώ μπορεί να αποφέρει στο ελληνικό Δημόσιο η υπογραφή μιας φορολογικής συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ελβετία”.
Ο κ. Σνάιντερ αξίζει να σημειωθεί ότι αναφέρεται μόνο στα χρήματα που βρίσκονται στις ελβετικές τράπεζες. Οπότε, έχοντας υπόψη και τις άλλες τράπεζες του πλανήτη, όπως και τα διάφορα τραπεζικά προϊόντα που θα μπορούσαν να καλύπτουν “μαύρο χρήμα”, τα όσα ακούγονται μάλλον δεν είναι μύθος. Υπάρχει μια έντονη κινητικότητα σε αυτό το θέμα. Εμείς έχουμε επεξεργαστεί ένα σύνολο συγκεκριμένων προτάσεων και λύσεων που τις έχουμε καταθέσει στον υπουργό, τον κ. Βαρουφάκη».
ΠΑΝΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]