Τραβούν την ανηφόρα οι τιμές στην αγορά τροφίμων παρά το κλίμα ύφεσης

Υποχώρηση των τιμών σε όλα ανεξαιρέτως τα είδη ένδυσης-υπόδησης, κατά τη διάρκεια της περιόδου 2010-2012, καταγράφει έρευνα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ. Γενική είναι η διαπίστωση ότι οι μικρές επιχειρήσεις μειώνουν ευκολότερα και περισσότερο τις τιμές, οι μεγάλες παρουσιάζουν ακαμψία, και, ενώ μπορούν, δεν τις μειώνουν όσο πρέπει. 

Οι αναλυτές καταγράφουν ότι δεν μπορεί να προεξοφληθεί από τώρα αν η στρατηγική των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τομέα των τιμών θα συνεχίσει και στο μέλλον να είναι ίδια. Αντίθετα, μπορεί να υποτεθεί ότι η συμπίεση τιμών, στην οποία έχουν ήδη, προβεί οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον κλάδο ένδυσης και υπόδησης, έχει εξαντληθεί, ώστε να μην υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω μείωση των τιμών τους, σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες φορολογικές και λοιπές επιβαρύνσεις.

Στην ίδια χρονική περίοδο, το επίπεδο τιμών των τροφίμων κινείται ανοδικά. Την περίοδο 2008-2013, σωρευτικά τις μεγαλύτερες αυξήσεις παρουσίασαν η ζάχαρη, τα αβγά, το ρύζι και οι σοκολάτες, ενώ οι χυμοί φρούτων και το αλεύρι δεν σημείωσαν μεγάλες μεταβολές.

Εδώ, βεβαίως, το ζήτημα της τιμής είναι ακόμα πιο πολύπλοκο, αφού στο συγκεκριμένο κλάδο η διαμόρφωση της τιμής των προϊόντων είναι ανεξάρτητη από το μέγεθος της επιχείρησης σε πολλές κατηγορίες ειδών. Αντίθετα, η τιμή του παραγωγού κρίνεται κομβικής σημασίας για τα μεγάλα καταστήματα, ενώ το χονδρεμπόριο στο συγκεκριμένο κλάδο, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις, αποτελεί τον παράγοντα «κλειδί» για τη διαμόρφωση των τιμών.

Πέφτει ο τζίρος των μμε

Ειδικότερα, από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει μεγάλη υποχώρηση των τιμών στον τομέα ένδυσης και υπόδησης στα καταστήματα μικρού μεγέθους, τάση η οποία ενισχύεται ακόμη περισσότερο, αν ληφθεί υπόψη η διαμόρφωση της τιμής, κατόπιν σχετικής διαπραγμάτευσης.

Τα αποτελέσματα της έρευνας του ΙΝΕΜΥ, σχετικά με τις μεταβολές του επιπέδου των τιμών σε συγκεκριμένα είδη ένδυσης-υπόδησης, αναφέρονται αποκλειστικά στις εμπορικές επιχειρήσεις με τζίρο κάτω των 200.000 ευρώ που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας (κέντρο της Αθήνας, Πειραιάς, Κορυδαλλός, Νέα Ιωνία, Περιστέρι, Χαλάνδρι, Μαρούσι, Καλλιθέα και Δάφνη).

Αναφορικά με τον τζίρο των μικρών επιχειρήσεων, είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί ακριβώς, διότι δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή. Παρ’ όλα αυτά, οι πρωτογενείς έρευνες του ΙΝΕΜΥ δείχνουν ότι στο σύνολο του λιανικού εμπορίου οι μικρές επιχειρήσεις παρουσίασαν μείωση τζίρου της τάξης του 55% σωρευτικά από το 2009 έως σήμερα, ενώ η εκτίμηση για το 2013 κάνει λόγο για απώλειες τζίρου ύψους 30%. Σε αυτή την περίπτωση, και σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της τιμοληψίας του ΙΝΕΜΥ, αναδεικνύεται έντονα η προσαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής των μικρών επιχειρήσεων στις αυξανόμενες πιέσεις του τζίρου τους, επιβεβαιώνοντας τις υποθέσεις εργασίας.

Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας της ΕΣΕΕ στον τομέα της ένδυσης και υπόδησης μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

• Οι τιμές σε προϊόντα ένδυσης και υπόδησης το 2012 έχουν υποχωρήσει σε αξιοσημείωτο βαθμό σε σχέση με το 2011 (-21,3%).
• Η τελική τιμή πώλησης του αγαθού διαφέρει σε σημαντικό βαθμό από την αναγραφόμενη τιμή, αφού ο καταναλωτής δεν αγοράζει πλέον, εάν δεν επιτύχει πρώτα περαιτέρω μείωση στην τιμή (τιμή ταμείου κατόπιν διαπραγμάτευσης). Η σύγκριση μεταξύ της τιμής ταμείου (αναγραφόμενης) του 2012 και του 2011 αναδεικνύει τη μεγάλη πτώση των τιμών.
• Σε σχέση με το 2011, η διαπραγμάτευση (το παζάρι) της τιμής έχει λάβει σχεδόν καθολικό χαρακτήρα, ακόμα και σε προϊόντα με εξαιρετικά χαμηλές τιμές (π.χ. αξίας 3 ευρώ). Μάλιστα, ακόμη και στη νέα, χαμηλότερη τιμή που πετυχαίνουν οι καταναλωτές κατόπιν διαπραγμάτευσης (παζάρι), ζητούν απόδειξη.
• Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι έμποροι προχωρούν σε ειδικές προσφορές με πολύ χαμηλές τιμές, οι οποίες, όσο περνάει ο καιρός και βαθαίνει η κρίση, τείνουν να γίνουν μόνιμος τρόπος προσέλκυσης πελατών.
• Η σωρευτική συρρίκνωση του κύκλου εργασιών των μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων για την περίοδο 2010 -2012 κυμαίνεται μεταξύ 40%-60%, σύμφωνα με δηλώσεις των επιχειρηματιών, με κυριότερη αιτία της εν λόγω εξέλιξης τη μείωση του διαθέσιμου πραγματικού εισοδήματος των καταναλωτών, μία παράμετρος η οποία βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την περικοπή των εορταστικών δώρων στο δημόσιο τομέα. Δευτερευούσης σημασίας, αλλά εξίσου σημαντικοί παράγοντες για την κάθετη πτώση του τζίρου των επιχειρήσεων αποτελούν η αβεβαιότητα αναφορικά με τις μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, καθώς επίσης και η έλλειψη ρευστότητας και η διακοπή πίστωσης από τους προμηθευτές, οι οποίοι πλέον επιθυμούν την εκ των προτέρων και εις ολόκληρον πληρωμή του εμπορεύματος.

- Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση του κατά πόσον είναι σε θέση τελικά οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις να επιτύχουν χαμηλό κόστος προμήθειας των προϊόντων τους (χονδρικές τιμές), ώστε με τη σειρά τους να έχουν τη δυνατότητα διαμόρφωσης χαμηλότερων τιμών στον τελικό καταναλωτή (λιανικές τιμές).

Οι νέοι φόροι επιδείνωσαν την κατάσταση

Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΣΕΕ, η επιβολή μιας σειράς νέων φόρων στις επιχειρήσεις ένδυσης και υπόδησης επιδείνωσε σε σημαντικό βαθμό τα αποτελέσματά τους. Παρά την πίεση, όμως, οι επιχειρήσεις προσπάθησαν όχι μόνο να απορροφήσουν τις αυξήσεις των τιμών, αλλά και να ελαττώσουν τις τιμές τους, ώστε να διατηρήσουν έστω ένα μέρος του κύκλου εργασιών τους.

Ενισχύεται η τάση για πρακτικές ολιγοπωλίου

Οι αναλυτές διαπιστώνουν την ύπαρξη ολιγοπωλιακών χαρακτηριστικών στην ελληνική αγορά τροφίμων. Οπως αναφέρουν, μάλιστα, η ετήσια αύξηση του κύκλου εργασιών των δεκαέξι μεγαλύτερων αλυσίδων super markets, παρά την οικονομική ύφεση, δείχνει πως η τάση για ενίσχυση των ολιγοπωλιακών πρακτικών γίνεται εντονότερη. Δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής ότι η αύξηση του τζίρου των μεγάλων super markets συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του τζίρου των μικρότερων λιανεμπορικών επιχειρήσεων στην αγορά, σε μία ήδη συρρικνωμένη οικονομία, τονίζουν χαρακτηριστικά.

Οι τιμές της ζάχαρης

Σε πολλά προϊόντα, πάντως, οι τιμές καθορίζονται διεθνώς, ενώ η μείωση της προσφοράς πιέζει ανοδικά τις τιμές, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον όγκο της παραγωγής ζάχαρης στην Ελλάδα, ο οποίος περιορίζεται από ποσοστώσεις και ρυθμίσεις της Ε.Ε. Εξάλλου, η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, αφού διέκοψε τη λειτουργία μονάδων παραγωγής, βρίσκεται πλέον σε διαδικασία πώλησης.  

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΝΟΥΠΑΚΗΣ - [email protected]