Πέντε «όπλα» για ελάφρυνση του χρέους

Πέντε διαφορετικά σενάρια εξετάζουν οι Βρυξέλλες προκειμένου να προχωρήσουν στην ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και την κάλυψη του ελλείμματος χρηματοδότησης μέχρι και το 2016. Πίσω από την επίσημη «αναβλητικότητα» της Ε.Ε. να ξεκινήσει τη συζήτηση για τα ανοιχτά θέματα που υπάρχουν με το μνημόνιο της Ελλάδας, κοινοτικές πηγές δηλώνουν ότι υπάρχει ήδη κινητικότητα για την εξεύρεση λύσεων.

Μετά το «ορόσημο» των γερμανικών εκλογών θα ανοίξει και επίσημα η συζήτηση για το δημόσιο χρέος της Ελλάδας. Αυτό επιβεβαίωσε και ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, σε συνέντευξή του, λέγοντας ότι η συζήτηση για το χρέος θα ξεκινήσει από το Νοέμβριο. Προϋπόθεση θα είναι η Ελλάδα να παρουσιάσει έστω και οριακά πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο θα δώσει το σήμα στους δανειστές ότι η όποια νέα βοήθεια δεν θα χρηματοδοτεί δημοσιονομικό έλλειμμα.

Ο υπουργός Οικονομικών γνωρίζει τα σενάρια τα οποία επεξεργάζεται η Ε.Ε. για την Ελλάδα, αλλά στην παρούσα φάση προτιμά να κάνει ό,τι είναι δυνατό για να περάσει η χώρα τις «εξετάσεις» του Σεπτεμβρίου. Στο μεταξύ, όμως, οι τεχνοκράτες «τρέχουν» τα σενάρια μιας νέας διευκόλυνσης για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, τα σενάρια που επεξεργάζονται οι Βρυξέλλες για το ελληνικό χρέος είναι:

1. Η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του διμερούς δανείου με την Ε.Ε. στα 50 χρόνια, με παράλληλη μείωση του επιτοκίου δανεισμού. Είναι το ήπιο σενάριο, που βρίσκει σύμφωνους τους ισχυρούς του Βορρά ως μακροπρόθεσμη λύση για την Ελλάδα, αντί οποιασδήποτε άλλης παρέμβασης. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η ταχύτερη αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους και επαληθεύεται το σενάριο για χρέος ως ποσοστό το ΑΕΠ κάτω από το 110% μέχρι και το 2024.
2. Μια νέα δανειακή σύμβαση ύψους 12-14 δισ. ευρώ, η οποία θα υπογραφεί το πρώτο τετράμηνο του 2014 με στόχο να κλείσει το χρηματοδοτικό κενό ύψους 11 δισ. ευρώ για το 2014-2015 που έχει εντοπίσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Η συγκεκριμένη σκέψη έχει ως βάση ότι το ύψος του νέου δανείου είναι χαμηλό (άρα δεν θα έχει πρόβλημα να γίνει αποδεκτό από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης) και παράλληλα καλύπτει την Ελλάδα μέχρι και το 2016, δηλαδή για το σύνολο της διάρκειας του μνημονίου. Αν το μέτρο προχωρήσει, θα αρθούν και οι σημερινές ενστάσεις του ΔΝΤ σχετικά με την επαρκή χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος για τουλάχιστον 12 μήνες.
3. Η εξαίρεση, υπό προϋποθέσεις, από το έλλειμμα και το χρέος των δημόσιων αναπτυξιακών δαπανών. Το συγκεκριμένο μέτρο έχει προταθεί από τον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, και υποστηρίζεται και από τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής, αρμόδιο για οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις, Ολι Ρεν. Το ύψος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) με βάση τα σημερινά δεδομένα φτάνει τα 6,9 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 3,8% του ΑΕΠ. Η εξαίρεσή του από το χρέος και το έλλειμμα θα σημάνει ισόποση ελάφρυνση του χρέους χωρίς να υπάρξει επιβάρυνση για κανέναν, εκτός ίσως από τους επίσημους δημοσιονομικούς κανόνες. Παρ’ όλα αυτά, για την Ελλάδα, αλλά και τις άλλες χώρες του μνημονίου, υπάρχουν αντίστοιχες εξαιρέσεις στην καταγραφή του χρέους, όπως, για παράδειγμα, τα δάνεια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τα οποία δεν αθροίζονται στο δημόσιο χρέος όσο διαρκεί το πρόγραμμα σταθεροποίησης.
4. Η αναδρομική εφαρμογή για την Ελλάδα της απευθείας διάσωσης των εμπορικών τραπεζών από το Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) στο πλαίσιο της ενοποίησης της τραπεζικής εποπτείας. Αν ισχύσει κάτι τέτοιο για την Ελλάδα, τα 50 δισ. ευρώ που έχει δανειστεί το ελληνικό Δημόσιο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα περάσουν οριστικά ως οφειλή από το χρέος -το οποίο θα τύχει ισόποσης μείωσης- στις εμπορικές τράπεζες.
5. Το «κούρεμα» των δανείων του δημοσίου τομέα. Το τελευταίο αυτό σενάριο είναι το πλέον αδύναμο, αφού συγκεντρώνει τις περισσότερες αντιδράσεις τόσο από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. όσο και από τις κεντρικές τράπεζες. Συνεχίζει, πάντως, να εξετάζεται ως ύστατη λύση και μόνο στο σκέλος της επιστροφής με μια κίνηση όλων των κερδών (περίπου 10 δισ.) που θα έχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες από την αγορά και διακράτηση ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου σε τιμή χαμηλότερη του 100%.

Τα σενάρια αυτά μπορεί να υιοθετηθούν, είτε αυτοτελώς είτε σε πακέτα, για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα με το ελληνικό χρέος.

Το «αγκάθι» των Ταμείων και οι 6.000 υπάλληλοι

Μεγάλο πρόβλημα για τους στόχους του οικονομικού επιτελείου αποτελούν τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων, τα οποία υπολογίζεται ότι θα παρουσιάσουν έλλειμμα περίπου 2,5 δισ. ευρώ υψηλότερο απ’ αυτό που αναμενόταν, λόγω εισφοροδιαφυγής αλλά και της αυξημένης ανεργίας.

Η λύση που εξετάζεται και εδώ είναι αυτή που επιλέχθηκε και όλα τα προηγούμενα χρόνια του μνημονίου. Ενα νέο μινι-ασφαλιστικό, το οποίο θα περιέχει και περικοπές συντάξεων, εφάπαξ και παροχών από τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) βρίσκεται στο πρόγραμμα μαζί με την εκ των υστέρων διόρθωση (claw back) για τις δαπάνες προς ιατρικά διαγνωστικά κέντρα και κλινικές.

Τέλος, στο καυτό θέμα της κινητικότητας και των απολύσεων στο δημόσιο τομέα ο προγραμματισμός μέχρι και το τέλος του χρόνου έχει
πλέον οριστικοποιηθεί. Ηδη έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα 4.200 υπάλληλοι έως τώρα, ενώ έχει ήδη ληφθεί η απόφαση για άλλους 3.000 δημοτικούς αστυνομικούς. Πλέον απομένει ένας αριθμός περίπου 6.000 υπαλλήλων. Μέσα στο 2013 θα γίνουν 5-10 χιλιάδες προσλήψεις, με την προτεραιότητα να δίνεται στους τομείς της Υγείας και του εισπρακτικού μηχανισμού, όπως άλλωστε έχει συμφωνηθεί και με την τρόικα.

«Μαραθώνιος» για να κλείσουν τα ανοικτά μέτωπα

«Αγώνα δρόμου» έχει ξεκινήσει το υπουργείο Οικονομικών για να κλείσει τα ανοιχτά μέτωπα στη φοροδιαφυγή, την εξόφληση ληξιπρόθεσμων, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις αποκρατικοποιήσεις, εν όψει της κρίσιμης διαπραγμάτευσης με την τρόικα. Η προσπάθεια του υπουργείου Οικονομικών είναι να δείξει στους εκπροσώπους των δανειστών ότι πήρε το μήνυμα από την πρόσφατη αξιολόγηση της τρόικας, ανταποκρίνεται και θέλει να καλύψει τις καθυστερήσεις.

Η εκστρατεία που βρίσκεται σε εξέλιξη από το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ) με τους ελέγχους στα νυχτερινά κέντρα έχει ως ελάχιστο στόχο περίπου 25.000 ελέγχους μέχρι και το τέλος της τουριστικής περιόδου. Το κυνήγι των αποδείξεων συμπληρώθηκε με τη δυνατότητα κατασχέσεων του Ταμείου για οφειλές στην εφορία 365 ημέρες το χρόνο και 24 ώρες την ημέρα.

Παράλληλα, θα ενταθεί το επόμενο διάστημα η προσπάθεια για την είσπραξη των φόρων από επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα. Η προσδοκία του οικονομικού επιτελείου είναι ότι, μέχρι και το τέλος του Μαρτίου του 2014, θα έχουν εισπραχθεί τα περίπου 27 δισ. ευρώ των εσόδων που έχουν προγραμματιστεί να εισπραχθούν για το 2013.

Στο μέτωπο των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες, το πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι διπλό: η κάλυψη του στόχου σταδιακής αποπληρωμής, που χάθηκε για το εξάμηνο (προβλέπονταν αποπληρωμές 4,2 δισ. ευρώ), αλλά και ανακοπή της διαδικασίας «γέννησης» νέων οφειλών.

Στο σκέλος των αποκρατικοποιήσεων, καταβάλλεται κάθε προσπάθεια, ώστε η τρόικα να δει αποτελέσματα. Μέχρι και το τέλος Σεπτεμβρίου, αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί οι αποκρατικοποιήσεις για τα Κρατικά Λαχεία, τον ΟΠΑΠ και τον Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ), έστω κι αν το συνολικό τίμημα δεν θα έχει μπει ακόμη στα δημόσια ταμεία. Από εκεί και πέρα, θα πρέπει να γίνει σκληρή διαπραγμάτευση για το πρόγραμμα του 2014 και των υπόλοιπων ετών.

Θα πρέπει, επίσης, να γίνει και νέα αναθεώρηση στο στόχο των εσόδων για το 2013, καθώς η είσπραξη εσόδων ύψους 1,5 δισ. είναι μάλλον δύσκολη υπόθεση.

Τάσος Δασόπουλος - [email protected]