Το μείγμα των δημοσιονομικών μέτρων που επιβλήθηκαν από το 2010 και μετά -αν το βάρος θα έπεφτε στις δαπάνες ή στα έσοδα- πάντα αποτελούσε θέμα συζητήσεων, αλλά το θέμα έκλεινε πάντα σε βάρος των εσόδων. Ακόμα και όταν με το τρίτο μνημόνιο το βάρος έπεσε στις δαπάνες, έγινε με το λάθος τρόπο, τον εύκολο.
Το μείγμα των δημοσιονομικών μέτρων που επιβλήθηκαν από το 2010 και μετά -αν το βάρος θα έπεφτε στις δαπάνες ή στα έσοδα- πάντα αποτελούσε θέμα συζητήσεων, αλλά το θέμα έκλεινε πάντα σε βάρος των εσόδων. Ακόμα και όταν με το τρίτο μνημόνιο το βάρος έπεσε στις δαπάνες, έγινε με το λάθος τρόπο, τον εύκολο.
Η έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργου Προβόπουλου, προσεγγίζει το συγκεκριμένο θέμα, επισημαίνοντας ότι το μείγμα των μέτρων που επιλέχθηκε, στηριζόταν στην αύξηση των εσόδων, αντί της μείωσης των δαπανών, και «δημιουργήθηκε η πεποίθηση ότι η αύξηση των φόρων είναι βασικός στόχος του προγράμματος προσαρμογής και ότι θα συνεχίζεται επ' άπειρον».
Η επιλογή αυτή από τις κυβερνήσεις δεν ήταν τυχαία, αλλά συνειδητή. Η διατήρηση των κρατικών δαπανών στα ίδια επίπεδα ή η ελάχιστη μείωσή τους σήμαινε ελάχιστες συγκρούσεις με το πελατειακό κράτος. Γιατί μια γενναία περικοπή δαπανών στο Δημόσιο σήμαινε κατάργηση υπηρεσιών, μείωση προσωπικού, μεγαλύτερη μείωση των μισθών, που επιφέρουν γκρίνιες και πολιτικό κόστος. Επίσης, απαιτούσε νέες δομές του κράτους, που θα μείωναν τις ανάγκες κονδυλίων, αλλά το κράτος να λειτουργεί. Δεν είναι μείωση δαπανών το να ξεμένουν τα νοσοκομεία και οι ασθενείς από φάρμακα! Κάτι άλλο είναι.
Παράλληλα, η επιλογή της αύξησης των εσόδων, αντί των μειώσεων των κρατικών δαπανών, ήταν η εύκολη λύση για τις κυβερνήσεις. Τα μέτρα δεν στόχευσαν συγκεκριμένες ομάδες π.χ. δημοσίους υπαλλήλους, αλλά όλους τους φορολογούμενους. Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής, επιβλήθηκαν έκτακτες εισφορές σε εισοδήματα και ακίνητα, μειώθηκε το αφορολόγητο όριο και πληρώνουν φόρο ακόμη και όσοι λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, και όλα αυτά, για να διατηρηθούν οι κρατικές δαπάνες.
Η παρούσα κυβέρνηση επιχείρησε να αλλάξει το μείγμα, αλλά όχι με επιτυχία. Επέβαλε ένα πακέτο μέτρων ύψους 13,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 9,5 δισ. ευρώ προέρχονται από μειώσεις δαπανών και 3 δισ. ευρώ από επώδυνες αυξήσεις της φορολογίας. Αλλά και στις δαπάνες ακολουθήθηκε η εύκολη οδός, αφού τα 7 δισ. ευρώ προέρχονται από μειώσεις μισθών και συντάξεων.
Το δράμα είναι πως, παρά τα μέτρα, τα ταμεία δεν γεμίζουν, αφού οι φορολογούμενοι δεν έχουν να πληρώσουν. Το ΥΠΟΙΚ, πάντως, εξαντλεί την εφευρετικότητά του. Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε κέρδη 318,6 εκατ. ευρώ, το 2012. Από το ποσό αυτό, το Δημόσιο θα λάβει 305,3 εκατ. ευρώ, έναντι 96,6 εκατ. ευρώ που έλαβε πέρυσι και καλύπτει την υστέρηση του Ιανουαρίου και μέρος εκείνης του Φεβρουαρίου. Για τους επόμενους μήνες, βλέπουμε.
Δεν είναι, όμως, άμοιρη ευθυνών και η τρόικα. Οι ελεγκτές, ενώ πίεζαν τις κυβερνήσεις να μειώσουν τις δαπάνες, εκείνες αύξαναν τους φόρους με την ανοχή τους. Και κατόπιν φταίνε οι πολλαπλασιαστές...
ΠΑΝΟΣ Φ. ΚΑΚΟΥΡΗΣ - [email protected]