ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ σχεδόν διπλάσιο από εκείνο του αντίστοιχου μήνα του προηγούμενου έτους παρουσίασε τον Αύγουστο του 2003 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Η εξέλιξη αυτή, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, αντανακλά, σχεδόν εξίσου, τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος, την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών και την αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων, και - σε μικρότερο βαθμό - τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων.
Όσον αφορά το εμπορικό ισοζύγιο, σύμφωνα πάντα με την ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος, η μείωση των πληρωμών για εισαγωγές εκτός καυσίμων ήταν μεγαλύτερη από τη μείωση των αντίστοιχων εισπράξεων από εξαγωγές, με αποτέλεσμα να περιοριστεί το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εκτός καυσίμων. Παράλληλα περιορίστηκαν και οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων.
Η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών προήλθε κυρίως από την αύξηση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες (ιδίως θαλάσσιες μεταφορές). Οι καθαρές εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες εμφάνισαν πολύ μικρή πτώση, δεδομένου ότι η μείωση των ακαθάριστων πληρωμών (δηλαδή των ταξιδιωτικών δαπανών στο εξωτερικό από κατοίκους της Ελλάδος) σχεδόν αντιστάθμισε τη μείωση των ακαθάριστων εισπράξεων (δηλαδή των ταξιδιωτικών δαπανών στην Ελλάδα από κατοίκους του εξωτερικού).
Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία των μηνών Αυγούστου 2003 και Αυγούστου 2002 για τις ταξιδιωτικές εισπράξεις και πληρωμές προέρχονται από έρευνα που διεξάγεται στα σύνορα και κατά συνέπεια είναι συγκρίσιμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, η μείωση των εισπράξεων τον Αύγουστο του 2003 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2002 (κατά 3%) ήταν αισθητά μικρότερη από τη μείωση που είχε καταγραφεί τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους.
Ο περιορισμός του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων είναι αποτέλεσμα κυρίως της μείωσης των πληρωμών για τόκους επί ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων αντανακλά κυρίως τον υπερδιπλασιασμό των καθαρών μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τον τομέα της γενικής κυβέρνησης.
Το οκτάμηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2003 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν μικρότερο από ό,τι στο επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2003, λόγω της ευνοϊκής εξέλιξης των μεγεθών του ισοζυγίου πληρωμών το μήνα Αύγουστο. Σε σύγκριση με το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2002, το εμπορικό έλλειμμα εκτός καυσίμων μειώθηκε και το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών αυξήθηκε.
Οι θετικές αυτές εξελίξεις, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, αντισταθμίστηκαν από τη διεύρυνση των ελλειμμάτων του ισοζυγίου των εισοδημάτων και του ισοζυγίου των καυσίμων, καθώς και από τον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών να εμφανίζεται αυξημένο κατά 390 εκατ. ευρώ έναντι εκείνου της αντίστοιχης περιόδου του προηγούμενου έτους.
Το εμπορικό έλλειμμα εκτός καυσίμων περιορίστηκε κατά 436 εκατ. ευρώ το οκτάμηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου του 2003, επειδή οι εισπράξεις από εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 218 εκατ. ευρώ και παράλληλα οι πληρωμές για εισαγωγές μειώθηκαν κατά 217 εκατ. ευρώ. Ταυτόχρονα όμως, οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκαν κατά 466 εκατ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 506 εκατ. ευρώ, καθώς η άνοδος των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες υπεραντιστάθμισε τη μείωση των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες. (Υπενθυμίζεται ότι δεν είναι συγκρίσιμα τα στοιχεία για τις ταξιδιωτικές εισπράξεις και πληρωμές που αναφέρονται σε ολόκληρο το οκτάμηνο του τρέχοντος έτους και στην αντίστοιχη περίοδο του 2002, δεδομένου ότι η σχετική έρευνα που διεξάγεται στα σύνορα άρχισε στα μέσα Μαΐου του 2002.)
Το έλλειμμα του ισοζυγίου των εισοδημάτων διευρύνθηκε κατά 510 εκατ. ευρώ, κυρίως επειδή αυξήθηκαν οι καθαρές πληρωμές για τόκους επί ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου, οι οποίες συνδέονται με την ανάλογη αύξηση των τοποθετήσεων μη κατοίκων στους τίτλους αυτούς από την αρχή του 2003. Τέλος, τον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων (κατά 357 εκατ. ευρώ) προκάλεσε η μείωση των μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τον τομέα της γενικής κυβέρνησης. Η μείωση αυτή υπεραντιστάθμισε την αύξηση των καθαρών μεταβιβάσεων προς τους λοιπούς τομείς. Επισημαίνεται ότι η μείωση των καθαρών μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τον τομέα της γενικής κυβέρνησης παρατηρήθηκε τους πρώτους μήνες του έτους, ενώ ήδη από τον Ιούνιο καταγράφεται αύξηση.
Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
Τον Αύγουστο του 2003, όπως και τον αντίστοιχο μήνα του 2002, οι ροές κεφαλαίων για άμεσες επενδύσεις κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου η καθαρή εισροή ύψους 792 εκατ. ευρώ αντανακλά κυρίως εισροή κεφαλαίων για τοποθετήσεις μη κατοίκων σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, η οποία αντισταθμίστηκε κατά ένα μέρος από εκροή για τοποθετήσεις κατοίκων κυρίως σε ομόλογα έκδοσης μη κατοίκων. Τέλος, όσον αφορά τις "λοιπές επενδύσεις", η καθαρή εκροή ύψους 1.189 εκατ. ευρώ, συνδέεται κυρίως με την μείωση των υποχρεώσεων από τη λειτουργία του συστήματος πληρωμών TARGET καθώς επίσης και των καταθέσεων και τοποθετήσεων σε repos στην Ελλάδα από μη κατοίκους. Οι εκροές αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει από σημαντική εισροή οφειλόμενη στη μείωση των καταθέσεων και των τοποθετήσεων σε repos στο εξωτερικό από εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα και θεσμικούς επενδυτές.
Το οκτάμηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2003 σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή ύψους 11.312 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται κυρίως με την εισροή κεφαλαίων ξένων επενδυτών για την αγορά ελληνικών ομολόγων, η οποία αυξήθηκε σημαντικά σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Παράλληλα, αυξήθηκαν σημαντικά οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου στο εξωτερικό από κατοίκους, κυρίως λόγω των τοποθετήσεων της Τράπεζας της Ελλάδος σε ομόλογα κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ. Ταυτόχρονα, η Τράπεζα της Ελλάδος, στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης του χαρτοφυλακίου της, μείωσε τις τοποθετήσεις της σε νομίσματα χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ καθώς και σε νομισματικό χρυσό, με αποτέλεσμα αντίστοιχη μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της. Την ίδια περίοδο παρατηρήθηκε καθαρή εκροή ύψους 638 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των αμέσων επενδύσεων. Τέλος, στην κατηγορία των "λοιπών επενδύσεων" σημειώθηκε καθαρή εκροή 9.211 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με τη μείωση των καταθέσεων και των τοποθετήσεων σε repos από μη κατοίκους, με τη σημαντική εκροή για καταθέσεις και τοποθετήσεις σε repos στο εξωτερικό από κατοίκους (κυρίως πιστωτικά ιδρύματα), καθώς και με την αποπληρωμή δανείων σημαντικού ύψους κυρίως από τον τομέα της γενικής κυβέρνησης.
Στο τέλος Αυγούστου 2003 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 5,1 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι, από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη "συναλλαγματική θέση" στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα "ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα" και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.)