Πλεόνασμα 146 εκατ. ευρώ παρουσίασε τον Αύγουστο του 2002 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έναντι ελλείμματος 26 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περυσινή χρονική περίοδο. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) η ευνοϊκή αυτή εξέλιξη ήταν αποτέλεσμα κυρίως της διεύρυνσης του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών και δευτερευόντως της μείωσης του εμπορικού ελλείμματος. Αντιθέτως, το πλεόνασμα του ισοζυγίου μεταβιβάσεων περιορίστηκε σημαντικά τον Αύγουστο, ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων παρέμεινε σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με εκείνο του Αυγούστου 2001.
Ειδικότερα, ο περιορισμός του εμπορικού ελλείμματος εκτός καυσίμων αντανακλά το γεγονός ότι η μείωση των εισαγωγών ήταν μεγαλύτερη από τη μείωση των εξαγωγών το μήνα Αύγουστο. Οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων μειώθηκαν μόνο ελαφρά. Η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών προήλθε από την εμφανιζόμενη αύξηση των καθαρών εισπράξεων, κυρίως από ταξιδιωτικές υπηρεσίες.
Επισημαίνεται όμως ότι, όπως εξηγείται παρακάτω, τα στοιχεία για τις ταξιδιωτικές υπηρεσίες κατά το τρέχον έτος δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα με εκείνα των προηγουμένων ετών. Εξάλλου, το πλεόνασμα του ισοζυγίου μεταβιβάσεων μειώθηκε κυρίως λόγω του περιορισμού των καθαρών εισπράξεων των λοιπών εκτός γενικής κυβέρνησης τομέων και, σε μικρότερο βαθμό, λόγω του περιορισμού των καθαρών εισροών από την ΕΕ το μήνα αυτό. Τέλος, το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων δεν παρουσίασε σημαντική μεταβολή.
Το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2002 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 422 εκατ. ευρώ έναντι εκείνου της αντίστοιχης περιόδου του προηγούμενου έτους και διαμορφώθηκε σε 4.806 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων, αλλά και τη διεύρυνση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Η τελευταία συνδέεται με αύξηση τόσο του ελλείμματος του ισοζυγίου των εκτός καυσίμων αγαθών όσο και των καθαρών εισαγωγών καυσίμων.
Στη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συνετέλεσε επίσης η αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου των εισοδημάτων. Οι εξελίξεις αυτές αντισταθμίστηκαν μόνο εν μέρει από την άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών.
Το εμπορικό έλλειμμα εκτός καυσίμων αυξήθηκε κατά 235 εκατ. ευρώ το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2002, λόγω της σημαντικής μείωσης (κατά 495 εκατ. ευρώ) των εισπράξεων από εξαγωγές. Ταυτόχρονα όμως, μειώθηκαν και οι πληρωμές για εισαγωγές (κατά 259 εκατ. ευρώ). Εξάλλου, οι καθαρές εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκαν κατά 155 εκατ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών αυξήθηκε, καθώς η άνοδος των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες υπεραντιστάθμισε τη μείωση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες.
Υπενθυμίζεται ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις και πληρωμές από το Μάιο του 2002 υπολογίζονται με βάση δειγματοληπτική έρευνα («έρευνα συνόρων»), και για το λόγο αυτό τα σχετικά στοιχεία δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα με εκείνα προηγουμένων περιόδων. Το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων διευρύνθηκε κυρίως λόγω της αύξησης των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη.
Η εξέλιξη αυτή αντανακλά την υποχώρηση των επιτοκίων και των μερισματικών αποδόσεων κατά το τρέχον έτος, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η μείωση των εισπράξεων και, σε μικρότερη έκταση, των πληρωμών. Τέλος, στον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταβιβάσεων συνέβαλαν η μείωση των καθαρών μεταβιβάσεων από την Ευρωπαϊκή Ενωση, η αύξηση των πληρωμών της γενικής κυβέρνησης και η υποχώρηση των καθαρών εισπράξεων των λοιπών τομέων.
Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών
Τον Αύγουστο του 2002 δεν σημειώθηκαν σημαντικές καθαρές εισροές στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων. Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, παρατηρήθηκε καθαρή εισροή ύψους 2.284 εκατ, ευρώ, η οποία αντανακλά κυρίως την εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για αγορά ελληνικών ομολόγων.
Oσον αφορά τις λοιπές επενδύσεις, παρατηρήθηκε σημαντική καθαρή εκροή ύψους 2.194 εκατ. ευρώ, κυρίως επειδή οι μη κάτοικοι μείωσαν τις καταθέσεις τους και τις τοποθετήσεις σε repos στην Ελλάδα.
Το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2002 παρατηρήθηκε καθαρή εκροή ύψους 365 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των αμέσων επενδύσεων, η οποία προήλθε αποκλειστικά από επενδύσεις κατοίκων που έγιναν στο εξωτερικό. Την ίδια περίοδο σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή (ύψους 8.340 εκατ. ευρώ) στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου.
Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με τη σημαντική εισροή κεφαλαίων ξένων επενδυτών κυρίως για την αγορά ελληνικών ομολόγων και δευτερευόντως για την αγορά μετοχών, κινήσεις οι οποίες υπεραντιστάθμισαν την εκροή για αγορά ξένων ομολόγων και μετοχών από Έλληνες επενδυτές. Η στροφή των ξένων και των Ελλήνων επενδυτών στην αγορά ομολόγων αντανακλά το κλίμα αβεβαιότητας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές.
Στο τέλος Αυγούστου 2002 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 8,9 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι, από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη «συναλλαγματική θέση» στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα «ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα» και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ).