H σύγχρονη επιχείρηση έχει πλέον απεγκλωβισθεί από το δίλημμα περιβάλλον ή ανταγωνιστικότητα. Επιδιώκει την ανάπτυξή της μέσα από ένα σωστά σχεδιασμένο και σύγχρονο πλαίσιο περιβαλλοντικής πολιτικής, ενώ όλο και περισσότερο, αντιμετωπίζει την περιβαλλοντική πρόκληση, ως ευκαιρία ανάπτυξης νέων δραστηριοτήτων, οικονομικά βιώσιμων και κοινωνικά αποδεκτών.
Αυτά επισημαίνει ο κ. Διονύσης Νικολάου, γενικός διευθυντής του ΣΕΒ, αναφορικά με την προσέγγιση της επιχειρηματικότητας από περιβαλλοντική άποψη, τόσο από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, όσο και από την κεντρική διοίκηση.
Οπως επισημαίνει χαρακτηριστικά, για τον ΣΕΒ το περιβάλλον και η ανάπτυξη δεν είναι έννοιες ανταγωνιστικές. Θεωρεί συγκεκριμένα ότι η ανάδειξη της έννοιας της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αποτελεί μία από τις κύριες συνιστώσες των πρακτικών που πρέπει να εφαρμόζει μία σύγχρονη επιχείρηση. Στο πλαίσιο αυτό ο ΣΕΒ, τονίζει ο κ. Νικολάου, προτρέπει τα μέλη του για έμπρακτη έκφραση περιβαλλοντικής φροντίδας, ως βασικής υποχρέωσής τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.
Επικοινωνία και συνεργασία
Ο Σύνδεσμος, λέει ο ίδιος, επιδιώκει ταυτόχρονα επικοινωνία και συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές και φορείς, στοχεύοντας στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων μέσα από την εφαρμογή πολιτικών που υπηρετούν ισόρροπα τις επιμέρους συνιστώσες της βιώσιμης ανάπτυξης - στόχου κάθε προηγμένης κοινωνίας.
Πάντως, αυτό στο οποίο δίδει ιδιαίτερη προσοχή ο ΣΕΒ και το οποίο προσπαθεί να προωθήσει ως ιδέα, τόσο μεταξύ των μελών του, όσο και σε επίπεδο διοίκησης, είναι ότι σωστά σχεδιασμένες περιβαλλοντικές πολιτικές δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε όρους ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης. Αντίθετα μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο για ανάπτυξη και καινοτομία.
Φέρνει δε ως παράδειγμα τις ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε., οι οποίες κατέχουν τα πρωτεία σε κλάδους δραστηριοτήτων σε επίπεδο παραγωγής και υπηρεσιών. Η αναφορά του κ. Νικολάου έχει να κάνει κυρίως με τις θετικές επιπτώσεις που έχουν στην οικονομία περιβαλλοντικές πολιτικές, όπως η ανακύκλωση, η εισαγωγή καθαρών τεχνολογιών, ή η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων, υψηλού τεχνολογικού επιπέδου και κατά κανόνα κερδοφόρων.
Εξασφάλιση απασχόλησης
Αυτές οι δραστηριότητες με τη σειρά τους, εξασφαλίζουν απασχόληση σε εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οπως δε τονίζει χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής του ΣΕΒ, πολλές από αυτές τις δραστηριότητες απολαμβάνουν κινήτρων, όχι μόνον για την αρχική ίδρυσή τους αλλά και για την προώθηση των παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών.
Πέρα όμως από τις ήδη δημιουργούμενες νέες δραστηριότητες, σημαντικά είναι και τα οφέλη από τις επενδύσεις περιβαλλοντικής προστασίας που απορρέουν από την εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών, ενώ η φήμη και οι συνθήκες καλής γειτονίας που συνεπάγεται η περιβαλλοντικά υπεύθυνη λειτουργία μιας επιχείρησης, με τη σειρά τους δημιουργούν συνθήκες απρόσκοπτης λειτουργίας.
Παράλληλα τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ότι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου οδηγεί σταδιακά σε καταναλωτικές συμπεριφορές υποστηρικτικές της προσπάθειας για εγκατάσταση συνθηκών αειφόρου ανάπτυξης.
Δεν είναι τυχαίο γεγονός ότι έννοιες όπως η περιβαλλοντική πιστοποίηση και ο περιβαλλοντικά φιλικός κύκλος ζωής ενός προϊόντος (που σε πρώτη φάση εκφράζεται από την ανακυκλωσιμότητα) αργά αλλά σταθερά μετεξελίσσονται σε εργαλεία της αγοράς όπως έχει ήδη συμβεί με την πιστοποίηση της διασφάλισης ποιότητας. Η πραγματικότητα αυτή αναμένεται ότι με την πάροδο του χρόνου δεν θα επηρεάζει μόνο τη σχέση παραγωγού - απλού καταναλωτή αλλά και τη συνεργασία με άλλους παραγωγούς, με το τραπεζικό σύστημα, τις ασφαλιστικές εταιρείες αλλά και τις ίδιες τις κυβερνήσεις.
¶λλωστε δεν είναι τυχαίο ότι δώδεκα χρόνια μετά την εκπόνηση του κανονισμού 836/93 της Ε.Ε. που αφορά το EMAS και την εμφάνιση στη συνέχεια του ISO 14000 έχει αρχίσει να γίνεται αρκετή συζήτηση ως προς την σκοπιμότητα εισαγωγής οικολογικών κριτηρίων στις κρατικές προμήθειες (greening of public procurements) ενώ οι πιστοποιημένες επιχειρήσεις μπορούν να ελπίζουν σε μείωση του διαδικαστικού φόρτου σε θέματα αδειοδότησης ως προς την εγκατάσταση και λειτουργία τους σε «πράσινα» δάνεια ή ακόμα και σε ευνοϊκότερη μεταχείριση στο πλαίσιο της ασφαλιστικής κάλυψής τους κατά περιβαλλοντικών κινδύνων σε συνέχεια της ενεργοποίησης της οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη.
Η σύγχρονη επιχείρηση συνεχίζει ο κ. Νικολάου, έχει πλέον απεγκλωβισθεί από το δίλημμα, περιβάλλον ή ανταγωνιστικότητα, επιδιώκοντας την ανάπτυξή της μέσα από ένα σωστά σχεδιασμένο και σύγχρονο πλαίσιο περιβαλλοντικής πολιτικής.
Τα κύρια χαρακτηριστικά
Ποιες, όμως, πρέπει να είναι οι συνιστώσες μιας τέτοιας πολιτικής; Αυτή σύμφωνα με το γενικό διευθυντή του ΣΕΒ, θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από τα εξής:
* Περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα που θα υπηρετείται από στόχους ποσοτικούς ή ποιοτικούς ιεραρχημένους, ρεαλιστικούς ως προς την επίτευξή τους, μετρήσιμους και προπάντων διαφανείς στην κοινωνία.
* Οικονομική αποδοτικότητα. Η περιβαλλοντική νομοθεσία διαρκώς αναθεωρούμενη οδηγεί τις επιχειρήσεις σε αβεβαιότητα και σε έναν διαρκή και δαπανηρό αγώνα δρόμου για ικανοποίηση νεοτιθέμενων περιβαλλοντικών προδιαγραφών ακόμα και αν οι πρόσφατα θεσμοθετημένες δεν έχουν επιτευχθεί. Ο ΣΕΒ θεωρεί απαραίτητο ένα σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο πολιτικής που να στηρίζεται σε παραδοχές τέτοιες που να καθιστούν δυνατή την απόσβεση του κόστους των περιβαλλοντικών επενδύσεων σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Εξίσου απαραίτητο πριν αλλά και μετά από κάθε νομοθετική ρύθμιση να εξετάζεται η σχέση κόστους - οφέλους για τις επιχειρήσεις και την κοινωνία με παράλληλη μέριμνα για διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Οικονομίας.
* Κοινωνική αποδοχή. Μία σωστά σχεδιασμένη αειφορική πολιτική πρέπει να ολοκληρώνει την περιβαλλοντική και οικονομική πολιτική διαμορφώνοντας στόχους για την εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική προστασία. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαμορφωθούν σταδιακά περιβαλλοντικά συμβατές καταναλωτικές συνήθειες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καταναλωτής απέναντι στο περιβάλλον είναι εξίσου υπεύθυνος όσο και ο παραγωγός. Η επίτευξη του προαναφερθέντος στόχου ισοδυναμεί με κατάλληλη παιδεία που επιτυγχάνεται μέσα από κατάλληλη εκπαίδευση.
* Προαγωγή συμφωνιών σε εθελοντική βάση. Έχει διαπιστωθεί ότι η ενθάρρυνση πρακτικών αυτορύθμισης ως εργαλείου περιβαλλοντικής προστασίας οδηγεί τις επιχειρήσεις στην υιοθέτηση ενεργού ρόλου και στην εξεύρεση λύσεων αποτελεσματικών ως προς το κόστος και προσαρμοσμένων σε ταχύτερη επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων.
Ενθάρρυνση
Σύμφωνα με το ΣΕΒ, ιδιαίτερα σημαντική είναι η ενθάρρυνση της περαιτέρω προώθησης του θεσμού σε επίπεδο Ε.Ε., αλλά και σε εθνικό, όπου μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει πολλά πράγματα.
Ο ΣΕΒ παρακολουθεί τις σχετικές εξελίξεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο μέσω εξειδικευμένης ομάδας εργασίας στην οποία μετέχουν στελέχη του καθώς και στελέχη από επιχειρήσεις μέλη του, προσπαθώντας να εξασφαλίσει την υιοθέτηση από την πλευρά της πολιτείας μέτρων και πολιτικών για πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα, ευαισθητοποιεί τα μέλη του ως προς την ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, ενημερώνοντας τα παράλληλα και για κάθε νέα εξέλιξη θεσμική ή τεχνολογική που είναι σχετική με το όλο θέμα. Τέλος, απευθυνόμενος στην κοινωνία προσπαθεί να αναδείξει την προσπάθεια της βιομηχανίας για βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων.
Τέλος, ο ΣΕΒ θεωρεί ότι έννοιες όπως η διαφάνεια ως προς τους τιθέμενους στόχους, οι επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα, η αποδοχή και οι πρακτικές αυτορύθμισης παραπέμπουν σε εμπλοκή όχι μόνον των επιχειρήσεων αλλά και των λοιπών φορέων της κοινωνίας (εργαζόμενοι, αυτοδιοίκηση, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κ.λπ.).
Για το σκοπό αυτό, επιδιώκει συνεργασία με φορείς αξιόπιστους, ικανούς να αρθρώσουν ανεξάρτητο παρεμβατικό λόγο και διακρινόμενους από συνεργασιμότητα με τις αρχές, τις τοπικές κοινωνίες και τις δυνάμεις της οικονομίας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΪΤΑΝΤΖΙΔΗΣ