Για πρώτη φορά από το 2019, η διάσημη Oktoberfest -η γιορτή της Μπύρας -επιστρέφει στο Μόναχο. Οπως λέει ο διευθυντής του φεστιβάλ, Κλέμενς Μπάουμγκάρτνερ, το ενδιαφέρον εφέτος είναι ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν ταξιδέψει από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να πιουν μπύρες και να γευθούν τα περίφημα λουκάνικα της Βαυαρίας, στο Μόναχο. Ένας λόγος για το ενδιαφέρον των Αμερικανών ιδιαίτερα φέτος θα μπορούσε να είναι και η ευνοϊκή για αυτούς ισοτιμία του δολαρίου. «Το ευρώ δεν ήταν ποτέ ξανά τόσο φθηνό για τους Αμερικανούς», εξηγεί ο Κλέμενς Μπάουμγκάρτνερ.
Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Για πρώτη φορά από το 2019, η διάσημη Oktoberfest -η γιορτή της Μπύρας -επιστρέφει στο Μόναχο. Οπως λέει ο διευθυντής του φεστιβάλ, Κλέμενς Μπάουμγκάρτνερ, το ενδιαφέρον εφέτος είναι ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν ταξιδέψει από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να πιουν μπύρες και να γευθούν τα περίφημα λουκάνικα της Βαυαρίας, στο Μόναχο. Ένας λόγος για το ενδιαφέρον των Αμερικανών ιδιαίτερα φέτος θα μπορούσε να είναι και η ευνοϊκή για αυτούς ισοτιμία του δολαρίου. «Το ευρώ δεν ήταν ποτέ ξανά τόσο φθηνό για τους Αμερικανούς», εξηγεί ο Κλέμενς Μπάουμγκάρτνερ.
Η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο έναντι του δολαρίου τα τελευταία 20 χρόνια. Κάποια στιγμή, ένα ευρώ κόστιζε μόλις 0,97 δολάρια τις τελευταίες ημέρες -ποτέ δεν ήταν τόσο χαμηλό από τα τέλη του 2002.
Για μήνες το δολάριο έχει αυξήσει την αξία του έναντι άλλων νομισμάτων. Πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται περισσότερα ευρώ, περισσότερα γεν, περισσότερες λίρες για να αγοράσει κανείς ένα δολάριο. Αυτό είναι συνέπεια του πολύ επιθετικού αγώνα της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας ενάντια στον πληθωρισμό, αλλά και του γεγονότος ότι σε περιόδους κρίσης το δολάριο θεωρείται ασφαλές καταφύγιο. Δηλαδή, παρέχει ασφάλεια που πρέπει να έχεις σε περίπτωση που τα πράγματα πάνε στραβά από οικονομική άποψη.
Ο πόλεμος σώζει το δολάριο…
«Οι υψηλές τιμές της ενέργειας λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία, πνίγουν σήμερα την ευρωπαϊκή οικονομία», εξηγεί ο Τόμας Γκίτζελ, επικεφαλής οικονομολόγος της VP Bank. Οι αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου και του ρεύματος δεν επιβαρύνουν μόνο τους καταναλωτές, αλλά και τους επιχειρηματίες. «Οι οικονομικές συνέπειες του πολέμου μόλις τώρα γίνονται πραγματικά εμφανείς και δύσκολα θα μπορούσαν να είναι πιο βάναυσες», λέει ο Γκίτζελ. Η ευρωζώνη υποφέρει πολύ περισσότερο από τις υψηλές τιμές ενέργειας από ό,τι οι ΗΠΑ,καθώς μέχρι στιγμής εξαρτιέται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία για τον ενεργειακό της εφοδιασμό.
Οι κερδισμένοι του πολέμου
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκαταλέγονται ήδη στους κερδισμένους. Μετά από πολλά κύκνεια άσματα τα τελευταία χρόνια, το αμερικανικό νόμισμα έχει ανακάμψει υπό το φως του πολέμου στην Ευρώπη.
Πριν από μερικά χρόνια, η ιδέα ότι το δολάριο θα μπορούσε να χάσει τον ρόλο του ως διεθνούς μέσου πληρωμής, ήταν στο τραπέζι όλων των συζητήσεων.Ακόμη και σε αναφορές της Goldman Sachs ή της Credit Suisse.
Για «αργή διάβρωση της κυριαρχίας του δολαρίου» έκαναν λόγο και έγγραφα εργασίας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. «Οι κεντρικές τράπεζες θα διαφοροποιήσουν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα και θα προσθέσουν νέα νομίσματα στα χαρτοφυλάκιά τους», εκτιμούσε μέχρι πρόσφατα το ΔΝΤ.
Ακόμη και τον περασμένο Απρίλιο υπήρχαν εικασίες για το αν ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση κατά της Ρωσίας, θα προανήγγειλαν το τέλος της κυριαρχίας του δολαρίου. Φεύ! Το δολάριο νίκησε. Σε συνδυασμό φυσικά με το γεγονός ότι η Federal Reserve αποδεικνύεται πολύ επιθετική στην καταπολέμηση του πληθωρισμού, δηλαδή της γενικευμένης αύξησης του επιπέδου των τιμών. Ήδη από την αρχή του έτους έχει αυξήσει τα επιτόκια πέντε φορές. Οι τρεις τελευταίες ήταν μάλιστα κατά 75 μονάδες βάσης.
Αύξηση των επιτοκίων σημαίνει προσπάθεια «εμψύχωσης» της οικονομίας, γιατί γενικά λαμβάνονται λιγότερα δάνεια για την αγορά πραγμάτων και ως εκ τούτου το σύστημα επιβραδύνεται και οι τιμές πέφτουν. Αλλά σημαίνει επίσης ότι οι χρηματοοικονομικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες γίνονται πιο κερδοφόρες κατά μέσο όρο, επειδή η επένδυση εκεί εγγυάται υψηλότερα επιτόκια. Οι αμερικανικοί τίτλοι αγοράζονται σε δολάρια και η εισροή ξένων κεφαλαίων αυξάνει την αξία τους.Οι επενδυτές, φοβισμένοι από τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία και τους φόβους μιας επερχόμενης ύφεσης, εγκαταλείπουν την Ευρώπη και τείνουν να αποθεματοποιούν σε δολάρια, γνωρίζοντας ότι είναι το ασφαλέστερο νόμισμα στον κόσμο.
Ακριβή μου ενέργεια
Η νέα συνιστώσα αφορά τις υψηλές τιμές ενέργειας. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αγοράζονται κυρίως σε δολάρια και το γεγονός ότι υπήρξαν σημαντικές αυξήσεις βοήθησε το αμερικανικό νόμισμα.
Το δολάριο έχει ανατιμηθεί έναντι όλων των νομισμάτων. Κάτι που μπορεί να φανεί από την τάση του δείκτη του δολαρίου,που μετρά την αξία του σε σχέση με ένα σύνολο ξένων νομισμάτων, τα οποία έχουν διαφορετικό βάρος στον υπολογισμό ανάλογα με τη συνάφεια της διεθνούς οικονομίας. Μεταξύ αυτών είναι το ευρώ που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 60% του συνόλου αυτής της ομάδας νομισμάτων, ακολουθούμενο από το γεν, τη βρετανική λίρα, το δολάριο Καναδά, τη σουηδική κορόνα και το ελβετικό φράγκο.
Η σύγκριση δολαρίου- ευρώ είναι πολύ σημαντική. Από τον Ιούλιο, τα δύο νομίσματα κυμάνθηκαν γύρω από μια ισοτιμία, μετά από 20 χρόνια κατά τα οποία το ενιαίο νόμισμα ήταν πάντα το ισχυρότερο από τα δύο. Στις αρχές του έτους, ένα ευρώ άξιζε γύρω στο 1,15 δολάρια.
Σήμερα όμως, ένα ισχυρό δολάριο αντιστοιχεί σε ένα αδύναμο ευρώ. Εκτός από τις διαφορές στη νομισματική πολιτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποφέρει στην πραγματικότητα από μια πιο έντονη οικονομική αδυναμία αυτή τη στιγμή, κυρίως λόγω της ενεργειακής κρίσης στην οποία αγωνίζεται να βρει κοινή απάντηση.
Οσο κι αν οι ευρωπαϊκές εξαγωγές θεωρούνται φθηνότερες από όσους αγοράζουν σε δολάρια ή με ισχυρότερα νομίσματα, το μειονέκτημα είναι ότι οι εισαγωγές σε δολάρια από αγοραστές σε ευρώ είναι πλέον ακριβότερες από πριν. Χρειάζονται περισσότερα ευρώ για να αγοράσουν αγαθά σε δολάρια.
Η ενίσχυση του δολαρίου επηρέασε και τις αγορές ενέργειας. Το πετρέλαιο αγοράζεται μόνο σε δολάρια και όσο ισχυρότερο είναι το αμερικανικό νόμισμα, τόσο περισσότερα ευρώ θα χρειαστούν για να αγοράσει η ΕΕ ένα βαρέλι πετρέλαιο. Στο παρελθόν, οι διακυμάνσεις στην τιμή του αργού πετρελαίου μετριάζονταν από την ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία. Για παράδειγμα, όταν το 2008 η τιμή του βαρελιού είχε φτάσει τα 144 δολάρια, με την ευνοϊκή ισοτιμία για το ευρώ, η τελική τιμή στην Ευρώπη ήταν μόλις 97 ευρώ. Σήμερα οι αυξήσεις δεν μετριάζονται πλέον από ένα ισχυρό ευρώ και έχουν άμεσο και επώδυνο αντίκτυπο σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Σε αυτό προστίθεται το γεγονός ότι, για να αντισταθμίσει τις χαμηλότερες προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου, η ΕΕ έχει προβλέψει μεγαλύτερες εισαγωγές υγροποιημένου αερίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες, επομένως και σε αυτήν την περίπτωση θα πληρώσει σε δολάρια. Και τα προβλήματα συνεχίζονται…
Ενα ευρωπαϊκό Πουέρτο Ρίκο;
Η στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να απομακρύνουν τους πιο πιθανούς οικονομικούς εταίρους της Ευρώπης.
Η Ρωσία θεωρήθηκε ότι παρουσίαζε τη μεγαλύτερη ευκαιρία για να ξεκινήσει η απομόνωση. Μια σειρά από κυρώσεις κατά της Ρωσίας σχεδιάστηκε για να εμποδίσει την ΕΕ να εμπορεύεται με τη Μόσχα.Το μόνο που χρειαζόταν για να πυροδοτηθεί ο γεωπολιτικός σεισμός ήταν ένα casus belli.
Αυτό κανονίστηκε αρκετά εύκολα λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ευρώπη σύρθηκε στον νέο,κλιμακούμενο Ψυχρό Πόλεμο.Αντί να αγοράζει ρωσικό φυσικό αέριο, πετρέλαιο και σιτηρά, θα τα αγοράζει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με αυξημένες εισαγωγές όπλων.
Πριν τον πόλεμο, η Ρωσία παρείχε άφθονη ενέργεια σε ανταγωνιστική τιμή και αυτή η ενέργεια επρόκειτο να κάνει ένα κβαντικό άλμα με το Nord Stream 2. Η Ευρώπη επρόκειτο να κερδίσει το συνάλλαγμα για να πληρώσει για τις αυξανόμενες εισαγωγές από τη Ρωσία, με έναν συνδυασμό εξαγωγής περισσότερων βιομηχανικών προϊόντων στη Μόσχα και επενδύσεων. Αυτό το διμερές εμπόριο και οι επενδύσεις έχουν πλέον σταματήσει – και θα παραμείνουν στον «πάγο» για πολλά, πολλά χρόνια.
Η έλλειψη ενέργειας θα αυξήσει απότομα την παγκόσμια τιμή του φυσικού αερίου. Οι χώρες του ΝΑΤΟ θα εντείνουν επίσης τις αγορές οπλικών συστημάτων, κυρίως από το αμερικανικό στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Η σχεδόν πανικόβλητη αγορά θα αυξήσει επίσης την τιμή των όπλων. Αλλά και οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν ως αποτέλεσμα των ελλείψεων σιτηρών από τη Ρωσία και την Ουκρανία, αφενός, και την έλλειψη λιπασμάτων από την άλλη.
Οι τρεις αυτές εμπορικές δυναμικές θα ενισχύσουν το δολάριο έναντι του ευρώ. Το ερώτημα είναι πώς θα εξισορροπήσει η Ευρώπη τις διεθνείς πληρωμές της με τις Ηνωμένες Πολιτείες; Τι έχει να εξάγει που θα δεχτεί η αμερικανική οικονομία;
Η απάντηση δεν είναι απλή. Τώρα που η Ευρώπη έχει σχεδόν πάψει να είναι μία πολιτικά ανεξάρτητη Ένωση, το κόστος σε δολάρια του εξωτερικού χρέους της για πετρέλαιο, όπλα και τρόφιμα, θα εκραγεί. Το κόστος σε ευρώ θα είναι ακόμη μεγαλύτερο καθώς το ενιαίο νόμισμα υποχωρεί έναντι του δολαρίου. Τα επιτόκια θα αυξηθούν, επιβραδύνοντας τις επενδύσεις και καθιστώντας την Ευρώπη ακόμη πιο εξαρτημένη από τις εισαγωγές. Η ευρωζώνη θα κινδυνεύσει να μετατραπεί σε οικονομική νεκρή ζώνη.Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτή θα είναι η πραγματική ηγεμονία του δολαρίου – τουλάχιστον έναντι της Ευρώπης.Σε μια ήπειρο, σε κάπως μεγαλύτερη εκδοχή του Πουέρτο Ρίκο…