Focus Report του Ινστιτούτου ΕΝΑ: Στα 5,5 δισ. ευρώ οι λιμνάζοντες πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης

To Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ δημοσιεύει το δεύτερο Focus Report του Παρατηρητηρίου Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Το Focus Report δημοσιεύεται σε τακτική βάση ώστε να παρουσιάζει την πιο επικαιροποιημένη συνοπτική εικόνα για την πορεία  υλοποίησης του Ταμείου.

Τα στοιχεία αφορούν την απορρόφηση ως 31.08.2022

Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0»

Η μεγάλη εικόνα - Επιχορηγήσεις και δάνεια

Οι Πληρωμές του Ταμείου μέχρι και 31.08.2022 υπολογίζονται σε 2 δισ. ευρώ και περιλαμβάνουν Λογιστικές Πληρωμές 1,4 δισ. ευρώ και Πραγματικές Πληρωμές 0,6 δισ. ευρώ.

Η διαφορά μεταξύ λογιστικής και πραγματικής πληρωμής γίνεται εύκολα κατανοητή αν δει κανείς το παράδειγμα της γνωστής δράσης «Εξοικονομώ κατ΄οίκον». Μέχρι και το 2^ο εξάμηνο 2022 έχουν αποδεσμευτεί 596,2 εκατ. ευρώ από το Ταμείο (λογιστική πληρωμή) για τη διαχείριση των τριών κύκλων της δράσης (2020, 2021, 2022) υπό την Αναπτυξιακή Τράπεζα και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Οι πληρωμές όμως προς τους ωφελούμενους (πραγματική πληρωμή) που έχουν προχωρήσει σε παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας ανέρχονται σε μόλις 44,3 εκατ. Ευρώ.

Το ύψος των πόρων που λιμνάζουν -πόροι που έχει στη διάθεσή της η χώρα και δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων- παραμένει ιδιαίτερα υψηλό στα 5,5 δισ. ευρώ.

«Ελλάδα 2.0» - Σκέλος δανείων

Οι συνολικοί πόροι του σκέλους των Δανείων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «ΕΛΛΑΔΑ 2.0» ανέρχονται σε 12,7 δισ. ευρώ. Οι διαθέσιμοι πόροι (προκαταβολή και 1^η δόση) μέχρι και το 1^ο εξάμηνο του 2022 για το σκέλος των Δανείων είναι 3,50 δισ. ευρώ.

Μέχρι σήμερα, έχουν υπογραφεί συμβάσεις συνεργασίας με τραπεζικά ιδρύματα για τη διάθεση του 49% των διαθέσιμων δανειακών πόρων του Ταμείου (1,7 δισ. ευρώ). Ειδικότερα, οι πόροι θα διοχετευτούν στην πραγματική οικονομία μέσω επτά εγχώριων τραπεζικών ιδρυμάτων: Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank, Eurobank, Optima Bank, Παγκρήτια Τράπεζα και Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, καθώς και δύο διεθνών: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.

Μέχρι και τον Αύγουστο 2022:

• έχουν κατατεθεί 107 επενδυτικά σχέδια προς έγκριση στα τραπεζικά ιδρύματα. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδυτικών σχεδίων ανέρχεται σε 3,93 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,68 δισ. ευρώ είναι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, 933 εκατ. ευρώ είναι ίδια κεφάλαια των επενδυτών και 1,32 δισ. ευρώ κεφάλαια των τραπεζών.
• έχει συμβασιοποιηθεί μόλις το 12% των επενδυτικών σχεδίων (13 επενδυτικά σχέδια) συνολικού προϋπολογισμού 1,02 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 455,34 εκατ. ευρώ είναι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. Σημειώνουμε ότι, σύμφωνα με τα δημοσιοποιημένα στοιχεία, πλέον οκτώ (8) επενδυτικά σχέδια, συνολικού προϋπολογισμού 74,39 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 34,94 εκατ. ευρώ πόροι δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, πρόκειται να συμβασιοποιηθούν άμεσα.
• το συνολικό ποσό που έχουν λάβει οι επιχειρήσεις από τους πόρους του Ταμείου είναι μόλις 10,17 εκατ. ευρώ διαμορφώνοντας ένα πραγματικό ποσοστό απορρόφησης της τάξης του 0.1% επί των συνολικών πόρων και 0.3% επί των διαθέσιμων πόρων.

Προβληματισμό προκαλούν και τα ποιοτικά στοιχεία της υλοποίησης του σκέλους των Δανείων του Ταμείου, καθώς ανάμεσα στα 13 επενδυτικά σχέδια που έχουν κατατεθεί, περιλαμβάνονται και μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα δανειοδότησης και υλοποίησης επενδύσεων ανεξάρτητα από τη συμβολή του Ταμείου. Σημειώνουμε επίσης, ότι η διάθεση των πόρων των δανείων δεν ακολουθεί κανένα αναπτυξιακό σχεδιασμό, καθώς η επιλογή των επιχειρήσεων που θα δανειοδοτηθούν θα γίνει στη βάση αποκλειστικά της αξιολόγησης του επενδυτικού σχεδίου από τις τράπεζες (μας ενδιαφέρει μόνο το είδος της επένδυσης και όχι ποιοι κλάδοι θα επενδύσουν). Αυτή η απουσία σχεδιασμού, εκτιμούμε πως θέτει σε κίνδυνο το μεσοπρόθεσμο στόχο του παραγωγικού μετασχηματισμού, που αποτελεί και το ουσιαστικό κριτήριο αξιολόγησης της αποτελεσματικής (ή μη) αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου.

«Ελλάδα 2.0» - Σκέλος δανείων

Ποσοστό πραγματικής απορρόφησης (σκέλος επιχορηγήσεων) ανά υπουργείο

Η εικόνα της απορρόφησης ανά υπουργείο είναι αντίστοιχη της μεγάλης εικόνας. Η χαμηλή απορρόφηση που καταγράφει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία, τόσο εξαιτίας της συγκυρίας (ενεργειακή κρίση), όσο και της επικείμενης αναθεώρησης του σχεδιασμού και ανακατεύθυνσης των πόρων στο πλαίσιο του REPowerEU. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, το συγκεκριμένο υπουργείο μέσα στους επόμενους μήνες θα κληθεί να διαχειριστεί περισσότερους πόρους και να υλοποιήσει νέες δράσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Παρατηρητήριo Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και ΕΣΠΑ 2021-2027

Υπεύθυνος Έργου: Γιώργος Σταθάκης, Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Υπουργός

Επιστημονικοί Υπεύθυνοι Report: Παναγιώτης Κορκολής, Υπεύθυνος Ανάπτυξης ΕΝΑ & Ευγενία Φωτονιάτα, Συντονίστρια Κύκλου Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάλυσης ΕΝΑ