Οικογενειακές επιχειρήσεις: Τι ενισχύει την ανθεκτικότητα και αναζωογόνησή τους παγκοσμίως

Νέα έρευνα αναδεικνύει ποιοι παράγοντες ενισχύουν σήμερα την ανθεκτικότητα και την αναζωογόνηση των οικογενειακών επιχειρήσεων παγκοσμίως.

Ειδικότερα, μια παγκόσμια μελέτη για τις οικογενειακές επιχειρήσεις από την KPMG Private Enterprise και το STEP Project Global Consortium αποκαλύπτει ότι οι διαρκείς επιδόσεις των οικογενειακών επιχειρήσεων μπορούν να αποδοθούν σε ορισμένα χαρακτηριστικά και ηγετικές δεξιότητες της επόμενης γενιάς, τα οποία είναι μοναδικά και πηγάζουν από τα επιχειρηματικά τους μοντέλα.

Στο δείγμα της παγκόσμιας έρευνας συμμετείχαν και ελληνικές επιχειρήσεις με τη συνεργασία της KPMG στην Ελλάδα με το Alba Graduate Business School, The American College of Greece, ακαδημαϊκό συνεργάτη του STEP Project Global Consortium στην Ελλάδα. 

Η μελέτη με τίτλο «Η αναζωογονητική δύναμη των οικογενειακών επιχειρήσεων – Επιχειρηματικότητα από γενιά σε γενιά», συγκεντρώνει απόψεις από 2 439 CEOs και άλλους ηγέτες από κορυφαίες οικογενειακές επιχειρήσεις σε 70 χώρες και περιοχές, παρουσιάζοντας τους κοινούς παράγοντες που συνθέτουν τη φόρμουλα για την ανθεκτικότητα και την αναζωογόνηση των οικογενειακών επιχειρήσεων: ένας ισχυρός επιχειρηματικός προσανατολισμός, το συναισθηματικό δέσιμο με την επιχείρησή τους και την ηγεσία της φιλόδοξης νέας γενιάς που αναζητά νέες εμπειρίες πέρα από την οικογενειακή επιχείρηση.

Ανάμεσα στα κύρια ευρήματα της έρευνας: Οι διάδοχοι από την επόμενη γενιά ξεκινούν από άλλους επαγγελματικούς δρόμους πριν επιστρέψουν στην οικογενειακή επιχείρηση, χρησιμοποιώντας συχνά μικρά ποσά οικογενειακού κεφαλαίου για να τους βοηθήσουν να μάθουν, να αποκτήσουν εμπειρίες και να αναλάβουν ρίσκα. Αποδεικνύεται τελικά ότι αυτή η προσέγγιση συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη υπεραπόδοση επιχειρήσεων ανάμεσα σε αυτές που συμμετείχαν στην έρευνα. 

Οι πιθανοί διάδοχοι από την επόμενη γενιά εκπαιδεύονται για το πώς να αναλαμβάνουν υπολογισμένα ρίσκα μόνοι τους, κάτι που αντανακλά ένα από τα τρία σημαντικά στοιχεία στα οποία βασίζονται οι σημερινές οικογενειακές επιχειρήσεις για την επιτυχία: τον επιχειρηματικό προσανατολισμό. Η μελέτη της KPMG Private Enterprise και του STEP Project Global Consortium διαπίστωσε ότι τα κύρια κλειδιά που χρησιμοποιούν οι οικογενειακές επιχειρήσεις για να ξεκλειδώσουν τις αναζωογονητικές τους ικανότητες είναι:

1. Επιχειρηματικός προσανατολισμός: Αυτό είναι ένα μοναδικό προσόν το οποίο είναι απαραίτητο για την καινοτομία και την ανάπτυξη από γενιά σε γενιά. Η σημασία της διατήρησης του επιχειρηματικού πνεύματος του ιδρυτή είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στη διαμόρφωση μίας κουλτούρας αέναης καινοτομίας. Οι πιθανοί διάδοχοι της επόμενης γενιάς εκπαιδεύονται για το πώς να αναλαμβάνουν υπολογισμένα και υπεύθυνα ρίσκα και να κρίνουν από μόνοι τους, με μικρά ποσά οικογενειακού κεφαλαίου που τους επιτρέπει να μάθουν μέσα από εμπειρίες που αποκτούν από πρώτο χέρι.
2. Κοινωνικο-συναισθηματικός πλούτος: Ο έλεγχος και η επιρροή της οικογένειας επιτρέπουν τη γρήγορη λήψη αποφάσεων και ο «κοινωνικο-συναισθηματικός πλούτος» τους θεωρείται ως μία σημαντική προίκα – που η οικογένεια εκτιμά και προστατεύει. Για πολλούς από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, αυτός είναι ένας δείκτης μέτρησης των επιδόσεων πέρα από τον οικονομικό πλούτο και ένα στοιχείο που είναι συχνά δύσκολο να αναπαραχθεί σε μη οικογενειακές επιχειρήσεις.
3. Παρακινητική ηγεσία: Το επιχειρηματικό πνεύμα και ο κοινωνικο-συναισθηματικός πλούτος πάνε χέρι-χέρι ως παράγοντες ανταγωνιστικής διαφοροποίησης, που ενισχύονται περαιτέρω από την επίδραση ενός μετασχηματιστικού ή χαρισματικού ηγέτη.

Ο Andrea Calabrὸ, Global Academic Director, STEP Project Global Consortium, αναφέρει «Η επιτυχία στις οικογενειακές επιχειρήσεις ορίζεται τόσο από οικονομικούς όσο και από μη οικονομικούς στόχους, όπως ο έλεγχος, η διαδοχή των γενεών, το κοινωνικό κεφάλαιο, ο συναισθηματικός δεσμός με την επιχείρηση και η φήμη. Η διατήρηση και η συσσώρευση κοινωνικο-συναισθηματικού πλούτου είναι σημαντικό μέρος της επιτυχίας μιας οικογενειακής επιχείρησης. Το επίπεδο κοινωνικο-συναισθηματικού πλούτου μπορεί να αλλάξει καθώς οι οικογενειακές επιχειρήσεις μεταβαίνουν από τη μια γενιά στην άλλη, και τότε είναι ακριβώς η στιγμή για να διασφαλιστεί ότι ο έλεγχος και η επιρροή της οικογένειας, η ταύτιση και το συναισθηματικό δέσιμο με την επιχείρηση επίσης μεταφέρονται στην επόμενη γενιά»

Προφίλ επιδόσεων: Από επιχειρήσεις κορυφαίων επιδόσεων σε επιχειρήσεις χαμηλών επιδόσεων 

Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι το στυλ ηγεσίας μιας οικογενειακής επιχείρησης μπορεί να επηρεάσει τις επιδόσεις της.  Με βάση τα στοιχεία από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, η KPMG Private Enterprise και το STEP Project Global Consortium ανέπτυξαν τέσσερα προφίλ οικογενειακών επιχειρήσεων — από τις επιχειρήσεις με κορυφαίες επιδόσεις έως τις επιχειρήσεις με τις πιο χαμηλές επιδόσεις — τονίζοντας παράγοντες που συνέβαλαν στην αναζωογονητική τους ισχύ και στις οικονομικές, οικογενειακές και κοινωνικές τους επιδόσεις από γενιά σε γενιά.

Τα κύρια ευρήματα από τα προφίλ των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι:

• Υψηλότερες επιδόσεις από επιχειρήσεις που διακρίνονται για το επιχειρηματικό τους πνεύμα και τον ποικιλόμορφο προσανατολισμό: Οικογενειακές επιχειρήσεις με υψηλό επίπεδο επιχειρηματικού προσανατολισμού, ποικιλομορφία και χαρισματικό στυλ ηγεσίας παρουσίασαν υψηλότερες οικονομικές και μη οικονομικές επιδόσεις (κοινωνικό κεφάλαιο, συναισθηματικό δεσμό κ.λ.π.) σε σύγκριση με άλλες. Επίσης στις επιχειρήσεις με κορυφαίες επιδόσεις διαπιστώθηκε η δέσμευση για συνεχή καινοτομία και οι ισχυροί συναισθηματικοί δεσμοί. 
• Τα στυλ παρακινητικής ηγεσίας πρωτοστατούν: Το μετασχηματιστικό στυλ ηγεσίας — όπου οι ηγέτες αλλάζουν βασικές αξίες, πεποιθήσεις και συμπεριφορές σε μια προσπάθεια να παρακινήσουν τους «οπαδούς» τους να κάνουν περισσότερα και να αποδώσουν πέρα από τα αναμενόμενα — ήταν η γενική προτίμηση των CEOs των οικογενειακών επιχειρήσεων, ακολουθούμενη από το στυλ χαρισματικής ηγεσίας. 
• Η παρακινητική ηγεσία μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη μεγαλύτερης προόδου: Η έκθεση διαπίστωσε ότι η παρακινητική ηγεσία μπορεί τελικά να ανταμειφθεί με καλή οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική πρόοδο, ενώ βοηθά επίσης στην οικοδόμηση και την ενίσχυση της αφοσίωσης και της ταύτισης της οικογένειας με την επιχείρηση.

Ο Βαγγέλης Αποστολάκης, Αντιπρόεδρος της KPMG στην Ελλάδα, συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, αναφέρει «Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, κλειδί για την επιτυχία των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι ο συνδυασμός παραγόντων όπως, ο έντονος και ποικιλόμορφος αλλά στοχευμένος επιχειρηματικός προσανατολισμός της οικογένειας, το δυνατό συναισθηματικό δέσιμο με την επιχείρηση, επικουρούμενα από ένα παρακινητικό στυλ ηγεσίας, με ηγέτες πρόθυμους και ικανούς να οδηγήσουν αλλαγές σε αξίες, πεποιθήσεις, συμπεριφορές με στόχο να «παρασύρουν» και να εμπνεύσουν όλους προς την επίτευξη και, γιατί όχι, την υπέρβαση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων». 

Ο Δρ. Κωνσταντίνος Αξαρλόγλου, Πρύτανης του Alba Graduate Business School, The American College of Greece, δηλώνει «Η δυναμική που εμφανίζουν οι Ελληνικές οικογενειακές επιχειρήσεις μέσα από την έρευνα μετά από τις αλλεπάλληλες κρίσεις που βίωσαν είναι ενθαρρυντική. Σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων διοικείται πλέον από τη δεύτερη ή τρίτη γενιά, αντλώντας παράλληλα επιχειρηματική εμπειρία από προηγούμενες γενιές και με αυξημένη διάθεση για ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου. Μοιάζει λοιπόν να δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για ένα αναπτυξιακό άλμα, αρκεί να υπάρξει σύμφωνα με την έρευνα μετάβαση σε πιο λειτουργικά μοντέλα ηγεσίας με ταυτόχρονη ενδυνάμωση της κουλτούρας καινοτομίας σε επίπεδο επιχείρησης.»