«Τρεις είναι οι μεγάλες δυνάμεις που κινούν τον κόσμο: η ανοησία, ο φόβος και η απληστία» – ¶λμπερτ Αϊνστάιν.
«Τρεις είναι οι μεγάλες δυνάμεις που κινούν τον κόσμο: η ανοησία, ο φόβος και η απληστία» – ¶λμπερτ Αϊνστάιν.
Με την απληστία να παραδίδει τη σκυτάλη στο φόβο, οι χρηματοπιστωτικές αγορές στροβιλίζονται στη δίνη της κρίσης χωρίς τέλος. Έχουν άραγε χάσει οι χρηματιστές και οι επενδυτές την ψυχραιμία τους καθώς ο πλανήτης βουλιάζει, όπως φοβούνται πολλοί, σε μια βαθιά και παρατεταμένη ύφεση; Ή μήπως οι βίαιες μεταβολές στα χρηματιστήρια αποτελούν σαφή ένδειξη της οικτρής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία;
Οι αγορές πολλές φορές αργούν να αντιδράσουν στα αιφνιδιαστικά και δυσάρεστα ενδεικτικά στοιχεία, όπως συνέβη με τις αναρίθμητες προειδοποιήσεις για την επερχόμενη κρίση στην αγορά subprime των ΗΠΑ, αναφέρει ο καθηγητής Χερς Σέφριν που διδάσκει Συμπεριφορά της χρηματοοικονομικής στο Santa Clara University της Καλιφορνία και στο Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικής του ¶μστερνταμ.
Ο Σέφριν χαρακτηρίζει την απουσία αντίδρασης των τελευταίων τριών ετών «παράλογη συμπεριφορά» εκ μέρους των χρηματιστών. Σήμερα που παρακολουθούμε μια εξίσου παράλογη υπερ-διόρθωση των αγορών εκτιμά ότι: «βρισκόμαστε στον αντίθετο πόλο, εκεί όπου η αντίδραση είναι εντελώς παρανοϊκή».
Η έκφραση «παράλογη ευφορία (irrational exuberance) έγινε διάσημη όταν ειπώθηκε από τον πρώην διοικητή της Federal Reserve, ¶λαν Γκρίνσπαν, στη διάρκεια της χρηματιστηριακής έκρηξης στη δεκαετία του 1990. Στον αντίποδα της παράλογης ευφορίας βρίσκεται η παράλογη απαισιοδοξία.
Οι μεγαλύτερες τάσεις στις χρηματαγορές συνήθως αρχίζουν και τελειώνουν με περιόδους μανιακών αγορών ή ρευστοποιήσεων. Θεωρείται ότι έχουν τις ρίζες τους στη συμπεριφορά της αγέλης, η οποία συνήθως άγεται και φέρεται από το συναίσθημα –απληστία στις φούσκες και φόβος στα κραχ.
Οι επενδυτές ενώνονται με το πλήθος που σπεύδει να μπει ή να βγει από την αγορά. «Είναι πασιφανές ότι υπό τις παρούσες συνθήκες το συναίσθημα είναι αυτό που οδηγεί τις αγορές», αναφέρει ο Μάρκ Σόλομον, καθηγητής χρηματοοικονομικής στο Warwick Business School.
Είναι σαφές ότι τα πρότυπα της ανθρώπινης συμπεριφοράς που αποκλίνουν από την απόλυτα ορθολογιστική συμπεριφορά είναι κυρίαρχο στοιχείο της συμπεριφοράς της χρηματοπιστωτικής αγορά, ακόμη και των επαγγελματιών των επενδύσεων.
Οι ερευνητές μιλούν επίσης για την «προσκόλληση στην επικαιρότητα» (recency bias) – την αδυναμία του ανθρώπου να διδαχθεί από την ιστορία, καθώς έχει την τάση να θυμάται μόνο τα πιο πρόσφατα γεγονότα, σύμφωνα με το δημοσίευμα στην εφημερίδα Gardian.