Στόχος του μέτρου είναι η περαιτέρω αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, τον περασμένο Απρίλιο, όταν ελήφθη αυτή η απόφαση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν περίμεναν ότι θα αντιμετώπιζαν τόσο σοβαρή ενεργειακή κρίση. Η Gazprom μείωσε τελικά στο 20% της συνολικής δυναμικότητας τη ροή φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream και τώρα οι χώρες της ΕΕ πρέπει να προετοιμαστούν προληπτικά για τα χειρότερα: την πλήρη διακοπή του φυσικού αερίου από τη Ρωσία και να θέσουν σε εφαρμογή ένα σχέδιο για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου από όλα τα κράτη μέλη κατά 15% για την περίοδο ως στις 31 Μαρτίου 2023.
Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Από σήμερα οι χώρες μέλη της ΕΕ δεν επιτρέπεται πλέον να εισάγουν άνθρακα από τη Ρωσία . Με απλά λόγια, έληξε η μεταβατική περίοδος για το εμπάργκο άνθρακα κατά της Ρωσίας, που υιοθέτησαν τα κράτη της ΕΕ τον περασμένο Απρίλιο στο πλαίσιο του 5ου πακέτου κυρώσεων. Οι 27 συμφώνησαν τότε σε μια μεταβατική περίοδο 120 ημερών, ώστε να προσαρμοστεί η ευρωπαϊκή βιομηχανία στην απαγόρευση εισαγωγής άνθρακα.
Στόχος του μέτρου είναι η περαιτέρω αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία. Σύμφωνα με την Κομισιόν το εμπάργκο άνθρακα θα μπορούσε να σημαίνει μια ετήσια μείωση των εσόδων της Ρωσίας περίπου κατά οκτώ δισεκατομμύρια ευρώ. Όπως είπε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Έρικ Μάμερ, οι Βρυξέλλες αναμένουν από όλες τις χώρες της ΕΕ να συμμορφωθούν με την απαγόρευση εισαγωγών άνθρακα από τη Ρωσία, παρά την ενεργειακή κρίση.
H Ρωσία ήταν ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές άνθρακα στις χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας στη Μόσχα, το 2021 η Ρωσία προμήθευσε τις χώρες της ΕΕ με 48,7 εκατομμύρια τόνους άνθρακα, ή το 21,8% των συνολικών εξαγωγών αυτής της πρώτης ύλης. Το 2020, το ποσοστό αυτό ήταν 22%.
Τον περασμένο Απρίλιο πάντως, όταν ελήφθη αυτή η απόφαση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν περίμεναν ότι θα αντιμετώπιζαν τόσο σοβαρή ενεργειακή κρίση. Στη συνέχεια όμως,η Gazprom μείωσε τη ροή φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream και τώρα οι χώρες της ΕΕ πρέπει να προετοιμαστούν προληπτικά για τα χειρότερα: την πλήρη διακοπή του φυσικού αερίου από τη Ρωσία και να θέσουν σε εφαρμογή ένα σχέδιο για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου από όλα τα κράτη μέλη κατά 15% για την περίοδο ως στις 31 Μαρτίου 2023.
Υπό αυτές τις συνθήκες, τα ερωτήματα για τους στόχους της «πράσινης πολιτικής της ΕΕ» ,μάλλον μπήκαν στο ράφι των Βρυξελλών. Οι 27 μπορούν τώρα να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε είδος καυσίμου, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα, για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες,διατηρώντας παράλληλα τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Αναλυτές εκτιμούν όμως οτι η ΕΕ πιθανότατα δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει άμεσα τις ελλείψεις. Ταυτόχρονα,λόγω της ανακατανομής των ροών μεταφορών, τα logistics θα γίνουν πιο ακριβά, ενώ η Ρωσία θα αναπροσανατολίσει τις εξαγωγές άνθρακα προς την Ασία, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική. Οι ρωσικές εταιρείες Mechel και Raspadskaya στην Ανατολική Σιβηρία και την Άπω Ανατολή επικεντρώθηκαν αμέσως στις παραδόσεις στην Κίνα και την Νοτιοανατολική Ασία.
Οι Ρώσοι εξαγωγείς δεν θα διστάσουν μάλιστα να παρέχουν σημαντικές εκπτώσεις στους νέους αγοραστές, εκμεταλλευόμενοι την αύξηση των τιμών του άνθρακα για να αποκομίζουν σημαντικά κέρδη.
Την ώρα πάντως που οι 27 αγωνιούν για τις ελλείψεις φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα,διοχετεύεται αέριο από την Ισπανία στο Μαρόκο μέσω του αγωγού Μαγκρέμπ-Ευρώπη.
«Η ΕΕ προμηθεύει φυσικό αέριο στο Μαρόκο ενώ αναμένονται περικοπές στην Ευρώπη», ήταν ο τίτλος της ισπανικής διαδικτυακής εφημερίδας Diario 16. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι πρόκειται για αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο. Το Μαρόκο δεν διαθέτει όμως τερματικό σταθμό LNG. Συνεπώς, το LNG επαναεριοποιείται στην Ισπανία. Ο αγωγός Μαγκρέμπ-Ευρώπη έχει πλέον επαναχρησιμοποιηθεί ως αγωγός Ευρώπης-Μάγκρεμπ και το φυσικό αέριο ρέει προς την αντίστροφη κατεύθυνση.
Η επιχειρηματική εφημερίδα El Economista γράφει πάντως ότι παραχωρείται στην αυταρχική βασιλική οικογένεια μια «πολυτέλεια που δεν μπορούν να απολαύσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες».
Η γερμανική οικονομική επιθεώρηση Wirtschaftswoche ρωτά: «Δεν θα ήταν καλύτερο το φυσικό αέριο να παραμείνει στην ευρωπαϊκή ήπειρο; ». Η γερμανική εφημερίδα αναρωτιέται επίσης κατά πόσο το φτωχό Μαρόκο πληρώνει για το εξαιρετικά ακριβό φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, όταν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές ήδη στενάζουν λόγω των υψηλών τιμών.
Η κίνηση αυτή μπορεί να λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις καθώς το Μαρόκο βρίσκεται σε σχεδόν εμπόλεμη κατάσταση με την Αλγερία -λόγω της διένεξης για τη Δυτική Σαχάρα. Η Αλγερία όμως είναι βασικός προμηθευτής της Νότιας Ευρώπης σε φυσικό αέριο και δεν αποκλείεται να υπάρξουν επιπτώσεις.
Είναι ενδιαφέρον ότι ακόμη και η Ουάσιγκτον έχει τώρα συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι καλή ιδέα να συνεχίσει να πιέζει την Αλγερία, οδηγώντας την στην αγκαλιά της Ρωσίας. Η Αλγερία, η οποία τώρα θέλει να ενταχθεί στα κράτη BRICS , πρόκειται να πραγματοποιήσει μάλιστα στρατιωτικά γυμνάσια με τη Ρωσία στα σύνορα με το Μαρόκο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ,οι οποίες υπό τον Τραμπ αναγνώρισαν την κυριαρχία του Μαρόκου στη Δυτική Σαχάρα, τώρα υποχωρούν. Αν και η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει ανατρέψει την απόφαση αυτή, τα στρατιωτικά γυμνάσια υπό την επωνυμία «Αφρικανικός Λέων» που διεξάγονται στο Μαρόκο εδώ και 18 χρόνια , με τη συμμετοχή και Αμερικανών, έχουν πλέον ματαιωθεί.