Δύσκολο είναι το εγχείρημα της «απελευθέρωσης» των ουκρανικών σιτηρών, παρά τη συμφωνία που υπεγράφη την προηγούμενη εβδομάδα για «διάδρομο» στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς παραμένουν ακόμη πολλές εκκρεμότητες.
Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Γεωργίου
[email protected]
Δύσκολο είναι το εγχείρημα της «απελευθέρωσης» των ουκρανικών σιτηρών, παρά τη συμφωνία που υπεγράφη την προηγούμενη εβδομάδα για «διάδρομο» στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς παραμένουν ακόμη πολλές εκκρεμότητες.
Σε τρία βασικά ζητήματα στέκεται στέλεχος ελληνικής ναυτιλιακής εταιρείας, ο οποίος μίλησε στη «Ν». Όπως αναφέρει, πρώτον είναι η δύσκολη διασφάλιση ενός «καθαρού διαδρόμου» χωρίς νάρκες, δεύτερον, μικρά πλοία θα ναυλωθούν με ιδιαίτερα αυξημένο κόστος λόγω των ασφαλιστικών premiums και τρίτον είναι αμφίβολες οι προθέσεις της Ρωσίας στον απόηχο της τελευταίας πυραυλικής επίθεσης στην Οδησσό.
«Εκτιμούμε ότι θα χρειαστούν ακόμη αρκετές εβδομάδες μέχρι να διευθετηθούν τα θέματα ασφάλειας και ασφάλισης για τις διαδρομές στη Μαύρη Θάλασσα από τα μεγάλα ουκρανικά λιμάνια σιτηρών», σημειώνει σε σχετικό report ο Daejin Lee, αναλυτής ναυτιλίας στον οίκο S&P Global Market Intelligence.
Αυτό, την ώρα που ο χρόνος για την «απελευθέρωση» των περίπου 20 εκατ. τόνων σιτηρών -που βρίσκονται στα ουκρανικά λιμάνια-, πιέζει, ενόψει της νέας σοδειάς, η συγκομιδή της οποίας ξεκινά τον τρέχοντα μήνα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του αναλυτή, τα λιμάνια του Δούναβη θα αποτελέσουν μία ασφαλή και ελκυστική επιλογή για τις εξαγωγές σιτηρών σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο. Ωστόσο, όπως ενημερώνει ο ναυτασφαλιστικός οργανισμός Dias Marine Consulting, υπάρχουν τρία μικρά λιμάνια στην περιοχή εν λειτουργία: Reni, Izmail και Ust-Dunaysk. Αυτά τα λιμάνια, με βάση τον οργανισμό, διαθέτουν κακές εγκαταστάσεις χειρισμού και δέχονται μόνο μικρά πλοία και φορτηγίδες.
«Σε αρχικό στάδιο, μικρά εγχώρια πλοία θα τοποθετηθούν σε αυτό το πέρασμα» επισημαίνει ο Daejin Lee. «Ακόμη και με τη νέα χωρητικότητα 1-1,5 εκατ. τόνων ανά μήνα από τα λιμάνια του Δούναβη, η συνολική εξαγωγική χωρητικότητα σιτηρών θα είναι ακόμη 70%-80% χαμηλότερη από τα επίπεδα προ εισβολής. Η Ουκρανία εξήγαγε περίπου 5-6 εκατ. μετρικούς τόνους σιτηρών ανά μήνα μέσω έξι μεγάλων λιμανιών στην περιοχή της Οδησσού κατά την περίοδο της συγκομιδής, πριν από τη σύγκρουση», συμπληρώνει.
100 πλοία ανά μήνα
Η αποδοτική μεταφορά των σιτηρών από τα ουκρανικά λιμάνια θα απαιτήσει, επομένως, μεγαλύτερα bulk carriers, τα οποία θα προσεγγίσουν, αφού επιλυθούν προβλήματα σχετιζόμενα με την ασφάλεια των πληρωμάτων και την ασφάλιση των πλοίων.
Όπως λέει στη «Ν» ο Daejin Lee, τα ουκρανικά σιτηρά μεταφέρονταν κυρίως με bulk carriers, μέσης χωρητικότητας 50.000 τόνων. Επομένως, η μεταφορά θα γίνει με supramaxes και πλοία τύπου handysize. Ναυτιλιακοί αναλυτές εκτιμούν ότι θα περάσουν ορισμένες εβδομάδες για να μπορέσουν τα πλοία να επανατοποθετηθούν στη Μαύρη Θάλασσα, κάτι που εξαρτάται και από το διαθέσιμο τονάζ σε γειτονικές περιοχές.
Ο αναλυτής προσθέτει πως με δεδομένο ότι ο στόχος για τις εξαγωγές είναι 5 εκατ. τόνοι ανά μήνα, όπως παρατηρούνταν σε κανονικές περιόδους πριν από τη σύγκρουση, θα χρειαστούν περίπου 100 bulk carriers σε μηνιαία βάση για να αποδεσμευτούν οι «εγκλωβισμένοι» όγκοι. Τα κύρια εξαγωγικά λιμάνια αναμένεται να είναι η Οδησσός, το Πιβντένι και το Τσορνομόρσκ.
Φυσικά, όπως έχουν επισημάνει αξιωματούχοι, προαπαιτούμενο για την είσοδο των νέων πλοίων είναι η αποχώρηση των βαποριών που παραμένουν στην Ουκρανία.
Ο Ουκρανός υπουργός Υποδομών, Ολεξάντρ Κουμπράκοφ, σημείωσε πάντως χθες ότι προχωρούν οι εργασίες, προκειμένου να ξεκινήσουν οι εξαγωγές ήδη από αυτή την εβδομάδα, με το λιμάνι Τσορνομόρσκ να προετοιμάζεται πρώτο.
Ο παράγοντας «πληρώματα»
Λιγότερο από 24 ώρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας, δύο πύραυλοι έπληξαν το λιμάνι της Οδησσού. Συνεπώς, γίνονται εύκολα κατανοητές οι λεπτές ισορροπίες μίας τέτοιας συμφωνίας εν μέσω πολέμου.
Σύμφωνα με εκπροσώπους του ΟΗΕ, η συμφωνία δεν προβλέπει αποναρκοθέτηση περιοχών στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά τη χρήση ασφαλών διαδρόμων, που θα καθοριστούν από την ουκρανική πλευρά, και τη συνοδεία των bulk carriers με ουκρανικά πλοία για την αποφυγή των ναρκών.
«Τα ερωτήματα για το πώς θα μπορέσουν τα πλοία να πλοηγηθούν με ασφάλεια σε ναρκοθετημένα νερά και πώς θα βρεθούν τα πληρώματα παραμένουν», σημειώνει ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου (ICS), Guy Platten.
Πριν από την εισβολή, περίπου 2.000 ναυτικοί βρίσκονταν σε πλοία που ήταν αγκυροβολημένα σε λιμάνια της Ουκρανίας. Έπειτα από προσπάθειες φορέων και εταιρειών για τον επαναπατρισμό των ναυτικών, τελικά, περίπου 450 μέλη πληρωμάτων παραμένουν εκεί. Επομένως, θα αναζητηθούν ναυτικοί για να ανέβουν στα πλοία που είναι αποκλεισμένα στην Ουκρανία, προκειμένου να καταστεί εφικτή η αποχώρησή τους.
Σημειώνεται ότι οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι ναυτικοί αντιστοιχούν περίπου στο ένα πέμπτο όλων των εργαζομένων στις θάλασσες παγκοσμίως. Η Ουκρανία έχει απαγορεύσει σε ναυτικούς ηλικίας 16-60 ετών την έξοδο από τη χώρα. Είναι επομένως ασαφές αν θα υπάρξει επαρκής αριθμός ναυτικών για να στελεχώσει τα βαπόρια.
Δυσκολίες στην ασφάλιση
H διενέργεια ταξιδιών στη Μαύρη Θάλασσα θα απαιτήσει «ασφάλιση πολέμου», η οποία συνοδεύεται από σημαντικά premiums, αναφέρουν ναυτασφαλιστές. Βέβαια, μέχρι να γίνουν γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες για την εφαρμογή της συμφωνίας, δεν μπορούν να οριστικοποιηθούν το είδος και το τίμημα της κάλυψης που θα παρασχεθούν, προσθέτουν.
Επίσης, με δεδομένο ότι τα ουκρανικά λιμάνια είναι κλειστά από τον Φεβρουάριο, θα πρέπει να αξιολογηθεί η κατάσταση στην οποία βρίσκονται, καθώς και άλλοι κίνδυνοι, όπως οι νάρκες και τα πλοία τα οποία έχουν υποστεί ζημιές και βρίσκονται στις λιμενικές εγκαταστάσεις.
Ένα ακόμη θέμα που ανακύπτει σχετίζεται με τις ναυλώσεις και τον τρόπο που αυτές θα καθοριστούν, με εκπροσώπους ναυτασφαλιστικών οργανισμών να εκτιμούν ότι θα απαιτηθεί χρόνος για την οριστικοποίηση αυτών των συμβολαίων.
Μικρός ο αντίκτυπος στη ναυλαγορά
«Σίγουρα, τα δρομολόγια από Ουκρανία θα έχουν αυξημένα ναύλα λόγω επικινδυνότητας, αλλά δεν θα υπάρξει κάποια ουσιαστική διαφορά στη γενική εικόνα», σημειώνουν αναλυτές από τον ναυλομεσιτικό οίκο Xclusiv Shipbrokers στη «Ν».
Οι αναλυτές στηρίζουν αυτό το επιχείρημα στο γεγονός ότι το 2021 η μεταφορά σιτηρών μέσω θαλάσσης αντιστοιχούσε περίπου στο 4% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου και υπό κανονικές συνθήκες η Ουκρανία εξήγαγε περίπου 19 εκατ. τόνους το χρόνο διά θαλάσσης, περίπου το 10% του συνόλου των εξαγωγών σιτηρών.
«Αν λάβουμε υπόψη μας ότι το 2022, στην καλύτερη περίπτωση, η Ουκρανία θα εξαγάγει 7 εκατ. τόνους (36% του 2021), βλέπουμε ότι ξαφνικά από το 10% πέφτει στο 4% του συνόλου. Άρα οι εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών αντιστοιχούν στο 0,16% του συνόλου του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου», επισημαίνουν, προσθέτοντας ότι πρόκειται για πολύ μικρό ποσοστό ώστε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη ναυλαγορά.