Γενική ανησυχία. Οι συνεχείς αυξήσεις του κόστους της ενέργειας και η αβεβαιότητα για την εξέλιξή της, μας έχει επηρεάσει όλους σε ατομικό και επιχειρηματικό επίπεδο. Η φτώχεια φέρνει γκρίνια, την οποία εισπράττει και ο κλάδος της ακτοπλοΐας. Η αλληλουχία οικονομικής κρίσης, πανδημίας και ενεργειακής αστάθειας συνιστά την τέλεια καταιγίδα.
Από την έντυπη έκδοση
Του Δρ. Γεώργιου Δ. Πατέρα
Προέδρου του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος
Γενική ανησυχία. Οι συνεχείς αυξήσεις του κόστους της ενέργειας και η αβεβαιότητα για την εξέλιξή της, μας έχει επηρεάσει όλους σε ατομικό και επιχειρηματικό επίπεδο. Η φτώχεια φέρνει γκρίνια, την οποία εισπράττει και ο κλάδος της ακτοπλοΐας. Η αλληλουχία οικονομικής κρίσης, πανδημίας και ενεργειακής αστάθειας συνιστά την τέλεια καταιγίδα.
Η ακτοπλοΐα δεν είναι όμως κάποια απλή επιχειρηματική δραστηριότητα. Αποτελεί παράλληλα και ζωτικής σημασίας λειτούργημα εξασφαλίζοντας τη συνοχή του ελλαδικού χώρου, εφοδιάζοντας τα νησιά, συμβάλλοντας στην ασφάλεια της χώρας, εξυπηρετώντας την τουριστική μας βιομηχανία 365 ημέρες τον χρόνο.
140 λιμάνια σε 116 νησιά εξυπηρετούνται ακτοπλοϊκά με 180 δρομολογιακές συνδέσεις. Το 2019, προ Covid, διακινήθηκαν στις γραμμές εσωτερικού 19,0 εκατ. επιβάτες, 2,43 εκατ. Ι.Χ. και 540.000 φορτηγά, ενώ στις γραμμές της Αδριατικής 1,50 εκατ. επιβάτες, 320.000 Ι.Χ. και 370.000 φορτηγά.
Όπως ανέδειξε η μελέτη του ΙΟΒΕ «Η επιβατηγός ναυτιλία στην Ελλάδα την περίοδο 2016-2020. Επιδόσεις, συμβολή στην οικονομία και προοπτικές» (2021), η ακτοπλοΐα συμβάλλει με 7,4% στο συνολικό ΑΕΠ (13,6 δισ. ευρώ), η συνολική προσφορά του κλάδου στην απασχόληση ανέρχεται σε 332.000 θέσεις εργασίας (8,5% της συνολικής απασχόλησης), συνεισφέρει 3 δισ. ευρώ στα δημόσια έσοδα, ενώ οι μισθοί των εργαζομένων υπολογίζονται σε 1,8 δισ. ευρώ (τα στοιχεία αφορούν το 2019).
Αν και καλοσυντηρημένος ο στόλος, η ηλικία του είναι πια μεγάλη. 29 χρόνια είναι ο μέσος όρος ηλικίας των πλοίων εσωτερικού και 23,5 εκείνων των διεθνών γραμμών.
Ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες της κοινωνίας οι ακτοπλόοι συγκράτησαν τις αυξήσεις στα ναύλα, μεσοσταθμικά σε ποσοστό 20%, που υπολείπεται σημαντικά του αυξημένου κόστους καυσίμων που επωμίσθηκαν τους τελευταίους 12 μήνες και πρόσφατα με 5%-10% αύξηση, όταν πλέον το κόστος των καυσίμων αποτελεί 70% του λειτουργικού κόστους των πλοίων.
Το ΝΕΕ και οι ακτοπλόοι έχουμε υποχρέωση και καθήκον να προχωρήσουμε αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες, χαράζοντας νέες στρατηγικές πόσο μάλλον αφού και οι υποχρεώσεις μετάβασης στην πράσινη ναυτιλία παραμένουν ενεργές και οι προθεσμίες τρέχουν.
Η καθημερινότητα, ειδικά αυτή την περίοδο της κορύφωσης της ακτοπλοϊκής διακίνησης, δεν μας αποσπά από τη μεγάλη εικόνα. Ούτε εμείς ούτε η Πολιτεία μπορούμε να επηρεάσουμε τις τιμές των καυσίμων. Μπορούμε όμως μαζί με την Πολιτεία να μελετήσουμε και να επιλέξουμε δράσεις και πολιτικές που θα ενισχύσουν την άμεση, έμμεση και προκαλούμενη επίδραση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στην εθνική και στις νησιωτικές οικονομίες.
Οραματιζόμαστε σύγχρονο στόλο, με περιορισμένο ή και μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, που θα καλύπτει όλες τις ανάγκες, προσφέροντας ποιοτικότερες υπηρεσίες, με αποτελεσματικότητα, εφαρμόζοντας όρους ανταποδοτικότητας και υγιούς ανταγωνισμού.
Η πρωτοβουλία του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας με το πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου, εξελίσσεται ικανοποιητικά. Το μέγεθος του εγχειρήματος, το συνολικό εκτιμώμενο ύψος των επενδύσεων στα πλοία που υπερβαίνει τα 11 δισ. ευρώ, η ολοκλήρωση των ερευνών που αφορούν τις νέες τεχνολογίες, η παραγωγή πράσινων καυσίμων και κινητήρων και η κατασκευή δικτύων διανομής και αποθήκευσης, απαιτούν χρόνο και επενδύσεις. Η εξέλιξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ θα επηρεάσει και την πορεία απανθρακοποίησης της ναυτιλίας με την παραγωγή πράσινου υδρογόνου καθώς και την ηλεκτροφόρτιση πλοίων μικρών αποστάσεων ή μεγαλύτερων πλοίων κατά την παραμονή τους στα λιμάνια.
Με ρεαλισμό, τόλμη και ανοιχτά μυαλά πρέπει να εξετάσουμε προτάσεις και λύσεις, όπως:
- Παρά την προσωρινή μείωση του ΦΠΑ σε 13% στα εισιτήρια επιβατών, διατηρούμε τα πρωτεία στην Ε.Ε. σε ύψος συντελεστού, που σε κάποια Κ-Μ είναι μηδενικός ή 3%-6%. Όσο πιο προσιτή είναι η τιμή του ακτοπλοϊκού εισιτηρίου επιβατών (αλλά και αυτό των Ι.Χ. οχημάτων), τόσο μεγαλύτερα είναι τα δημόσια έσοδα από ΦΠΑ στα νησιά, υπερβαίνοντας τα έσοδα από τον ΦΠΑ στα ναύλα.
- Η ολοκλήρωση της επί μακρόν κυοφορούμενης επέκτασης του προαστιακού στο Λαύριο προσφέρει την εναλλακτική επιλογή αξιοποίησης του λιμένα αυτού, με την εξοικονόμηση 2-4 ωρών θαλάσσιου ταξιδιού και των αντίστοιχων καυσίμων. Το έργο αυτό, όπως και για τη Ραφήνα, πρέπει να προχωρήσει άμεσα και παράλληλα απαιτούνται κάποια συμπληρωματικά λιμενικά έργα στον λιμένα του Λαυρίου.
- Η συνεπής τήρηση των υποχρεώσεων του Δημοσίου για την καταβολή εμπρόθεσμα των μισθωμάτων των γραμμών δημοσίου συμφέροντος και του μεταφορικού ισοδυνάμου. Επιβάλλεται και η αναπροσαρμογή των μισθωμάτων των άγονων γραμμών, ώστε να καλυφθεί το επιπλέον κόστος των καυσίμων.
- Η χρήση εναλλακτικού καυσίμου (LNG) στα πλοία που οι μηχανές τους δύνανται να μετατραπούν σε διπλού καυσίμου (dual fuel) με προϋπόθεση τη λειτουργία δικτύου παροχής του καυσίμου αυτού στα πλοία. Το LNG (με τη σημερινή του προέλευση από ορυκτά καύσιμα) θεωρείται μεταβατικό καύσιμο και δεν θεωρείται γαλάζιο ή πράσινο.
- Η δρομολόγηση των κονδυλίων που θα προέλθουν από το ETS (Emission Trading Scheme) για την απανθρακοποίηση της ακτοπλοΐας.
- Μακροπρόθεσμες (πολυετείς) συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας για νεότευκτα πιο πράσινα πλοία.
- Αύξηση του ανταγωνισμού στην προσφορά λιμενικών υπηρεσιών.
- Πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους (grants) του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (και Αναπτυξιακού Νόμου) για εγκατάσταση Energy Saving Devices στον υφιστάμενο στόλο και χρηματοδότηση του πράσινου κομματιού νεότευκτων πλοίων.
- Αποζημίωση υποχρεωτικών εκπτώσεων.
Ευσεβείς πόθοι; Ουτοπία;
Ελπίζουμε να είναι φουρτούνα και να περάσει, αλλά αυτό θα γίνει μόνο με άμεσες, επείγουσες και συντονισμένες ενέργειες των φορέων του κράτους, των ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων, των ναυτικών μας και να χαράξουμε τη σωστή πορεία για να αποφύγουμε όλοι μαζί «επιδείνωση των συνθηκών».