Με 21 συγκεκριμένες δράσεις που θα υιοθετηθούν το επόμενο διάστημα φιλοδοξεί η κυβέρνηση να θέσει σε διαρκή αυξητική πορεία την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων. Οι παρεμβάσεις περιγράφονται αναλυτικά στον Οδικό Χάρτη για τη Διευκόλυνση Εμπορίου 2022-2026 του υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις βασικούς άξονες: (α) τη θεσμική διακυβέρνηση της διευκόλυνσης του εμπορίου (β) την απλοποίηση και ψηφιοποίηση των προ-τελωνειακών διαδικασιών (γ) την υλοποίηση της ψηφιακής ενιαίας θυρίδας εξωτερικού εμπορίου και (δ) την ενίσχυση της συνδεσιμότητας της Ελλάδας με γειτονικές χώρες.
Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Με 21 συγκεκριμένες δράσεις που θα υιοθετηθούν το επόμενο διάστημα φιλοδοξεί η κυβέρνηση να θέσει σε διαρκή αυξητική πορεία την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων.
Οι παρεμβάσεις περιγράφονται αναλυτικά στον Οδικό Χάρτη για τη Διευκόλυνση Εμπορίου 2022-2026 του υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις βασικούς άξονες: (α) τη θεσμική διακυβέρνηση της διευκόλυνσης του εμπορίου (β) την απλοποίηση και ψηφιοποίηση των προ-τελωνειακών διαδικασιών (γ) την υλοποίηση της ψηφιακής ενιαίας θυρίδας εξωτερικού εμπορίου και (δ) την ενίσχυση της συνδεσιμότητας της Ελλάδας με γειτονικές χώρες.
Εντός του πλαισίου αυτού, αναπτύσσονται και 21 δράσεις, οι οποίες αποσκοπούν στην καθιέρωση και ανάπτυξη της ενιαίας θυρίδας εξωτερικού εμπορίου, την ενίσχυση της συνεργασίας με παραγωγικούς/εξαγωγικούς φορείς, την προώθηση της συνεργασίας με όμορες χώρες για τη διευκόλυνση του εμπορίου, την προστασία της δημόσιας υγείας και της ασφάλειας και την ανάπτυξη αποτελεσματικών συνεργιών μεταξύ δημοσίων φορέων προς όφελος των εξαγωγέων.
Στο πλαίσιο αυτό, έχουν τεθεί οι στόχοι της αύξησης των εξαγωγών στο 48% επί του ΑΕΠ έως το 2023, από 37% το 2018, και της αύξησης των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων σε 4% επί του ΑΕΠ έως το 2023, από 1,8% το 2019.
Οι 21 δράσεις του Οδικού Χάρτη για τη Διευκόλυνση Εμπορίου 2022-2026 είναι οι εξής:
1. Υποστήριξη και παρακολούθηση έργου της Επιτροπής Διευκόλυνσης Εμπορίου: Για την υποστήριξη και παρακολούθηση του έργου της Επιτροπής Διευκόλυνσης του Εμπορίου συγκροτήθηκε Ομάδα Εργασίας. Ειδικότερα, το έργο της Ομάδας Εργασίας περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη σύνταξη του σχεδίου οδικού χάρτη, παρακολούθηση, συντονισμό και επίβλεψη των εξειδικευμένων ομάδων εργασίας, την υποβολή προτάσεων προς την Επιτροπή για διαδικαστικές, οργανωτικές και νομοθετικές αλλαγές, την παρακολούθηση των δράσεων που έχουν αποφασιστεί και την παροχή ενημέρωσης προς την Επιτροπή για την εξέλιξή τους, ανά τρίμηνο, με την υποβολή σχετικής έκθεσης.
2. Δημοσιοποίηση έργου της Επιτροπής Διευκόλυνσης Εμπορίου: Η Ομάδα Εργασίας για τη Διευκόλυνση Εμπορίου μεριμνά για τη δημοσιοποίηση του έργου και των εξελίξεων που προκύπτουν από την υλοποίηση του οδικού χάρτη με αναρτήσεις σε ιστοσελίδες οικείων υπουργείων και φορέων.
3. Διαβούλευση-συντονισμός με παραγωγικούς/εξαγωγικούς φορείς: Βασικό στόχο του Οδικού Χάρτη για τη Διευκόλυνση του Εμπορίου και του σχεδιασμού του υπουργείου Εξωτερικών για την ενίσχυση της εξωστρέφειας, εν γένει, αποτελεί η προώθηση της συνεργασίας με τους παραγωγικούς/εξαγωγικούς φορείς.
4. Πραγματοποίηση εργαστηρίου (workshop) από τον ολλανδικό φορέα Netherlands Enterprise Agency-RVO για την αποτύπωση των διαδικασιών συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων στη διευκόλυνση εμπορίου: Στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας που λαμβάνει το ΥΠΕΞ/ΓΓΔΟΣΕ από την Ευρ. Επιτροπή/DG Reform και υλοποιείται από τον ολλανδικό φορέα RVO, θα πραγματοποιηθεί εργαστήριο (workshop) με συμμετοχή των μελών της Ομάδας Εργασίας Διευκόλυνσης Εμπορίου.
5. Δημιουργία κοινού σημείου ελέγχων στη συνοριακή δίοδο Ευζώνων-Bogorodica: Η δράση αφορά την κατάργηση των διπλών ελέγχων στη συνοριακή δίοδο Ευζώνων-Bogorodica και στην ενοποίηση αυτών από τη μία πλευρά των συνόρων, με στόχο τη διευκόλυνση του εμπορίου και της διέλευσης προσώπων.
6. Επέκταση Πράσινων Λωρίδων (Green Lanes) στα σύνορα μεταξύ κρατών μελών Ε.Ε. και εταίρων Δυτικών Βαλκανίων: Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, η Κοινότητα Μεταφορών και η CEFTA πέτυχαν σε συνεργασία με τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων (Δ.Β.) να καθιερωθούν οι Πράσινες Λωρίδες μεταξύ των οικονομιών των Δ.Β., με στόχο την εύρυθμη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας, ιδιαίτερα για προϊόντα που καλύπτουν ουσιώδεις ανάγκες, όπως τα φάρμακα. Κατόπιν τούτου, Κοινότητα Μεταφορών και CEFTA πρότειναν την επέκταση των Πράσινων Λωρίδων ανάμεσα στα Δ.Β. και τα γειτνιάζοντα κ.-μ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
7. Υποχρεωτική ψηφιακή υποβολή αίτησης για την έκδοση πιστοποιητικών/αδειών/εγκρίσεων που εκδίδονται από άλλες Αρχές, πλην της τελωνειακής για εξαγωγές/εισαγωγές εμπορευμάτων: Η δράση αφορά τη δημιουργία ηλεκτρονικών συστημάτων για την υποβολή σχετικής αίτησης των οικονομικών φορέων για την έκδοση πιστοποιητικών/αδειών/εγκρίσεων που απαιτούνται για τον τελωνισμό ενός εμπορεύματος. Μέχρι σήμερα για όσες δημόσιες Αρχές δεν έχουν αποκτήσει σχετικά ηλεκτρονικά συστήματα η εν λόγω αίτηση υποβάλλεται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
8. Διαδικασία εναρμόνισης των δεδομένων των πιστοποιητικών/αδειών/εγκρίσεων που απαιτούνται για τον τελωνισμό των εμπορευμάτων με τα δεδομένα της διασάφησης: Η δράση αφορά τη δημιουργία της απαιτούμενης «κοινής γλώσσας επικοινωνίας» μεταξύ των ηλεκτρονικών συστημάτων των διαφόρων Αρχών και του πληροφοριακού συστήματος της Ενιαίας Θυρίδας.
9. Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος της Ενιαίας Θυρίδας Εξωτερικού Εμπορίου: Η δράση αφορά την υλοποίηση του πληροφοριακού συστήματος της Ενιαίας Θυρίδας. Το σύστημα αυτό, μεταξύ άλλων, θα παρέχει συνολική πληροφόρηση στον συναλλασσόμενο οικονομικό φορέα για όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά/διαδικασίες που απαιτούνται για τον εκτελωνισμό του εμπορεύματός του.
10. Ψηφιοποίηση της διαδικασίας των συντονισμένων ελέγχων μεταξύ τελωνείων και άλλων δημόσιων Αρχών ελέγχου: Η δράση αυτή αφορά την ψηφιοποίηση της διαδικασίας διενέργειας των ελέγχων εκείνων που απαιτείται να γίνουν από διάφορες Αρχές, συμπεριλαμβανομένης και της τελωνειακής, σε ένα εμπόρευμα.
11. Αυτοματοποίηση της διαδικασίας οριστικοποίησης των εξαγωγών: Η δράση αφορά την ψηφιακή οριστικοποίηση των εξαγωγών με τη θέση σε παραγωγική λειτουργία του μηνύματος ΙΕ590 «Επιβεβαίωση Εξόδου» για το κλείσιμο των εξαγωγών. Η υφιστάμενη χειρόγραφη διαδικασία επιβεβαίωσης της εξόδου των εμπορευμάτων με βάση τα φορτωτικά έγγραφα που προσκομίζονται σε έντυπη μορφή στο τελωνείο εξόδου για να ακολουθήσει η διασταύρωση των στοιχείων, η επιβεβαίωση και η πιστοποίηση της εξόδου των εμπορευμάτων από τους τελωνειακούς υπάλληλους δημιουργούν σημαντικές καθυστερήσεις λόγω του όγκου των εξαγωγών, ειδικά στα μεγάλα τελωνεία της χώρας.
12. Ενίσχυση της ροής ηλεκτρονικών πληροφοριών σχετικών με τα logistics και τις μεταφορές, e-CMR: Η δράση αφορά την ηλεκτρονική υποβολή και τον έλεγχο του CMR (διεθνής φορτωτική για τις οδικές μεταφορές) μέσω πιστοποιημένης πλατφόρμας. Οι πάροχοι υπηρεσιών e-CMR πλατφoρμών εγκρίνονται από τις εθνικές Αρχές, οι οποίες υποχρεούνται να κάνουν δεκτές τις ηλεκτρονικές πληροφορίες που περιέχονται στο e-CMR.
13. Ψηφιοποίηση της διαδικασίας έκδοσης αδειών διπλής χρήσης: Η ψηφιοποίηση όλων των βημάτων θα συμβάλει στην επίσπευση της διαδικασίας και τη διευκόλυνση των εξαγωγέων.
14. Ψηφιοποίηση αδειοδότησης λοιπών ειδών: Πρόκειται για ψηφιοποίηση των διαδικασιών έκδοσης των ακολούθων αδειών: (α) άδειες εισόδου/εναπόθεσης για εισαγωγή υλικού με στρατιωτικό προορισμό από το εξωτερικό (β) άδειες εξαγωγής ή επανεξαγωγής για οποιαδήποτε νόμιμη αιτία κάθε είδους πυροβόλων όπλων, εκρηκτικών υλών και πυρομαχικών, ημεδαπής ή αλλοδαπής προέλευσης (γ) άδειες εξαγωγής δειγμάτων πολεμικού υλικού, λοιπών όπλων πυρομαχικών και εκρηκτικών υλών για συμμετοχή σε εκθέσεις του εξωτερικού ή μη (δ) άδειες εξαγωγής ή επανεξαγωγής για οποιαδήποτε νόμιμη αιτία κάθε είδους υλικού με στρατιωτικό προορισμό, ημεδαπής ή αλλοδαπής προέλευσης (ε) άδειες επανεισαγωγής των ειδών της ανωτέρω παραγράφου, τα οποία κρίθηκαν ακατάλληλα ή δεν παρελήφθησαν από τον αλλοδαπό οίκο για οποιονδήποτε λόγο (στ) άδειες επανεξαγωγής των προαναφερόμενων ειδών, τα οποία εισήχθησαν στην Ελλάδα και κρίθηκαν ακατάλληλα από τις εγχώριες πολεμικές βιομηχανίες ή αντιπροσωπείες.
15. Μνημόνιο Συνεργασίας υπουργείου Εξωτερικών/Γενικής Γραμματείας ΔΟΣ και Εξωστρέφειας-Aνεξάρτητης Aρχής Δημοσίων Εσόδων. Το περιεχόμενο του Μνημονίου Συνεργασίας: (α) θεσμοθέτηση τακτικών συναντήσεων σε επίπεδο Κεντρικών Υπηρεσιών και περιφερειακής-εξωτερικής Υπηρεσίας (β) καθιέρωση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των Τελωνειακών Διοικήσεων σε χερσαίες συνοριακές διαβάσεις και των Γραφείων ΟΕΥ σε όμορες χώρες (γ) υποστήριξη υποψηφιοτήτων σε Παγκόσμιο Οργανισμό Τελωνείων (δ) προώθηση σύγχρονης εικόνας και ρόλου ελληνικών τελωνείων από τις Αρχές Εξωτερικού/Γραφεία ΟΕΥ (ε) εκπροσώπηση της ελληνικής Τελωνειακής Διοίκησης σε συναντήσεις στο εξωτερικό από τις Αρχές Εξωτερικού/Γραφεία ΟΕΥ εφόσον ζητηθεί (στ) πρόσβαση, βάσει κανόνων προστασίας δεδομένων, της ΓΓΔΟΣΕ σε τελωνειακά δεδομένα σχετικά με εξαγωγές κ.ο.κ.
16. Μέτρηση ικανοποίησης εξαγωγέων από εφαρμογή μέτρων διευκόλυνσης εμπορίου: Ο Οδικός Χάρτης για τη Διευκόλυνση Εμπορίου περιλαμβάνει μία σειρά από δείκτες απόδοσης συνδεόμενους με τις καταγεγραμμένες δράσεις.
17. Καταχώριση-τεκμηρίωση διοικητικών διαδικασιών Διευκόλυνσης Εμπορίου στο Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών. Από τη συγκεκριμένη δράση αναμένονται τα παρακάτω οφέλη:
(α) άντληση από ένα μοναδικό σημείο αναφοράς (Single Point of Truth) αξιόπιστης και επικαιροποιημένης πληροφορίας σχετικά με τις υποχρεώσεις και τις οφειλόμενες ενέργειες, τη σχετική νομοθεσία, τα έντυπα αιτήσεων, τα δικαιολογητικά και τα βήματα εκτέλεσης κάθε διοικητικής διαδικασίας του Δημοσίου (β) προτυποποίηση της πληροφόρησης και του τρόπου διεκπεραίωσης διαδικασιών/ και παροχής υπηρεσιών, προκειμένου αυτές να διεκπεραιώνονται/ παρέχονται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους καθ’ ύλην αρμόδιους φορείς (γ) διευκόλυνση της επισκόπησης και μελέτης των διοικητικών διαδικασιών από ένα μοναδικό σημείο αναφοράς για τον εντοπισμό προβληματικών σημείων που χρήζουν απλούστευσης ή ανασχεδιασμού.
18. Ψηφιοποίηση της απλοποιημένης διαδικασίας εφοδιασμού πλοίων: Ο εφοδιασμός πλοίων πρέπει να γίνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα, καθόσον τα πλοία δεν μπορούν να παραμείνουν στα λιμάνια περισσότερο από τον χρόνο που χρειάζονται να ολοκληρώσουν την αποστολή τους (εκφόρτωση ή φόρτωση, αποβίβαση, επιβίβαση). Για τον λόγο αυτό, οι τελωνειακές διαδικασίες επιτρέπουν τον γρήγορο εφοδιασμό πλοίων ασκώντας τους ελέγχους που είναι απαραίτητοι για την εξασφάλιση της νομιμότητας του εφοδιασμού.
19. «Εθνική Ενιαία Πλατφόρμα Λιμενικής Κοινότητας» (National Integrated Port Community System-NIPCS): To Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα με την ονομασία «Εθνική Ενιαία Πλατφόρμα Λιμενικής Κοινότητας» (National Integrated Port Community System) δύναται να συσταθεί στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής δυνάμει του άρθρου 24 του ν.4770/2021 (Α’15). Στο εν λόγω σύστημα θα γίνεται ηλεκτρονική υποβολή δεδομένων από τους χρήστες και λοιπούς συναλλασσομένους με τους λιμένες της χώρας και θα είναι προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr), σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 22 του ν. 4727/2020 (Α' 184).
20. Πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης της διαδικασίας πλοήγησης των πλοίων στους λιμένες της χώρας epilotage: Το epilotage είναι ο ηλεκτρονικός τόπος μέσω του οποίου μηχανογραφούνται πλήρως η παροχή πλοηγικών υπηρεσιών και η καταβολή πλοηγικών δικαιωμάτων. Το έργο αυτοματοποιεί, μέσω σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, το σύνολο της διαδικασίας παροχής πλοήγησης ως αναβαθμισμένης υπηρεσίας σε απόπλου-κατάπλου-μεθόρμιση πλοίου και παρέχει προηγμένες ψηφιακές υπηρεσίες είσπραξης των πλοηγικών δικαιωμάτων σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
21. Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Υγειονομικών Πιστοποιητικών για το Εξαγωγικό Εμπόριο (ΠΣΔΥΠΕ): Το ΠΣΔΥΠΕ έχει ως σκοπό την ψηφιακή προκοινοποίηση του εμπόρου/εξαγωγέα, με τη μορφή ψηφιακής αίτησης για την έγκρισή του προς εξαγωγή φορτίου και την ψηφιακή έγκριση/απόρριψη του κτηνιατρικού πιστοποιητικού εξαγωγής από την αρμόδια κτηνιατρική Αρχή.
Η διευκόλυνση εμπορίου ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ως «η απλοποίηση των διαδικασιών που αφορούν το εμπόριο» και περιλαμβάνουν «ενέργειες, πρακτικές και διατυπώσεις συνδεόμενες με συλλογή, παρουσίαση, διακίνηση και επεξεργασία δεδομένων που απαιτούνται για την κυκλοφορία των αγαθών στο πλαίσιο του διεθνούς εμπορίου».
Τα μέτρα απλοποίησης που υιοθετούνται στοχεύουν στη μείωση του συναλλακτικού κόστους που συνεπάγονται οι διοικητικές διαδικασίες για τους εξαγωγείς, γεγονός το οποίο καθορίζει τελικά και τον βαθμό αποτελεσματικότητάς τους.
Για τον λόγο αυτό, σε συνδυασμό με τους δείκτες απόδοσης θα συσταθεί εξειδικευμένη ομάδα εργασίας που θα αναλάβει την εκπόνηση μελέτης για την αποτύπωση του βαθμού ικανοποίησης των Ελλήνων εξαγωγέων από την εφαρμογή των μέτρων διευκόλυνσης εμπορίου.
Σύμφωνα με τη μελέτη του OHE για την Ψηφιακή και Βιώσιμη Διευκόλυνση Εμπορίου (UN Global Survey on Digital and Sustainable Trade Facilitation), η Ελλάδα έχει καταγράψει σημαντική βελτίωση, κατά το χρονικό διάστημα 2015-2021, τόσο στον δείκτη συνολικής επίδοσης όσο και στους επιμέρους δείκτες διευκόλυνσης εμπορίου. Παραμένουν, ωστόσο, ακόμα σημαντικά περιθώρια βελτίωσης.