Να βάλουν φρένο στις δημόσιες συμβάσεις οι οποίες ανατίθενται χωρίς την προκήρυξη διαγωνισμού ζητεί από τις 3.500 και πλέον αναθέτουσες αρχές της χώρας η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ).
Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Να βάλουν φρένο στις δημόσιες συμβάσεις οι οποίες ανατίθενται χωρίς την προκήρυξη διαγωνισμού ζητεί από τις 3.500 και πλέον αναθέτουσες αρχές της χώρας η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ).
Η ανάθεση δημοσίων συμβάσεων χωρίς να έχει προηγηθεί η προκήρυξη σχετικού διαγωνισμού κατέστη συχνό φαινόμενο την περίοδο της πανδημίας Covid-19, λόγω τόσο των έκτακτων αναγκών όσο και του περιορισμένου αριθμού των επιχειρήσεων-προμηθευτών που μπορούσαν να καλύψουν μέρος των έκτακτων αναγκών (π.χ. μάσκες, διαγνωστικά τεστ κ.ο.κ.). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με βάση τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) το 2021 υπεγράφησαν πάνω από 7.400 δημόσιες συμβάσεις με διαπραγμάτευση χωρίς τη δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, συνολικού προϋπολογισμού 748 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο, επειδή η κατάσταση στην αγορά έχει εξομαλυνθεί εδώ και πολύ καιρό, η ΕΑΑΔΗΣΥ «υπενθυμίζει» στις αναθέτουσες αρχές ότι η διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού έχει εξαιρετικό χαρακτήρα και επιτρέπεται να εφαρμόζεται μόνο στις περιοριστικώς απαριθμούμενες στα άρθρα 26 και 32 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ περιπτώσεις, όπως ενσωματώθηκαν με τα άρθρα 26 και 32 του ν. 4412/2016.
Εν συντομία, βάσει του θεσμικού πλαισίου, η σύναψη δημοσίων συμβάσεων με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση διαγωνισμού, επιτρέπεται στο μέτρο που είναι απολύτως αναγκαίο, εάν λόγω κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε γεγονότα τα οποία η αναθέτουσα αρχή δεν θα μπορούσε να προβλέψει, δεν είναι δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές ή ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση, υπό την προϋπόθεση πάντα ότι οι περιστάσεις τις οποίες επικαλούνται οι αναθέτουσες αρχές για τη δικαιολόγηση της κατεπείγουσας ανάγκης σε καμία περίπτωση δεν απορρέουν από δική τους ευθύνη.
Όπως αναφέρει η ΕΑΑΔΗΣΥ, προκειμένου οι Οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις να μην απολέσουν την πρακτική αποτελεσματικότητά τους, τα κράτη μέλη και οι αναθέτουσες αρχές τους δεν επιτρέπεται να προβλέπουν περιπτώσεις προσφυγής στη διαδικασία με διαπραγμάτευση που δεν προβλέπονται από τις εν λόγω Οδηγίες ή να συνοδεύουν τις ρητώς προβλεπόμενες από τις Οδηγίες αυτές περιπτώσεις με νέους όρους, που έχουν ως αποτέλεσμα να καθιστούν ευκολότερη την προσφυγή στην εν λόγω διαδικασία.
Πάντως, σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, γίνεται δεκτό ότι η αναθέτουσα αρχή έχει μεν ευχέρεια, κατ’ απόκλιση από το γενικό κανόνα διενέργειας ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού, να συνάπτει δημόσια σύμβαση με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση της σχετικής προκήρυξης, μόνον όμως εφόσον συντρέχουν οι προς τούτο νόμιμες προϋποθέσεις. Η σχετική απόφαση της αναθέτουσας αρχής πρέπει να φέρει πλήρη και ειδική αιτιολογία, αναφερόμενη στους λόγους για τους οποίους αποφασίζεται η προσφυγή στην εν λόγω εξαιρετική διαδικασία.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν δεν πληρούται μία από τις σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις, που παρατίθενται στις Οδηγίες, δεν δικαιολογείται η προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης.
Σε κάθε περίπτωση, δεν επιτρέπεται σε συμβάσεις άνω των ορίων η απευθείας ανάθεση σε προεπιλεγμένο οικονομικό φορέα, εκτός αν μόνο ένας τέτοιος φορέας είναι σε θέση να εκτελέσει τη σύμβαση εντός των τεχνικών και χρονικών περιορισμών που επιβάλλονται από τον κατεπείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης.