Συντονισμένες ενέργειες, με έμφαση στα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, στον ενιαίο μηχανισμό εσόδων και στον διαχωρισμό των χρεών που μπορούν άμεσα να αποδοθούν, προωθεί το ΚΕΑΟ μέσω ειδικού επιχειρησιακού σχεδίου.
Του Βασίλη Αγγελόπουλου
[email protected]
Συντονισμένες ενέργειες, με έμφαση στα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, στον ενιαίο μηχανισμό εσόδων και στον διαχωρισμό των χρεών που μπορούν άμεσα να αποδοθούν, προωθεί το ΚΕΑΟ μέσω ειδικού επιχειρησιακού σχεδίου.
Ο στόχος του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών είναι να εισπραχθούν 1,195 δισ. ευρώ φέτος, ήτοι περισσότερα κατά 203 εκατ. συγκριτικά με τα 992 εκατ. ευρώ που ήταν τα έσοδα του 2021. Άλλωστε η περσινή χρονιά κινήθηκε σε πολύ μέτρια επίπεδα, αφού εισπράχθηκε μόλις το 62% των εσόδων. Μια πορεία βέβαια που καθορίστηκε σε σημαντικό βαθμό από την πανδημία. Η πτώση των εσόδων είχε φανεί ήδη από το 2020, όταν είχε εισπραχθεί το 80% του αρχικού στόχου.
Με δεδομένες τις διαχρονικές παθογένειες του ασφαλιστικού συστήματος, που έχουν ως αποτέλεσμα την εκτόξευση των χρεών που έχουν συσσωρευτεί στο ΚΕΑΟ, προωθείται σειρά μέτρων ώστε να περιοριστεί η συστηματική αποφυγή καταβολής εισφορών. Άλλωστε, το γεγονός ότι τα ληξιπρόθεσμα χρέη ξεπέρασαν τα 41 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021 αποτελεί ξεκάθαρο μήνυμα ότι χρειάζεται λήψη μέτρων για τον περιορισμό τους.
Στο πλαίσιο αυτό, η επαναφορά των αναγκαστικών μέτρων είσπραξης θα αποτελέσει κεντρικό μοχλό πίεσης προς τους οφειλέτες για να αυξηθούν τα έσοδα του ΚΕΑΟ. Έτσι, οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν αποφασίσει να ενεργοποιήσουν τα ατομικά ειδοποιητήρια, αποστέλλοντας 300 χιλ. εντός του τρέχοντος έτους. Ταυτόχρονα, τα αναγκαστικά μέτρα θα λαμβάνονται άμεσα κατά των οφειλετών που δεν προχωρούν σε ρύθμιση ή εξόφληση, δηλαδή το αργότερο εντός τριών μηνών από την ένταξη των οφειλετών στο ΚΕΑΟ. Επίσης, θα προβλέπεται λήψη αναγκαστικών μέτρων είσπραξης εντός 70 ημερών έπειτα από απώλεια ρύθμισης. Στόχος του ΚΕΑΟ είναι να διεκπεραιώσει και να επιλύσει φέτος το 80% των εισερχόμενων αιτημάτων οφειλετών στην Κεντρική Υπηρεσία (τηλεφωνικά, e-mails, πλατφόρμα e-ticketing, διαδικτυακή εφαρμογή «Ηλεκτρονικό αίτημα εξυπηρέτησης / κλείσιμο ραντεβού» κ.λπ.) εντός 24 ωρών.
Παράλληλα θα ξεκινήσει και πάλι από το ΚΕΑΟ η συστηματική εξαγωγή αρχείων για την παρακολούθηση της εξέλιξης των μέτρων. Θα φαίνεται δηλαδή σε ποιες περιπτώσεις τα αναγκαστικά μέτρα αφορούν οφειλέτες που εντάχθηκαν στο ΚΕΑΟ προ εξαμήνου ή πριν από ένα έτος. Επίσης, θα γίνεται ειδικός έλεγχος για περιπτώσεις όπου χάθηκε η ρύθμιση, αλλά και για οφειλέτες που αυξάνουν κάθε μήνα την οφειλή τους, δημιουργώντας πρόσθετο χρέος. Ακόμα, θα μπορεί να φανεί πότε υπάρχουν συνυπόχρεοι υπεύθυνοι οφειλέτες που έχουν προσωπική ευθύνη ως προς τις ληξιπρόθεσμες οφειλές που έχουν δημιουργηθεί.
Σε κάθε περίπτωση, οι υπηρεσίες του ΚΕΑΟ θα δίνουν προτεραιότητα στα αναγκαστικά μέτρα για πιο πρόσφατες οφειλές με αυξημένο ποσοστό εισπραξιμότητας. Επίσης, θα στοχεύονται οι οφειλές άνω των 200 χιλ. ευρώ σε προτεραιότητα και εκεί θα καταβάλλονται εντατικότερες προσπάθειες για την είσπραξή τους. Μάλιστα, θα υπάρχει ξεχωριστό τμήμα στις Περιφερειακές Υπηρεσίες για τη διαχείριση των μεγάλων οφειλετών.
Θα αξιολογείται καλύτερα η αξιοπιστία και η γενικότερη συμπεριφορά του οφειλέτη, σε σχέση με την εκπλήρωση των τρεχουσών και των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του. Ταυτόχρονα θα αναλύονται τα αποτελέσματα που θα παράγονται από την κατηγοριοποίηση των οφειλών σύμφωνα με τη βιωσιμότητά τους.
Στο πλαίσιο αυτό, οι βασικοί άξονες των παρεμβάσεων που περιγράφονται στο επιχειρησιακό σχέδιο είναι οι ακόλουθοι:
- Συστηματοποιείται η διαδικασία είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών και θεσπίζεται ενιαίος μηχανισμός είσπραξης για όλες τις ασφαλιστικές οφειλές που διαβιβάζονται στο ΚΕΑΟ.
- Επιδιώκεται ο διαχωρισμός των άμεσα εισπράξιμων και μη οφειλών, έπειτα από ενδελεχή έλεγχο, με σκοπό να επικεντρωθούν οι υπηρεσίες στην κατά προτεραιότητα είσπραξη των άμεσα εισπράξιμων οφειλών και να αποτραπεί η κατασπατάληση υλικών και ανθρώπινων πόρων στην επιδίωξη της αναγκαστικής είσπραξης οφειλών με πολύ χαμηλή ή και μηδενική εισπραξιμότητα.
- Εξασφαλίζεται η κεντρική παρακολούθηση των οφειλετών που έχουν ενταχθεί στο Κέντρο και δημιουργείται το προφίλ του κάθε οφειλέτη με πληροφορίες από το ηλεκτρονικό σύστημα του ΚΕΑΟ, τη διασύνδεση με το Μητρώο της ΓΓΠΣ, τα στοιχεία του ΓΕΜΗ κ.λπ. Τα παραπάνω επιτρέπουν τη δίκαιη διαχείριση των υποθέσεων βάσει της συμπεριφοράς του οφειλέτη και την εκτέλεση στοχευμένων, κατά περίπτωση, δράσεων για την είσπραξη των οφειλών.
- Πραγματοποιείται αξιολόγηση του χαρτοφυλακίου που έχει μεταφερθεί στο ΚΕΑΟ βάσει ποιοτικών κριτηρίων με στόχο τον προσδιορισμό των αδυναμιών του συστήματος είσπραξης εισφορών, με την εκμετάλλευση των οποίων εμφανίζονται περιπτώσεις οργανωμένης εισφοροδιαφυγής και συστηματικής δημιουργίας οφειλών.
- Σχεδιάζονται και υλοποιούνται δράσεις για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό του φορέα μέσω της συνεχούς αναβάθμισης των πληροφοριακών συστημάτων και υποδομών, καθώς και μέσω της δημιουργίας νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών για την πληροφόρηση των οφειλετών και την υποστήριξη των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Οι ενεργές ρυθμίσεις ασφαλιστικών οφειλών στο τέλος του 2021 ήταν 481.411 για ρυθμισμένο ποσό 5,14 δισ. ευρώ. Επίσης, έχουν ολοκληρωθεί 337.628 ρυθμίσεις για οφειλές 1,77 δισ. ευρώ. Από το σύνολο των ρυθμίσεων πάντως, εμφανώς καλύτερης αποδοχής έτυχε εκείνη των 120 δόσεων. Παρά το γεγονός ότι τέθηκε σε ισχύ το 2019, εντούτοις στο τέλος του 2021 είχαν μείνει ενεργές 389.332 ρυθμίσεις, με το ρυθμισμένο ποσό να φτάνει στα 3,6 δισ. ευρώ. Επίσης, άλλες 117.186 ρυθμίσεις είχαν ολοκληρωθεί και εισπράχθηκε ποσό 432.505.922 ευρώ. Σαφέστατα χειρότερα κινήθηκε η τελευταία ρύθμιση των 72 δόσεων, αφού τα στοιχεία δείχνουν ότι ενεργές είναι μόλις 10.121 (ποσό 42.184.721 ευρώ) και έχουν ολοκληρωθεί 1.086 (ποσό 927.526 ευρώ). Το 2021 εισπράχθηκαν 992.844.631 ευρώ, από τα οποία το 75% προέκυψε από τις ενεργές ρυθμίσεις, ενδεικτικό της σημασίας που έχουν για την πορεία των εσόδων του ΚΕΑΟ.
Πάντως, οι εισπράξεις του 2021 κάλυψαν μόλις το 62% του στόχου που είχε τεθεί. Σε σχέση με τις εισπράξεις του 2020, όταν είχαν εισρεύσει στο ΚΕΑΟ 1,12 δισ. ευρώ, σημειώθηκε 12% μείωση. Αιτίες είναι η πανδημία και τα μέτρα που ελήφθησαν, αφού δόθηκε παράταση προθεσμίας καταβολής δόσεων ρύθμισης για συγκεκριμένες κατηγορίες πληγέντων οφειλετών, αλλά και παράταση προθεσμίας καταβολής εισφορών.
Από τα 41,02 δισ. ευρώ που ανήλθε το χρέος από μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών που συσσωρεύτηκε στο ΚΕΑΟ στο τέλος του 2021, σχεδόν τα μισά (20,8 δισ. ευρώ ή 50,72%) προήλθαν από 474.610 οφειλέτες του πρώην ΙΚΑ. Άλλοι 541.497 οφειλέτες του πρώην ΟΑΕΕ (ελεύθεροι επαγγελματίες) έχουν δημιουργήσει χρέος 12,82 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία του Κέντρου όμως δείχνουν ότι από τα χρέη ύψους 7,5 δισ. ευρώ του 2013, όταν ενεργοποιήθηκε το ΚΕΑΟ, ανήλθαν στα 41 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021, όταν πια εντάχθηκαν όλοι οι φορείς στο νέο σύστημα.
Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι ελάχιστοι οφειλέτες (2.178), με χρέος άνω του 1 εκατ. ευρώ έκαστος, έχουν συσσωρεύσει πάνω από 9,53 δισ. ευρώ (23,24% του συνόλου). Ακολουθούν οι μικροοφειλέτες με χρέη έως 15.000 ευρώ, που έχουν συγκεντρώσει άλλα 7,65 δισ. ευρώ.
Το πρόβλημα πάντως της μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών δεν δημιουργήθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Από το σύνολο του χρέους που έχει συγκεντρώσει το ΚΕΑΟ, πάνω από το 70% ή 28,9 δισ. ευρώ είναι οφειλές που δημιουργήθηκαν πριν από το 2009.
Το μεγαλύτερο πλήθος μητρώων οφειλετών ανήκει σε μη μισθωτούς οφειλέτες του e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι εντάσσονται στο ΚΕΑΟ με οφειλές για τα έτη από το 2017 και μετά.
Η ετήσια μεταβολή του τρέχοντος υπολοίπου ήταν της τάξης των 3,5 δισ. ευρώ. Η μεταβολή αφορά αύξηση κατά 1.908.455.030 ευρώ στις κύριες οφειλές και κατά 1.592.432.465 ευρώ στα πρόσθετα τέλη. Η αύξηση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι, λόγω των έκτακτων μέτρων για τη διαχείριση της πανδημίας, οι οφειλές των μη μισθωτών από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Σεπτέμβριο του 2021 διαβιβάστηκαν στο ΚΕΑΟ τον Δεκέμβριο του 2021.
Υπάρχει συγκέντρωση πλήθους οφειλετών στις χαμηλότερες κλάσεις, με 1.948.020 περιπτώσεις (82,39%) να έχουν χρέος έως 15.000 ευρώ ο καθένας. Το 90,55% των οφειλετών (2.141.110 περιπτώσεις) έχουν χρέος έως 30.000 ευρώ ο καθένας. Μεγάλο μέρος του υπολοίπου οφειλών αφορά 83.463 περιπτώσεις που έχουν χρέη από 50.000 έως 100.000 ευρώ (περίπου 14% του τρέχοντος υπολοίπου).
Από τα 41,02 δισ. ευρώ που είναι το τρέχον υπόλοιπο οφειλών, τα 18,4 δισ. ευρώ, δηλαδή το 44,88%, είναι οφειλές χωρίς πρόσθετα τέλη, που δημιουργήθηκαν μέχρι το 2009.