«Πίεση» στον προϋπολογισμό προκαλούν τα εκτεταμένα φαινόμενα φυσικών καταστροφών του προηγούμενου διαστήματος (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμοί), με συνέπεια να καθίσταται υποχρεωτική η αύξηση των πόρων του που θα χρησιμοποιηθούν για αποζημιώσεις και αποκαταστάσεις. Την ίδια στιγμή, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων επεξεργάζεται τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού, διακριτού από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ), που θα επιφορτιστεί με την αποκατάσταση των καταστροφών.
Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
«Πίεση» στον προϋπολογισμό προκαλούν τα εκτεταμένα φαινόμενα φυσικών καταστροφών του προηγούμενου διαστήματος (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμοί), με συνέπεια να καθίσταται υποχρεωτική η αύξηση των πόρων του που θα χρησιμοποιηθούν για αποζημιώσεις και αποκαταστάσεις. Την ίδια στιγμή, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων επεξεργάζεται τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού, διακριτού από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ), που θα επιφορτιστεί με την αποκατάσταση των καταστροφών.
Η «πίεση» αποτυπώνεται στην πρόσφατη κοινή απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Θεόδωρου Σκυλακάκη και του υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννη Τσακίρη για την αύξηση των αποθεματικών ΕΠΑ 2021-2025 με επιπλέον 650 εκατ. ευρώ. Ως αιτιολογία για τη μεταφορά των επιπλέον πόρων, αναφέρεται η ανάγκη να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά επείγουσες και απρόβλεπτες ανάγκες που προέκυψαν κατά την τελευταία διετία (2020-2021) σε συνέχεια εξαιρετικά έντονων θεομηνιών και άλλων γεγονότων φυσικής καταστροφής. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τη συγκεκριμένη απόφαση προκαλείται δαπάνη στον κρατικό προϋπολογισμό 650 εκατ. ευρώ, η οποία θα καλυφθεί με πρόσθετες πιστώσεις που θα εγγραφούν στο εθνικό σκέλος του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, πέραν των εγκεκριμένων πόρων του ΕΠΑ, για την πρώτη προγραμματική περίοδο 2021-2025. Επισημαίνεται ότι το αρχικό ύψος των αποθεματικών του ΕΠΑ για το διάστημα 2021-2025, ήταν 750 εκατ. ευρώ και με την εν λόγω απόφαση αυξάνεται σε 1,4 δισ. ευρώ. Μετά την αύξηση αυτή, οι πόροι του ΕΠΑ για την περίοδο 2021-2025 ανέρχονται σε 10,65 δισ. ευρώ και όπως αναφέρουν οι δύο υπουργοί δεν προκαλείται υπέρβαση των ορίων του ισχύοντος Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2022-2025. Το γεγονός ότι δεν προκαλείται υπέρβαση των ορίων του ΜΠΔΣ κάθε άλλο παρά ως στοιχείο εφησυχασμού θα πρέπει να εκληφθεί, ειδικά που η επιβεβλημένη αύξηση των δαπανών του ΕΠΑ έρχεται με το «καλημέρα». Και αυτό διότι το ΕΠΑ, που αποτελεί τη μετεξέλιξη του εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, που πλέον έχει πενταετή σχεδιασμό, τέθηκε σε εφαρμογή μόλις τον περασμένο Ιούλιο με πόρους 10 δισ. ευρώ.
Πλέον αυτού, το πρόγραμμα που χρηματοδοτείται αμιγώς με εθνικούς πόρους, περιέχει αναπτυξιακές παρεμβάσεις, οι οποίες θα εκσυγχρονίσουν το παραγωγικό μοντέλο της χώρας και θα βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής των πολιτών. Συνεπώς αν τα διαθέσιμα κονδύλια κατευθύνονται για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές, ελλοχεύει ο κίνδυνος το ΕΠΑ να μετατραπεί σε ταμείο αποζημιώσεων και αποκατάστασης. Το ενδεχόμενο αυτό έχει προκαλέσει προβληματισμό στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η οποία εξετάζει τρόπους για να αποφευχθεί η «αλλοίωση» του ΕΠΑ. Ένας τρόπος, όπως προαναφέρθηκε, είναι η δημιουργία ειδικού προγράμματος φυσικών καταστροφών. Επισημαίνεται ότι στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 το υπουργείο έχει προχωρήσει στη δημιουργία διακριτού προγράμματος για την Πολιτική Προστασία (συνολικού προϋπολογισμού 714 εκατ. ευρώ) για την υλοποίηση δράσεων που προτεραιοποιούνται σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων.
Αντίστοιχα στο σχέδιο «Ελλάδα 2.0» για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πρόκειται να υλοποιηθούν έργα προμήθειας εναέριων μέσων, τεχνολογικού και ψηφιακού εξοπλισμού παρακολούθησης και διαχείρισης κρίσεων, κατασκευής περιφερειακών επιχειρησιακών κέντρων πολιτικής προστασίας, αντιπλημμυρικών έργων καθώς και ενός σημαντικού προγράμματος αναδάσωσης.
Ωστόσο, σύμφωνα με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου, πέραν του ζητήματος της ενίσχυσης του συστήματος πολιτικής προστασίας, καίριας σημασίας είναι η διασφάλιση ικανής χρηματοδότησης των έργων αποκατάστασης, τα οποία δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν με κοινοτικούς πόρους, τη στιγμή που η επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών και ειδικότερα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων από τα αιτούμενα έργα αποκατάστασης αυξάνεται κατακόρυφα τα τελευταία έτη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο προϋπολογισμός των έργων αποκατάστασης φυσικών καταστροφών εκτινάχτηκε από 1,63 δισ. ευρώ το 2016 σε 3,82 δισ. ευρώ το 2021.
Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την ανάπτυξη και λειτουργία ενός διακριτού συστήματος χρηματοδότησής τους με τρόπο που να διασφαλίζει την επάρκεια των πιστώσεων και την ορθή διαχείρισή τους. Σε αυτή την κατεύθυνση, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία, επεξεργάζεται ένα νέο πλαίσιο στα πρότυπα του νέου πλαισίου της Κρατικής Αρωγής 4797/2021, με πυρήνα του τη δημιουργία ενός, διακριτού εντός του ΠΔΕ, ειδικού Προγράμματος Φυσικών Καταστροφών. [SID:14866976]