ΣΕΙΡΑ μεταρρυθμίσεων της κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα των οπωροκηπευτικών πρότεινε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μια προσπάθεια εναρμόνισης του τομέα με την υπόλοιπη αναμορφωμένη κοινή γεωργική πολιτική:
Οργανώσεις παραγωγών (ΟΠ): Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Επιτροπής, οι ΟΠ θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ευελιξία και οι κανόνες τους θα απλουστευθούν. Οι παραγωγοί θα μπορούν να προσχωρούν σε διαφορετικές ΟΠ για κάθε προϊόν. Συμπληρωματική στήριξη προβλέπεται (κοινοτική συγχρηματοδότηση 60% αντί για 50%) για τις περιοχές στις οποίες η παραγωγή που διατίθεται στην αγορά μέσω ΟΠ αντιπροσωπεύει ποσοστό μικρότερο του 20%, καθώς και για τα νέα κράτη μέλη, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η δημιουργία ΟΠ. Πρόσθετη στήριξη προβλέπεται για τις συγχωνεύσεις ΟΠ και τις ενώσεις ΟΠ. Η πρόσθετη στήριξη που προβλέπεται για τις ΟΠ που λειτουργούν στο πλαίσιο διεθνικού καθεστώτος ή σε διεπαγγελματική βάση, θα συνεχιστεί. Τα κράτη μέλη και οι ΟΠ θα καταρτίζουν επιχειρησιακά προγράμματα βάσει εθνικής στρατηγικής. Ο προϋπολογισμός για τις ΟΠ ανέρχεται προς το παρόν περίπου σε 700 εκατ. ευρώ.
Διαχείριση κρίσεων: Η διαχείριση των κρίσεων θα διοργανώνεται μέσω οργανώσεων παραγωγών (χρηματοδότηση 50% από τον προϋπολογισμό της Κοινότητας). Τα προβλεπόμενα μέσα περιλαμβάνουν πρώιμη συγκομιδή/μη συγκομιδή, μέσα προώθησης και επικοινωνίας σε περιόδους κρίσης, κατάρτιση, ασφάλιση της συγκομιδής και χρηματοδότηση των διοικητικών δαπανών για τη δημιουργία ταμείων αλληλοβοήθειας. Οι αποσύρσεις μπορούν να διεξάγονται από ΟΠ με συγχρηματοδότηση 50%. Οι αποσύρσεις για δωρεάν διανομή σε σχολεία, παιδικές κατασκηνώσεις, νοσοκομεία, φιλανθρωπικές οργανώσεις, γηροκομεία και σωφρονιστικά ιδρύματα θα καλύπτονται κατά 100% από την Κοινότητα, εντός ορίου 5% της ποσότητας της παραγωγής που διαθέτει στην αγορά κάθε ΟΠ.
Υπαγωγή των οπωροκηπευτικών στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης: οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με οπωροκηπευτικά θα είναι επιλέξιμες για τη χορήγηση δικαιωμάτων ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος αποσυνδεδεμένων ενισχύσεων, το οποίο εφαρμόζεται σε άλλους γεωργικούς τομείς. Το σύνολο της παρεχόμενης στήριξης για τα μεταποιημένα οπωροκηπευτικά θα αποσυνδεθεί από την παραγωγή και θα αυξηθούν τα εθνικά δημοσιονομικά ανώτατα όρια για το ΚΕΕ. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν ποσά αναφοράς και να αποφασίσουν ποιοι αγρότες θα είναι επιλέξιμοι για τα νέα δικαιώματα ενίσχυσης βάσει αντιπροσωπευτικής περιόδου. Το συνολικό ποσό που θα μεταφερθεί στο ΚΕΕ ανέρχεται περίπου σε 800 εκατ. ευρώ.
Περιβαλλοντικά μέτρα: Η υπαγωγή των οπωροκηπευτικών στο ΚΕΕ σημαίνει ότι η τήρηση των κανόνων πολλαπλής συμμόρφωσης θα είναι υποχρεωτική για όσους γεωργούς λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις. Επιπλέον, 20% τουλάχιστον των δαπανών κάθε επιχειρησιακού προγράμματος θα πρέπει να αφορούν περιβαλλοντικά μέτρα. Προβλέπεται επίσης ποσοστό κοινοτικής συγχρηματοδότησης 60% για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων, στο πλαίσιο κάθε επιχειρησιακού προγράμματος.
Προώθηση: Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας συνιστά ημερήσια κατανάλωση 400 γραμμαρίων φρούτων και λαχανικών ημερησίως. Σήμερα, μόνο η Ελλάδα και η Ιταλία επιτυγχάνουν το επίπεδο αυτό. Οι ΟΠ θα μπορούν να συμπεριλάβουν στα επιχειρησιακά τους προγράμματα την προώθηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών. Η κοινοτική συγχρηματοδότηση αυξάνεται σε 60% αν η προώθηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών στοχεύει τα παιδιά και τους εφήβους σχολικής ηλικίας. Τα προϊόντα που αποσύρονται από την αγορά μπορούν να διανέμονται δωρεάν σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, σχολεία και παιδικές κατασκηνώσεις.
Συναλλαγές με τρίτες χώρες: Δεδομένου ότι οι συνομιλίες για το παγκόσμιο εμπόριο δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, η πρόταση δεν επηρεάζει το ισχύον νομικό πλαίσιο για το εξωτερικό εμπόριο. Ωστόσο, προτείνεται η κατάργηση των επιστροφών κατά την εξαγωγή.
Απλούστευση: Η κατάργηση των ενισχύσεων για μεταποίηση, όπως άλλωστε και οι νέοι κανόνες για τις ΟΠ και η κατάργηση των επιστροφών κατά την εξαγωγή, θα συμβάλουν αισθητά στην απλούστευση, η οποία θα ενισχυθεί περαιτέρω με την εναρμόνιση των βασικών αρχών που συνδέονται με τα πρότυπα εμπορίας για όλα τα γεωργικά προϊόντα, περιλαμβανομένων των οπωροκηπευτικών.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της, οι παραπάνω προτάσεις αποβλέπουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα των οπωροκηπευτικών και του προσανατολισμού του προς την αγορά, στη μείωση των διακυμάνσεων του γεωργικού εισοδήματος λόγω κρίσεων, στην αύξηση της κατανάλωσης, στην καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και, στο μέτρο του δυνατού, στην απλούστευση των κανόνων και τη μείωση του διοικητικού φόρτου. Η μεταρρύθμιση θα ενθαρρύνει περισσότερους παραγωγούς να ενταχθούν σε οργανώσεις παραγωγών, προσφέρει στις οργανώσεις παραγωγών περισσότερα μέσα για τη διαχείριση κρίσεων, ενσωματώνει τον τομέα των οπωροκηπευτικών στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης, προβλέπει κατώτατο όριο δαπανών για περιβαλλοντικά μέτρα, μεγαλύτερη χρηματοδότηση από την ΕΕ για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων και τη λήψη μέτρων προώθησης και, τέλος, καταργεί τις επιστροφές κατά την εξαγωγή για τα οπωροκηπευτικά. Η Επιτροπή αναμένει ότι το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο θα εγκρίνουν τη μεταρρύθμιση, η οποία δεν θα έχει επιπτώσεις για τον προϋπολογισμό, πριν από τα μέσα του 2007, ώστε να τεθεί σε ισχύ εντός του 2008.
«Πρέπει να ευθυγραμμίσουμε τον τομέα των οπωροκηπευτικών με τις λοιπές μεταρρυθμίσεις μας, που είχαν όλες ως στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας και τον μεγαλύτερο προσανατολισμό της προς την αγορά», δήλωσε η Mariann Fischer Boel, Επίτροπος αρμόδια για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη. «Ορισμένα από τα ισχύοντα καθεστώτα ενισχύσεων δεν συνάδουν με την ΚΓΠ του 2007 και, για το λόγο αυτό, θα πρέπει να αντικατασταθούν από άμεσες ενισχύσεις αποσυνδεδεμένες από την παραγωγή. Βασικό κλειδί της επιτυχίας θα είναι η ενθάρρυνση των παραγωγών να συνεργαστούν καλύτερα, μέσω της ενίσχυσης των οργανώσεων παραγωγών. Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της διατροφής μας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο επιθυμώ να ενθαρρυνθεί η κατανάλωσή τους. Τέλος, έχει ιδιαίτερη σημασία να καταβληθεί στο γεωργικό τομέα κάθε δυνατή προσπάθεια για την προστασία του περιβάλλοντος».
Κατάσταση του τομέα των οπωροκηπευτικών
Όπως υπογραμμίζει στην ανακοίνωσή της η Κομισιόν, η παραγωγή οπωροκηπευτικών αντιπροσωπεύει 3,1% του προϋπολογισμού της ΕΕ και 17% της συνολικής γεωργικής παραγωγής της ΕΕ. Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, ο τομέας αντιμετώπισε έντονες πιέσεις λόγω της υψηλής συγκέντρωσης επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου και εκπτωτικών αλυσίδων, οι οποίες διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών της αγοράς, αλλά και λόγω της αύξησης της ποσότητας των εισαγόμενων προϊόντων, τα οποία αποκτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά χάρη στη βελτιωμένη ποιότητα και τις σχετικά χαμηλές τιμές τους. Μετά την τελευταία μεταρρύθμιση το 1996, οι ΟΠ και τα επιχειρησιακά τους προγράμματα συνέβαλαν σημαντικά στη συγκέντρωση της προσφοράς και αποδείχθηκαν αποτελεσματικά μέσα ενίσχυσης των παραγωγών ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του τομέα του λιανικού εμπορίου. Ωστόσο, μεγάλος ακόμη αριθμός παραγωγών σε ορισμένα κράτη μέλη προτιμά να μη συμμετέχει σ’ αυτές.