Ο Έλον Μασκ λέει ότι θέλει να είναι γενναιόδωρος με τους επικριτές του. Αλλά μετά από χρόνια μάχης με έναν στρατό αμφισβητήσεων από την υπόλοιπη αυτοκινητοβιομηχανία και τη Wall Street, η απογοήτευση του διευθύνοντος συμβούλου της Tesla είναι δύσκολο να κρυφτεί.
Ο Έλον Μασκ λέει ότι θέλει να είναι γενναιόδωρος με τους επικριτές του. Αλλά μετά από χρόνια μάχης με έναν στρατό αμφισβητήσεων από την υπόλοιπη αυτοκινητοβιομηχανία και τη Wall Street, η απογοήτευση του διευθύνοντος συμβούλου της Tesla είναι δύσκολο να κρυφτεί.
«Για πολύ καιρό, η υπόλοιπη αυτοκινητοβιομηχανία αποκαλούσε την Tesla και εμένα ανόητους και απατεώνες», λέει ο Μασκ σε συνέντευξή του στους Financial Times. Έλεγαν ότι «τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν θα λειτουργούσαν. Υποστήριζαν ότι δεν μπορουμε να πετύχουμε την αυτονομία και τις επιδόσεις. Και ακόμα κι αν το κάναμε κανείς δεν θα αγόραζε».
Οι FT ανακήρυξαν τον Έλον Μασκ ως Πρόσωπο της Χρονιάς επειδή έχει προκαλέσει μια ιστορική στροφή στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία προς την ηλεκτροκίνηση.
Έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία από τότε που το Model S της εταιρείας του απέδειξε ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα καλύτερα σε στυλ και απόδοση συμβατικά αυτοκίνητα, και τέσσερα χρόνια από τότε που το Model 3 έβαλε την τεχνολογία της ηλεκτροκίνησης στην ευρύτερη αγορά.
Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, ο Μασκ όχι μόνο χρειάστηκε να στήσει μόνος του την αγορά για ηλεκτρικά οχήματα ενώ πολεμούσε την πτώχευση, αλλά έδωσε επίσης μια διαρκή μάχη με short sellers στη Wall Street και άρχισε να διαφωνεί με τις ρυθμιστικές αρχές.
Η φετινή χρονιά τον δικαίωσε, καθώς η αυτοκινητοβιομηχανία, από τη Ford έως τη Volkswagen και τη Mercedes-Benz έχουν δεσμεύσει κατηγορηματικά το μέλλον τους στα ηλεκτρικά οχήματα, με τελευταία την Toyota που την Τρίτη, ανακοινωσε επένδυση 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Μασκ πιστεύει ότι οι ακτιβιστές της κλιματικής αλλαγής ώθησαν τις αυτοκινητοβιομηχανίες προς πιο βιώσιμη τεχνολογία. Ωστόσο, ισχυρίζεται ότι υπάρχει κι ένας βασικός λόγος που είναι τελικά έτοιμες να χρησιμοποιήσουν τον ηλεκτρισμό: «Αντέδρασαν όταν είδαν όταν αρχίσαμε να παίρνουμε μερίδιο αγοράς από αυτούς».
Σε αυτό συνηγορεί και ο Μπομπ Λουτς, πρώην αντιπρόεδρος της General Motors και νυν πρόεδρος της Chrysler, ο οποίος στο παρελθόν υπήρξε δύσπιστος για τις πιθανότητες επιβίωσης της Tesla. Τώρα αποκαλεί την επίδραση του Μασκ στην αυτοκινητοβιομηχανία «απίστευτη – τίποτα λιγότερο από απίστευτη». Εστιάζοντας στην εισβολή τουακόμη και στις αγορές πολυτελών αυτοκινήτων της Ευρώπης, ο Λουτς λέει: «Γι’ αυτό η Mercedes-Benz και η BMW τον φοβούνται τόσο πολύ».
Ο Έλον Μασκ φέτος ήταν... παντού.. Με 66,3 εκατομμύρια ακόλουθους, έχει χρησιμοποιήσει τον λογαριασμό του στο Twitter για να προωθήσει το dogecoin, ένα κρυπτονόμισμα που ξεκίνησε αρχικά ως αστείο, το όνομα του οποίου παραπέμπει σε ένα διαδικτυακό μιμίδιο (meme) με έναν σκύλο ράτσας Shiba Inu.
Επίσης συνέχισε να προκαλεί, τις ρυθμιστικές αρχές, συμπεριλαμβανομένης της SEC, παρά το γεγονός ότι πλήρωσε πρόστιμο 20 εκατομμυρίων δολαρίων το 2018, αφού η ρυθμιστική αρχή κινητών αξιών τον κατηγόρησε ότι διέπραξε απάτη σε τίτλους με τα tweets του.
Εν μέσω εκτόξευσης των μετοχών της Tesla στο χρηματιστήριο, η αποτίμηση της περιουσίας του έσπασε το φράγμα του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων φέτος, καθιστώντας τον Μασκ τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο – παρά το γεγονός ότι πουλάει λιγότερο από το 2 % των νέων αυτοκινήτων παγκοσμίως.
Τα αποτελέσματα της ασυνήθιστης ιδιοσυγκρασίας του Μασκ για ανάληψη κινδύνων και σπάσιμο των ορίων δεν περιορίζονται στα αυτοκίνητα. Η ιδιωτική του διαστημική εταιρεία, SpaceX, έφερε την επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις πίσω στις ΗΠΑ πέρυσι για πρώτη φορά .
Πιστεύει, λοιπόν, ο Μασκ ότι ο δηλωμένος στόχος που έθεσε για την Tesla πριν από περισσότερα από 15 χρόνια, να ηγηθεί μιας επανάστασης στις μεταφορές, επιτεύχθηκε τελικά; «Είμαι πολύ ενθαρρυμένος από όσα που λένε οι άλλοι κατασκευαστές αυτοκινήτων Τουλάχιστον μιλάνε για μας. Δημιουργήσαμε την Tesla ουσιαστικά από απελπισία, όχι επειδή πιστεύαμε ότι θα ήταν επικερδής, αλλά απλώς για να δείξουμε ότι θα μπορούσε να γίνει», προσθέτει.
Μιά άλλη εξήγηγση του Μασκ για την επιτυχία της Tesla είναι το πάθος του για την μηχανική. «Αυτό που δεν καταλαβαίνουν, αυτοί που δεν εργάζονται για μένα είναι ότι πρώτιστα είμαι μηχανικός», λέει. «Πως πρόκοψαν οι η Tesla και η SpaceX, την ώρα που άλλες εταιρίες που έχουν πολύ περισσότερους πόρους από εμένα, δεν το κατάφεραν; Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούν να με προσλάβουν».
«Όλοι έχουν τα ταλέντα τους, αυτό είναι ένα δικό μου. Δεν μπορώ να τραγουδήσω ή να χορέψω, αλλά μπορώ να το κάνω αυτό».
Σύμφωνα με τον Μασκ αυτή η αφοσίωση του ήταν κρίσιμη για την προσέλκυση των καλύτερων ταλέντων στην τεχνολογία και την μηχανική». «Όταν παλεύεις με το δυσκολότερο πρόβλημα στον κόσμο, οι καλύτεροι στον κόσμο θέλουν να δουλέψουν για σένα», λέει ο Τζιν Μπερντιτσέφσκι, πρώην στέλεχος του τμήματος μπαταριών της Tesla.
Η υπέρβαση των ορίων που αποτολμά και το φλερτάρισμά του με αμφιλεγόμενα ζητήματα του έχουν προκαλέσει μπελάδες. Η Tesla βρίσκεται υπό έρευνα από τις αμερικανικές ρυθμιστικές αρχές μεταφορών , σχετικά με την ασφάλεια της τεχνολογίας υποβοήθησης οδηγού και κατά πόσο απέκρυψε κινδύνους ανάφλεξης από τους ηλιακούς συλλέκτες της.
Όσον αφορά την πρόκληση της αυτόνομης οδήγησης, εν τω μεταξύ, σχεδόν παραδέχεται ότι η τόση αυτοπεποίθησή του αρχικά ήταν άστοχη. «Δεν πίστευα ότι θα έπρεπε να λύσουμε σημαντικά προβλήματα της τεχνητής νοημοσύνης για να λειτουργήσει». Αλλά προσθέτει: ότι τώρα είναι «99,9 τοις εκατό – στρογγυλοποιήστε το στο 100 τοις εκατό – βέβαιος ότι η πλήρης αυτοοδήγηση θα λειτουργήσει, είναι απλώς θέμα πότε».
Για τους επικριτές, οι άστοχες διαβεβαιώσεις του Μασκ όλα αυτά τα χρόνια ότι τα αυτοκίνητα της Tesla βρίσκονται στα πρόθυρα να γίνουν πλήρως αυτόνομα είναι σύμπτωμα ενός στελέχους που είναι επιρρεπές στην υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του οχήματός . Άρα, μήπως έχει παραπλανήσει τους πελάτες της Tesla σχετικά με την τεχνολογία αυτόνομης οδήγησης, με δυνητικό κίνδυνο για την ασφάλειά τους;
«Όχι, δεν έχω», λέει κατηγορηματικά. «Διαβάστε τι λέει όταν παραγγέλνετε ένα Tesla. Διαβάστε τι λέει όταν το ενεργοποιήσετε. Είναι πολύ, πολύ ξεκάθαρο».
Επισημαίνοντας τις υψηλές βαθμολογίες ασφάλειας της Tesla και την προθυμία της NASA να εμπιστευτεί τους αστροναύτες της στους πυραύλους της SpaceX, προσθέτει: «Δεν νομίζω ότι υπάρχει CEO σε αυτόν τον πλανήτη που νοιάζεται περισσότερο για την ασφάλεια από εμένα».
Ο Μασκ, αδιαφορεί για τον ανταγωνισμό των άλλων ετειαρειών να παράγουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Τον απασχολεί όμως σοβαρά η Κίνα.
«Νομίζω ότι οι άνθρωποι τείνουν να αγνοούν σε κάποιο βαθμό την πρόοδο που σημειώνει η Κίνα. Είναι απίστευτο» αναφέρει και συγκρίνει την κινεζική «έφοδο» με «το κύμα των ιαπωνικών εισαγωγών αυτοκινήτων που συνέβη στις δεκαετίες του 1980 και του ’90. Νομίζω ότι θα δούμε κάτι παρόμοιο με τις κινεζικές εταιρείες αυτοκινήτων».
«Το εργασιακό ήθος και ο τεράστιος αριθμός των σκληρά εργαζόμενων, έξυπνων ανθρώπων στην Κίνα είναι άξια θαυμασμού – τόσο εκπληκτικά αλλά και ελαφρώς τρομακτικό. Και πρόκειται να καταφέρουν πολλά πράγματα».
Η ελευθεροστομία του Μασκ στο Twitter προκάλεσε καταγγελία που τον ανάγκασε να εγκαταλείψει την προεδρία της Tesla, ενώ το τρολάρισμα των επικριτών του και η κοροϊδία των ρυθμιστικών αρχών έχουν εξαντλήσει την υπομονή ακόμη και πολλών από τους θαυμαστές του.
Κατά καιρούς, κτοξεύει προσβολές από το Twitter, ο Μασκ και φαίνεται μικροπρεπής και εκδικητικός. Το ναδίρ ήρθε το 2018, όταν χλεύασε έναν επικριτή του ως παιδεραστή, γεγονός που οδήγησε σε αξίωση αποζημίωσης και τετράωρη εμφάνιση.η στο δικαστήριο για να υποστηρίξει ότι δεν το εννοούσε ακριβώς
«Είναι σαν τον Πρόεδρο Τραμπ – έκανε πολλά καλά πράγματα, αλλά θα έπρεπε να κρατάει το στόμα του κλειστό και να μένει εκτός Twitter», λέει ο Λουτς.
Ερωτηθείς γιατί προκαλεί δημοσίως τις ρυθμιστικές αρχές, ο Μασκ απαντά ότι στηλιτεύει αυτό που ισχυρίζεται ότι ήταν μια αποτυχία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ να προστατεύσει τους επενδυτές από short sellers.
Σχετικά με το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών, λέει: «Ένιωσα ότι επιδίωκαν τα πρωτοσέλιδα του Τύπου και όχι την πραγματική ασφάλεια. Αυτό είναι προφανώς [κάτι] που δεν σέβομαι, ούτε πρέπει κανείς να σέβεται».
«Είναι σίγουρα πιθανό για κάποιον καραγκιόζη να επικεντρωθεί στις λίγες φορές που διαφώνησα με τους κανονισμούς, να γράψει μια ιστορία και να την κάνει να ακούγεται σαν να είμαι ένας τρελός που πυροβολεί σαν πιστολέρο». Και προσθέτει: «Σε καμία περίπτωση δεν προτείνω τη διάλυση οποιουδήποτε ρυθμιστικού φορέα ή κάτι παρόμοιο. Δεν είμαι κάποιου είδους τρελαμένος ακραίος φιλελευθεριστής».
Μήπως, λοιπόν, o Μασκ είναι το παλιόπαιδο, του Twitter,«τόπος» για να ξεθυμαίνει, ή να κάνει μια επίδειξη απεριόριστου εγωισμού; Ή μήπως οι προκλητικές του αναρτήσεις είναι μέρος κάποιου περίτεχνου σχεδίου μάρκετινγκ; Γελάει με την ερώτηση. Δανειζόμενος μια φράση από την ταινία Gladiator, ρωτά: «Δηλαδή, δεν σε διασκεδάζει;» πριν προσθέσει: «Δεν λέω ότι δεν κάνω ανόητα tweets, φυσικά και το κάνω. Υπάρχουν φορές που πυροβολώ τον εαυτό μου στο πόδι. Αλλά ξέρετε, γενικά, είναι διασκεδαστικό και ενδιαφέρον ».
Σίγουρα πάντως, ένα από τα αποτελέσματα της τακτικής Μασκ ήταν να κάνει την Tesla γνωστή χωρίς να δαπανηθεί ούτε ένα δολάριο για διαφημίσεις, λέει ο Σάιμον Σπρουλ, πρώην επικεφαλής μάρκετινγκ και επικοινωνίας στην εταιρεία. «Έσκισε το βιβλίο με τους κανόνες σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι Διευθύνοντες Σύμβουλοι», λέει.
Παρά τον πλούτο – και τις μετοχές της Tesla αξίας 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων που εξαργύρωσε τον περασμένο μήνα – ο Μασκ λέει ότι δεν έχει σπίτι ή σκάφος ούτε πηγαίνει διακοπές. «Δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα ήθελαν πραγματικά να αλλάξουν θέση με μένα», λέει. «Σκοπεύω να εργάζομαι όσο μπορώ να εργάζομαι και να είμαι παραγωγικός και να συνεισφέρω — αυτή είναι η φύση μου. Θα ήθελα να δουλεύω λίγο λιγότερο και αυτό θα ήταν ωραίο».
Μέρες αφότου το είπε αυτό, ένα tweet του Μασκ στο οποίο είπε ότι «σκέφομαι να παρατήσω τις δουλειές μου» επικέντρωσε την προσοχή της Wall Street. Ήταν απλώς άλλη μια πρόκληση του Μασκ, ή κάτι που έπρεπε να ληφθεί σοβαρά υπόψη;
«Δυστυχώς οι άνθρωποι τον παίρνουν κυριολεκτικά και δεν αντιλαμβάνονται πότε χαριτολογεί», λέει η Λόρι Γιόρελ, παλαιότερα μέλος του ΔΣ της Tesla. Η ίδια επισημαίνει ότι οι άνθρωποι που δεν τον γνωρίζουν συχνά δεν συνειδητοποιούν τι «εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ» έχει. Προσθέτει, ωστόσο, ότι μερικές φορές τα tweets του μοιάζουν με προϊόν εξάντλησης και «πολύ λίγου ύπνου».
Ο συγκεντρωτισμός του Μασκ και η πίεση που ασκεί στο επιτελείο του για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, είναι πάντως πρόβλημα. Οι άνθρωποι που έχουν συνεργαστεί μαζί του περιγράφουν πώς μπορεί να σπείρει σύγχυση και χάος. Ένα πρώην στέλεχος λέει ότι ο Μασκ συχνά, όταν παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα παίρνει βιαστικές αποφάσεις για να τις αναιρέσει λίγο μετα και να μπλοκάρει όλη τη δουλειά που έχει γίνει μέχρι τότε
«Παράπονα όπως αυτά είναι εκτός θέματος, λέει ο Πιέρ Φεραγκού, αναλυτής στη New Street Research. Παρόλο που ο Μασκ καταλαβαίνει πολλά πράγματα λάθος πιέζοντας συνεχώς τα όρια του δυνατού, θα φτάσει σε σημαντικές ανακαλύψεις πριν από οποιονδήποτε άλλον. «Ξέρει πού βρίσκονται τα σημεία συμφόρησης, πού πρέπει να ωθήσει τους ανθρώπους στο μέγιστο».
Πρόσφατα, προσπαθούσε να προετοιμάσει τους εργαζομένους της SpaceX για τον δύσκολο δρόμο που ακολουθεί ανακοινώνοντας στο προσωπικό ότι το μέλλον της εταιρίας δεν είναι εξασφαλισμένο. «Πολλοί στην εταιρεία δεν έζησαν ποτέ μια αποτυχημένη εκτόξευση πυραύλων»λέει. Και περιγράφει πώς η εταιρεία θα μπορούσε να βρεθεί σε οικονομική δυσκολία εάν η SpaceX αποτύχει να παράγει τους κινητήρες που απαιτούνται για να εκπληρώσει τα σχέδια εκτόξευσης του Starship και να βάλει αρκετούς δορυφόρους Starlink σε τροχιά. «Η χρεοκοπία δεν αποκλείεται», λέει ο Μασκ. «Επομένως, δεν πρέπει να εφησυχάζουμε ή να αισθανόμαστε ότι μας χρωστάνε».
Ο ίδιος ο Μασκ πιστεύει πάντως ότι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που τον διαχωρίζει από τον Τζεφ Μπέζος, του οποίου η διαστημική εταιρεία, η Blue Origin, έχει μείνει πίσω σε σχέση την SpaceX.
Ο Μπέζος «παίρνει τον εαυτό του λίγο παραπάνω στα σοβαρά απ’ ότι πρέπει», λέει, «Κατά κάποιο τρόππ, προσπαθώ να τον παρακινήσω να περάσει περισσότερο χρόνο στη Blue Origin, ώστε να σημειώσουν μεγαλύτερη πρόοδο. Όπως λέει ένας φίλος μου, θα πρέπει να περνά περισσότερο χρόνο στη Blue Origin και λιγότερο χρόνο στο τζακούζι».
Επιμέλεια Άτση Κατερίνα