Το «πολεμοφόδιο» που χρειάζονταν οι δύο κορυφαίες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη για να κάνουν τη διαφορά και μαζί το μεγάλο βήμα στις συνεδριάσεις της επόμενης εβδομάδας το βρήκαν στα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό που ανακοινώθηκαν στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, τα οποία δείχνουν ακατάπαυστη άνοδο των τιμών καταναλωτή, ξεφεύγοντας πλέον από το πλαίσιο των προβλέψεων των διαμορφωτών νομισματικής πολιτικής και εντείνοντας τις πολιτικές πιέσεις να ληφθούν μέτρα «εδώ και τώρα».
Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Το «πολεμοφόδιο» που χρειάζονταν οι δύο κορυφαίες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη για να κάνουν τη διαφορά και μαζί το μεγάλο βήμα στις συνεδριάσεις της επόμενης εβδομάδας το βρήκαν στα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό που ανακοινώθηκαν στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, τα οποία δείχνουν ακατάπαυστη άνοδο των τιμών καταναλωτή, ξεφεύγοντας πλέον από το πλαίσιο των προβλέψεων των διαμορφωτών νομισματικής πολιτικής και εντείνοντας τις πολιτικές πιέσεις να ληφθούν μέτρα «εδώ και τώρα».
Στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σε υψηλό περίπου 40 ετών τον Νοέμβριο, στο 6,8% σε ετήσια βάση, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη αύξηση από το 1982, από το 6,2% του Οκτωβρίου, παρότι σε μηνιαία βάση η αύξηση ήταν μικρότερη από αυτή του προηγούμενου μηνός, διαμορφούμενη στο 0,8% έναντι 0,9%. Βενζίνη, είδη διατροφής και μεταχειρισμένα αυτοκίνητα είναι οι μεγαλύτεροι «ένοχοι» για το νέο άλμα των τιμών, σύμφωνα με τα στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Εργασίας, με τον δείκτη ενέργειας και βενζίνης να ενισχύεται 3,5% και 6,1% αντίστοιχα το διάστημα Οκτωβρίου - Νοεμβρίου, παρότι σε ετήσια βάση η άνοδος ξέφυγε στο 33% και 58% αντίστοιχα. Εξαιρουμένων των ευμετάβλητων τιμών ενέργειας και τροφίμων, ο δομικός δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε 0,5% σε μηνιαία βάση και 4,9% σε ετήσια, περισσότερο μεν από τον προηγούμενο μήνα αλλά σύμφωνα με τις προβλέψεις των αναλυτών.
Παρ' όλα αυτά, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν εμφανίστηκε καθησυχαστικός, λέγοντας ότι η αύξηση των τιμών άρχισε να επιβραδύνεται. «Οι εξελίξεις τις εβδομάδες που ακολούθησαν τη συλλογή των δεδομένων για τον περασμένο μήνα δείχνουν ότι η αύξηση των τιμών και των δαπανών επιβραδύνεται», είπε χαρακτηριστικά, αναγνωρίζοντας ότι οι τιμές επιβραδύνονται, αν και «όχι τόσο γρήγορα όσο θα θέλαμε». Ο Μπάιντεν είπε ότι «οι μισές από τις αυξήσεις τιμών αφορούν τα αυτοκίνητα και το κόστος ενέργειας» και ότι, από τότε, οι τιμές έχουν αρχίσει να υποχωρούν και στους δύο τομείς. «Ακόμη και με αυτή την πρόοδο, οι αυξήσεις συνεχίζουν να συμπιέζουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς», πρόσθεσε, καλώντας ταυτόχρονα το Κογκρέσο να εγκρίνει τη νομοθεσία για «ένα πακέτο δαπανών» για το κλίμα και τις κοινωνικές προτεραιότητες που έχει παρουσιάσει ως μέσο καταπολέμησης του πληθωρισμού, καθώς περιλαμβάνουν πολιτικές που αποσκοπούν στη μείωση των δαπανών των οικογενειών για συνταγογραφούμενα φάρμακα, παιδιά και ηλικιωμένους.
Ωστόσο, με τα προβλήματα στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα να μη δείχνουν σημάδι ύφεσης και με τις επιχειρήσεις να αυξάνουν τους μισθούς στην προσπάθειά τους να προσλάβουν προσωπικό, ο υψηλός πληθωρισμός αναμένεται να συνεχιστεί καθ' όλη τη διάρκεια του 2022, εξέλιξη που θα έχει αποτύπωμα στο κόστος διαβίωσης των καταναλωτών, ενώ έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει και τα ποσοστά δημοτικότητας του Αμερικανού προέδρου.
Μέχρι στιγμής πάντως, οι αυξήσεις των τιμών καταναλωτή δεν έχουν πυροδοτήσει σημαντικές αυξήσεις στους μισθούς. Παρότι οι μισθοί αυξήθηκαν 4,8% το τελευταίο έτος στις ΗΠΑ, ο πραγματικός μέσος όρος ωριαίας αύξησης με βάση τον πληθωρισμό μειώθηκε 0,4% τον Νοέμβριο σε μηνιαία βάση και 1,9% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με ξεχωριστά στοιχεία του υπουργείου Εργασίας.
Πριν γίνουν γνωστά τα στοιχεία στις ΗΠΑ είχε ανακοινωθεί ο πληθωρισμός στη Γερμανία, ο οποίος «σκαρφάλωσε» στο 5,2% τον Νοέμβριο από 4,5% τον Οκτώβριο, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 1992, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία της χώρας, καταγράφοντας άνοδο για πέμπτο διαδοχικό μήνα. Σε εναρμονισμένη βάση της Ε.Ε., ο πληθωρισμός στη Γερμανία έφθασε στο 6% σε ετήσια βάση, με αναλυτές να αποδίδουν εν μέρει την εξέλιξη αυτή στις τιμές ενέργειας που έχουν «πάρει φωτιά» και στην προσωρινή μείωση του ΦΠΑ. Οι τιμές ενέργειας ενισχύθηκαν 22,1% τον Νοέμβριο σε ετήσια βάση, ενώ οι τιμές καυσίμων 43,2%. Το συμβούλιο οικονομικών εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης αναμένει πληθωρισμό στο 3,1% για ολόκληρο το 2021 και 2,6% για το 2022.
Αυτό που γίνεται πλέον ολοφάνερο είναι ότι η Φέντεραλ Ριζέρβ λαμβάνει το σήμα που ζητούσε εδώ και καιρό για να προχωρήσει σε επιτάχυνση του tapering στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου και συνεπώς να αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια, ενδεχομένως πιο γρήγορα απ' ό,τι αναμένεται. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Fed είναι οι αυξανόμενες ενδείξεις για ισχυρές κυκλικές πιέσεις των τιμών. Παρότι θεωρούμε ότι ο βασικός πληθωρισμός έχει φθάσει σε κορύφωση, θα αποκλιμακώνεται πολύ σταδιακά στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους επειδή οι συσσωρευόμενες κυκλικές πιέσεις στον δομικό πληθωρισμό θα παραμείνουν πάνω από τον στόχο της Fed για παρατεταμένη περίοδο», αναφέρει ο Πολ Άσγουορθ, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics. Η Φέντεραλ Ριζέρβ παρακολουθεί στενά τον δείκτη ατομικών καταναλωτών δαπανών (PCE), που εξαιρεί τις τιμές ενέργειας και ειδών διατροφής, και ο οποίος σημείωσε άλμα 4,1% το 12μηνο έως τον Οκτώβριο, το μεγαλύτερο από τον Ιανουάριο του 1991.
«O πληθωρισμός θα συνεχιστεί, εάν αναλογιστεί κάποιος τα άκρα στα οποία έχει οδηγήσει η πανδημία την παγκόσμια αλυσίδα τροφοδοσίας, τις ελλείψεις σε αγαθά και την εκρηκτική ζήτηση», αναφέρει ο Ράντι Φρέντερικ, γενικός διευθυντής της Charles Schwab. Ο ίδιος θεωρεί ότι η Fed θα διπλασιάσει τον ρυθμό μείωσης των αγορών ομολόγων της στη συνεδρίαση της επόμενης εβδομάδας στα 30 δισ. δολάρια μηνιαίως, αρχίζοντας πιθανότατα από τον Ιανουάριο, γεγονός που θα σημάνει ότι οι επιτοκιακές αυξήσεις θα έρθουν πιο γρήγορα απ' ό,τι αναμένεται.
Το γεγονός ωστόσο ότι τα στοιχεία για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ ήταν σύμφωνα με τις προβλέψεις των αναλυτών και δεν ξεπέρασαν το 7% -ένα σενάριο που ήταν αρκετά πιθανό και προκαλούσε τρόμο- επηρέασε το δολάριο, το οποίο αμέσως μετά την ανακοίνωση των στοιχείων όχι μόνο «μάζεψε» τα κέρδη του, αλλά πέρασε και σε αρνητικό έδαφος. Την ίδια στιγμή, οι ομολογιακές αποδόσεις αποκλιμακώθηκαν.
Το θετικό νέο είναι ότι σε ετήσια βάση ο πληθωρισμός δεν ξέφυγε από τις προβλέψεις των αναλυτών και γι' αυτό δεν προκάλεσε αναστάτωση στις αγορές. Αυτό που γίνεται πλέον σαφές είναι η πιο επιθετική στάση της Φέντεραλ Ριζέρβ στην επικείμενη συνεδρίαση, με το πανδημικό πρόγραμμα αγορών ομολόγων να αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο για να ανοίξει ο δρόμος για επιτοκιακή αύξηση έως τα τέλη του δεύτερου τριμήνου του 2022. Σαφώς, πρόκειται για πιο επιθετική στάση σε σχέση με έναν μήνα πριν, όμως και πάλι δεν πρόκειται, όπως σημειώνουν αναλυτές, να προκαλέσει αναστάτωση στις αγορές, γιατί η αλλαγή πλεύσης έγινε ομαλά και έχει ήδη σε μεγάλο βαθμό προεξοφληθεί από τις αγορές.
Πιο περίπλοκη είναι η εικόνα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου το «τοπίο» της νομισματικής πολιτικής δεν έχει αποσαφηνιστεί, παρότι η ΕΚΤ έχει κάνει στροφή στη θέση της ως προς τον πληθωρισμό, βλέποντάς τον πλέον να έχει μεγαλύτερη διάρκεια και μεγαλύτερη ένταση απ' ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί. Ενώ φαίνεται να αποτελεί κοινή γραμμή η προοπτική ολοκλήρωσης του έκτακτου προγράμματος αγορών ομολόγων ΡΕΡΡ στα τέλη Μαρτίου, οι απόψεις των διαμορφωτών πολιτικής εντός της ΕΚΤ φαίνεται να διίστανται ως προς τα μέτρα αντιμετώπισης του πληθωρισμού, παρότι έχουν τεθεί πολλές προτάσεις στο «τραπέζι» εν όψει της κρίσιμης συνεδρίασης της επόμενης εβδομάδας, η οποία τελικά θα γίνει διαδικτυακά λόγω της εξάπλωσης της μετάλλαξης Όμικρον.