Με την κατηφόρα της Παρασκευής εκτός από την δραματική επιδείνωση της στατιστικής εικόνας της Αθηναϊκής αγοράς ανατράπηκε και η ψυχολογία των επενδυτών σε παγκόσμια κλίμακα. Για να γίνει αντιληπτή η κατάσταση που διαμορφώθηκε την Παρασκευή, αξίζει να θυμίσουμε ότι οι αγορές μετά το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου γιόρταζαν το τέλος της απειλής στις ΗΠΑ από την πανδημία. Βέβαια ανησυχούσαν ελαφρά για την επιστροφή της ανόδου των κρουσμάτων από την υψηλής μετάδοσης παράλλαξη Δέλτα στην Ευρώπη και απασχολούσε την επενδυτική κοινότητα παγκοσμίως, ο πληθωρισμός.
Με την κατηφόρα της Παρασκευής εκτός από την δραματική επιδείνωση της στατιστικής εικόνας της Αθηναϊκής αγοράς ανατράπηκε και η ψυχολογία των επενδυτών σε παγκόσμια κλίμακα. Για να γίνει αντιληπτή η κατάσταση που διαμορφώθηκε την Παρασκευή, αξίζει να θυμίσουμε ότι οι αγορές μετά το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου γιόρταζαν το τέλος της απειλής στις ΗΠΑ από την πανδημία. Βέβαια ανησυχούσαν ελαφρά για την επιστροφή της ανόδου των κρουσμάτων από την υψηλής μετάδοσης παράλλαξη Δέλτα στην Ευρώπη και απασχολούσε την επενδυτική κοινότητα παγκοσμίως, ο πληθωρισμός.
Μετά την “προκλητική” σύμφωνα με τη στατιστική ανάλυση πορεία των τιμών την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου και ενώ απομένουν λίγες συνεδριάσεις ως το τέλος του, δεν αποκλείεται σήμερα να υπάρξει ανοδική αντίδραση ή τουλάχιστο ένα διάστημα με άνοδο κατά τη διαπραγμάτευση. Γιατί το πέρασμα κάτω από τον ΚΜΟ200 ημερών δεν θα περάσει απαρατήρητο σήμερα που επικρατεί ψυχραιμία. Επίσης γιατί κανένας, εκτός των contrarians, δεν την περιμένει. Τέλος είναι βέβαιο πως η κάτω από πίεση στρατηγική των θεσμικών της Παρασκευής, θα ανατραπεί στα αναπτυγμένα χρηματιστήρια. Γιατί οι πληροφορίες περί του νέου στελέχους θα αργήσουν και ως τότε η υψηλή μεταβλητότητα βοηθά την αναγκαστική αναμονή.
Οι μετοχές, οι τιμές του πετρελαίου και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων κατρακύλησαν, αφότου η Νότια Αφρική σήμανε συναγερμό για την ταχεία εξάπλωση ενός νέου στελέχους του κορωνοϊού. Προκαλώντας αντιδράσεις που φούντωσαν τις ανησυχίες ότι οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και άλλου είδους ανασταλτικά της μετάδοσης της νόσου μέτρα, θα περιορίσουν την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones υποχώρησε 905,04 μονάδες, ή 2,5%, στις 34899,34. Ήταν η μεγαλύτερη ημερήσια ποσοστιαία πτώση του Dow από τον Οκτώβριο του 2020. Ο S&P 500 έχασε 106,84 μονάδες, ή 2,3%, στις 4594,62 και ο Nasdaq Composite έπεσε 353,57 μονάδες ή 2,2%, στις 15491,66. Ήταν η χειρότερη συνεδρία σε Black Friday που έχει καταγραφεί και για τους τρεις δείκτες. Οι αγορές έκλεισαν νωρίς λόγω ημιαργίας την επόμενη των Ευχαριστιών.
Το αμερικανικό αργό πετρέλαιο υποχώρησε 13% στα 68,15 δολάρια. Οι έμποροι ανησυχούσαν ότι τα lockdown θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση για καύσιμα μεταφοράς. Το Bitcoin, ακολουθώντας την πορεία άλλων περιουσιακών στοιχείων κινδύνου, υποχώρησε. Σήμερα υπάρχουν ενδείξεις πως επικρατούν κινήσεις διόρθωσης ενός μέρους της ζημία που προκλήθηκε από τις συναλλαγές της Παρασκευής που παρουσιάσαμε.
Εκτός των ξένων αγορών στην Αθήνα με ζάλη έφυγαν όσοι παρακολούθησαν ως το τέλος την τελευταία συνεδρίαση. Χρειάστηκαν ελάχιστα λεπτά αλλά επίσης ένα υπολογίσιμο καθοδικό χάσμα στο άνοιγμα και ο ΓΔ από τις 899 μονάδες, κλείσιμο την Πέμπτη, βρέθηκε στις 865 σε οκτώ λεπτά! Έχανε 4,25 μονάδες το λεπτό η αγορά. Ποιος να προλάβει να συνειδητοποιήσει τι γίνεται και πώς να το αντιμετωπίσει.
Την αίσθηση που προκάλεσε η εικόνα των συναλλαγών περιγράφει ο πιστοποιημένος χρηματοοικονομικός αναλυτής Πέτρος Στεριώτης “Από άποψη τεχνικής ανάλυσης, το μεγάλο εβδομαδιαίο κόκκινο ‘κηροπήγιο’, το οποίο ενσωματώνει πτωτικά ‘χάσματα’ ανοίγματος, η υψηλή ‘μονοκόμματη’ μεταβλητότητα και η παραβίαση κρίσιμων επιπέδων στήριξης "σαν να μην τρέχει τίποτα" (στοιχεία δηλαδή που είδαμε αυτή την εβδομάδα) προφανώς επιβεβαιώνουν την αλλαγή των ισορροπιών, σε έναν Γενικό Δείκτη που πριν λίγες συνεδριάσεις ‘έβλεπε’ το μεταπανδημικό υψηλό των 930 μονάδων και τώρα βρίσκεται ‘με την πλάτη στον τοίχο’ και αρκετές δεκάδες μονάδες χαμηλότερα”.
Την εβδομάδα που πέρασε μόλις σε δυο blue chip το κατώτερο εβδομάδας δεν έγινε και χαμηλό τελευταίων 30 ημερών ήταν οι ΔΕΗ και ΤΕΝΕΡΓ. Έγινε και χαμηλό τελευταίων 3 μηνών σε 12 από τα 23 ήτοι αλφαβητικά ΑΛΦΑ ΑΡΑΙΓ ΕΛΛΑΚΤΩΡ ΕΥΔΑΠ ΛΑΜΔΑ ΜΠΕΛΑ ΟΛΠ ΟΠΑΠ ΟΤΡ ΠΕΙΡ ΣΑΡ και ΤΙΤC. Αυτό είναι ένδειξη πως σχηματίζεται καθοδικό momentum ισχυρό. Αλλά ισχυρότερο προσέδωσε η πτώση της περασμένης εβδομάδας στις ΜΠΕΛΑ ΟΛΠ ΠΕΙΡ ΣΑΡ αφού το κατώτερο εβδομάδας αντικατέστησε το χαμηλό των τελευταίων 12 μηνών.
Δεν υπάρχει αμφιβολία σε κανένα εγχώριο αναλυτή για τη βάση της διάθεσης για φυγή από το ρίσκο. Από την Leon Depolas Sec τοποθετούνται για την κατάσταση παγκόσμια. “Στην πρώτη θέση των πτωτικών ρίσκων εισέρχεται η νέα μετάλλαξη στην Νότια Αφρική. Σίγουρα η Παγκόσμια Οικονομία είναι περισσότερο προετοιμασμένη πλέον, αλλά η εν δυνάμει έλλειψη αγοραστών, θα οδηγήσει σε πιέσεις, τουλάχιστον μέχρι να επιβεβαιωθεί η επικινδυνότητα της νέας μετάλλαξης. Έκτακτη συνεδρίαση για το θέμα πραγματοποιεί σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με αποτέλεσμα να έχουμε, ενδεχομένως, νεότερα από Δευτέρα”. Από την Beta Sec. εκτιμούν λιτά: “Οι ανησυχίες για τη νέα μετάλλαξη Covid-19 αυξάνουν την επιφυλακτικότητα σε όλες τις Αγορές και δημιουργούν συνθήκες για έντονα πτωτική κίνηση στο Χ.Α. Ο όγκος συναλλαγών θα καθορίσει το ύψος της υποχώρησης”.
Συνεχίζεται η ροή των αποτελεσμάτων του γ’ τριμήνου με την ανακοίνωση των κερδών της ΕΧΑΕ σήμερα. Την Τρίτη είναι προγραμματισμένη η δημοσίευση των μεγεθών της ΑΛΦΑ και της ΔΕΗ, μετά την ολοκλήρωση των συναλλαγών του Χ.Α. Επίσης την ίδια ημέρα θα λάβουν χώρα οι αναδιαρθρώσεις του MSCI, που αφορούν την εξαμηνιαία αναθεώρηση.
Από την Τετάρτη 1η Δεκεμβρίου, έως την Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου θα τρέξει η διαδικασία της δημόσιας προσφοράς για την ομολογιακή έκδοση της Noval Properties. Την Πέμπτη η Τράπεζα της Ελλάδος θα ανακοινώσει πως κινήθηκαν τα επιτόκια καταθέσεων και δανείων για τον Οκτώβριο
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης εβδομάδας
ΗΠΑ ΕΥΡΩΠΗ ΚΟΣΜΟΣ
Ένα νέο στέλεχος Covid εκτόξευσε παλαιές φοβίες
Οι απότομες μεταστροφές της επενδυτικής στρατηγικής σχετίζονται πάντα με την αλλαγή της ψυχολογίας ή, όπως το ονομάζουν αρκετοί ξένοι αναλυτές, του φρονήματος των επενδυτών. Τα κυρίαρχα ωστόσο συναισθήματα στην επενδυτική διαδικασία είναι δύο, η απληστία και ο φόβος. Το πρώτο διαμορφώνει και συντηρεί την διάθεση για ανάληψη ρίσκου στη διαχείριση των προς επένδυση κεφαλαίων, ενώ ο φόβος γεννά την τάση φυγής από τις αξίες υψηλού κατά περίπτωση ρίσκου.
Για να γίνει αντιληπτή η κατάσταση που διαμορφώθηκε την Παρασκευή, αξίζει να θυμίσουμε ότι οι αγορές μετά το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου γιόρταζαν το τέλος της απειλής στις ΗΠΑ από την πανδημία. Βέβαια ανησυχούσαν ελαφρά για την επιστροφή της ανόδου των κρουσμάτων από την υψηλής μετάδοσης παράλλαξη Δέλτα στην Ευρώπη και απασχολούσε την επενδυτική κοινότητα παγκοσμίως, ο πληθωρισμός. Υπήρχε μάλιστα μια διαφωνία μεταξύ των αγοραίων δυνάμεων και των θέσεων των μεγαλύτερων Κεντρικών Τραπεζών για τη φύση των πληθωριστικών πιέσεων. Είχαμε τους αρμόδιους για την τιμή των επιτοκίων να της χαρακτηρίζουν παροδικές, ενώ αρκετοί θεσμικοί στις αγορές χρέους τις εκτιμούσαν ως διατηρήσιμες. Άρα, θεωρείτο πιθανή αίτια για απότομη αλλαγή στην πολιτική των επί σειρά ετών σχεδόν μηδενικών επιτοκίων των Κεντρικών Τραπεζών. Οι τακτικοί αναγνώστες γνωρίζουν την θέση μας πως οι αγορές αντέχουν την οιαδήποτε αλλαγή, χωρίς να προκαλούν ασύμμετρες ζημίες ή κέρδη, αρκεί αυτή να γίνεται σταδιακά και κύρια, με την κατεύθυνση από νωρίτερα γνωστή. Ακριβώς το αντίθετο συνέβη την Παρασκευή και προέκυψαν εξαιρετικά σπάνια φαινόμενα.
Black Friday μετοχών
Παλαιότερα η Black Friday ήταν μέρα που χώνευαν οι διαχειριστές κεφαλαίων το πλούσιο γεύμα της προηγούμενης, Ημέρας των Ευχαριστιών, παρακολουθούσαν στις ειδήσεις εικόνες από την κίνηση των καταστημάτων λιανικής και έκαναν εκτιμήσεις για την καταναλωτική ισχύ των Αμερικανών. Με την εμφάνιση του ηλεκτρονικού εμπορίου ο συνωστισμός στο άνοιγμα των καταστημάτων λιγόστεψε και με την πανδημία εκτινάχθηκε το ψηφιακό εμπόριο και δεν υπήρχαν επεισόδια. Αυτή που πέρασε φέτος, όρισε την χειρότερη Black Friday στο βίο του Dow που κατρακύλησε μαζί με τις αποδόσεις των ομολόγων αναφοράς των ΗΠΑ! Η αξία των ομολόγων κινείται αντίθετα από την απόδοσή του καθενός.
Οι μετοχές, οι τιμές του πετρελαίου και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων κατρακύλησαν, αφότου η Νότια Αφρική σήμανε συναγερμό για την ταχεία εξάπλωση ενός νέου στελέχους του κορωνοϊού. Προκαλώντας αντιδράσεις που φούντωσαν τις ανησυχίες ότι οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και άλλου είδους ανασταλτικά της μετάδοσης της νόσου μέτρα, θα περιορίσουν την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones υποχώρησε 905,04 μονάδες, ή 2,5%, στις 34899,34. Ήταν η μεγαλύτερη ημερήσια ποσοστιαία πτώση του Dow από τον Οκτώβριο του 2020. Ο S&P 500 έχασε 106,84 μονάδες, ή 2,3%, στις 4594,62 και ο Nasdaq Composite έπεσε 353,57 μονάδες ή 2,2%, στις 15491,66. Ήταν η χειρότερη συνεδρία σε Black Friday που έχει καταγραφεί και για τους τρεις δείκτες. Οι αγορές έκλεισαν νωρίς λόγω ημιαργίας την επόμενη των Ευχαριστιών.
Το αμερικανικό αργό πετρέλαιο υποχώρησε 13% στα 68,15 δολάρια. Οι έμποροι ανησυχούσαν ότι τα lockdown θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση για καύσιμα μεταφοράς. Το Bitcoin, ακολουθώντας την πορεία άλλων περιουσιακών στοιχείων κινδύνου, υποχώρησε. Οι επενδυτές έψαξαν για ασφαλή καταφύγια. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου του Δημοσίου υποχώρησε στο 1,484% από 1,644% πριν από το διάλειμμα της Ημέρας των Ευχαριστιών, η μεγαλύτερη πτώση του από τον Μάρτιο του 2020.
Η εικόνα της εβδομάδας με αριθμούς
Στην τέταρτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, το σύνολο των δεικτών που παρακολουθούμε εκτός του χρηματιστηρίου της Σαγκάης εμφάνισε απώλειες. Ο S&P500 έπεσε κατά -2,20%, τον Νοέμβριο -0,23% και στο 2021 αποδίδει +22,23%. Ο Dow υποχώρησε κατά -1,97%, στον 11ο μήνα χάνει -2,57%, με επίδοση +14,03% στο 2021. Ο S&P400 είχε μεταβολή -3,18%, τον Νοέμβριο -0,53% με επίδοση στο 2021 +20,50%. Ο Russell 2000 της μικρής κεφαλαιοποίησης με πτώση -4,15%, στον μήνα χάνει -2,23%, στο 2021 +13,73%. Ο δε Nasdaq, με μεταβολή -3,52%, το Νοέμβριο αποδίδει -0,04%, στο 2021 +20,20%.
Ο FTSE100 του Λονδίνου έπεσε κατά -2,49% στη βδομάδα, στο έτος κερδίζει +9,03%. Ο DAX έχασε -5,59%, στο έτος αποδίδει +11,21%, ο CAC με μεταβολή -5,24%, στο 2021 κερδίζει +21,41%. Ο δείκτης IBEX της Ισπανίας έχασε -4,00%, στο έτος αποδίδει +4,07%. Ο δείκτης FTSE MIB στην Ιταλία υποχώρησε κατά -5,43%, με ετήσια επίδοση +16,28%. Ο πανευρωπαϊκός StoxxEurope 600 με απώλειες -4,53% και στον μήνα -2,41%, διαμόρφωσε ετήσια μεταβολή +16,29%.
Ο Bovespa της Βραζιλίας έχασε -0,79%, με επίδοση έτους -14,11%. Ο IPC του Μεξικού υποχώρησε κατά -2,60%, στο 2021 αποδίδει +12,31%. Ο χρυσός με πτώση -2,95%, βρέθηκε στα 1792,30 δολάρια η ουγκιά, με επίδοση έτους -5,75%. Υποχώρησε κατά -10,43%, το πετρέλαιο Crude, αφού έκλεισε στα 68,17 δολάρια το βαρέλι. Στο έτος ενισχύεται κατά +40,79%.
Ο Nikkei, με εβδομαδιαία μεταβολή -3,34%, έχει απόδοση στο 2021 +4,76%. Ο δείκτης Kospi στη Νότια Κορέα έχασε -1,16%, στο 2021 αποδίδει +2,19%. Ο δείκτης Sensex στην Ινδία έπεσε -4,24% στο έτος κερδίζει +19,30%. Στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ, ο Hang Seng υποχώρησε κατά -3,87%, στο έτος χάνει -11,57%. Με εβδομαδιαία μεταβολή +0,10% ο δείκτης SSE Comp. της Σαγκάης κατέληξε με κέρδη +2,62% στο 2021.
Το στέλεχος Ο ως άγνωστος Χ
Ο COVID-19 επανεμφανίστηκε ως ανησυχία για τους επενδυτές και ως πιθανός μοχλός μεγάλων κινήσεων στην αγορά, αφού η νέα παραλλαγή προκάλεσε συναγερμό, αρκετό χρονικό διάστημα μετά την υποχώρηση της απειλής στα μάτια των επενδυτών της Wall Street.
Οι ανησυχίες για ένα νέο στέλεχος του ιού, που ονομάστηκε Omicron και ταξινομήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως παραλλαγή που προκαλεί ανησυχία, κατέκλυσαν τις αγορές σε όλο τον κόσμο. Οι κινήσεις ήρθαν μια μέρα μετά την εορτή των Ευχαριστιών των ΗΠΑ, όταν ο μικρός όγκος επιδείνωσε πιθανότατα τις κινήσεις. Με λίγα γνωστά για τη νέα παραλλαγή, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τα περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ ήταν ασαφείς. Τουλάχιστον, οι αμερικανοί επενδυτές τοποθετήθηκαν ψύχραιμα, δηλώνοντας ότι τα σημάδια ότι το νέο στέλεχος εξαπλώνεται με ταχύτητα και τα ερωτήματα σχετικά με την αντοχή του στα εμβόλια, θα μπορούσαν να επηρεάσουν το λεγόμενο άνοιγμα του εμπορίου. Αυτό φέτος, έχει ωθήσει τις αγορές ψηλότερα σε διάφορες περιόδους.
Το νέο στέλεχος μπορεί επίσης να περιπλέξει τις προοπτικές σχετικά με το πόσο επιθετικά η Federal Reserve θα εξομαλύνει τη νομισματική της πολιτική για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Ορισμένοι επενδυτές είπαν ότι μια βουτιά που σχετίζεται με τον COVID-19 θα μπορούσε να είναι ακόμα μια ευκαιρία αγοράς μετοχών σε συγκριτικά χαμηλότερα επίπεδα, αναμένοντας ότι η αγορά θα συνεχίσει να ανακάμπτει γρήγορα από τις πτώσεις. Μοτίβο που σημάδεψε την πορεία της φέτος προς πολλά ρεκόρ υψηλών.
Είναι πολλές οι παράμετροι στη διαμόρφωση της στάσης των επενδυτών που αξίζει να ελεγχθούν όταν κατακάτσει η σκόνη από την έκρηξη που προκάλεσε η είδηση για τον Ο. Η βασικότερη για τους επαγγελματίες επενδυτές είναι εάν η οικονομική αβεβαιότητα που προκαλείται, θα επιβραδύνει τα σχέδια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας για την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής. Γιατί η ύπαρξη του στελέχους Ο ήρθε αμέσως μετά την έναρξη των μειώσεων στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ύψους 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων το μήνα.
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων των ΗΠΑ, τα οποία παρακολουθούν τις βραχυπρόθεσμες προσδοκίες για την πορεία των επιτοκίων της Fed, έδειξαν ότι οι επενδυτές απέσυραν μέρος από τα στοιχήματά τους για μια γρηγορότερη από την αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων. Την τρέχουσα εβδομάδα όλοι θα προσέξουν την εμφάνιση του προέδρου της Fed Jerome Powell και της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yellen ενώπιον του Κογκρέσου στις 30 Νοεμβρίου, για να συζητήσουν την απάντηση της κυβέρνησης για τον COVID. Καθώς επίσης τα στοιχεία επί της απασχόλησης στις ΗΠΑ, που αναμένεται να κυκλοφορήσουν την επόμενη Παρασκευή.
Ενέργεια και Omicron
Ένας επιπλέον σημαντικός λόγος για τη μετατόπιση των προσδοκιών ήταν η ξαφνική πτώση των τιμών της ενέργειας, μια βασική κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού. Οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν, με το Brent (το πετρέλαιο αναφοράς παγκόσμια) να υποχωρεί -12% στα 72,72 δολάρια το βαρέλι, το χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές Σεπτεμβρίου. «Η κατανάλωση ενέργειας αναμένεται να μειωθεί, καθώς οι άνθρωποι θα ταξιδεύουν λιγότερο. Είναι ένα σοκ. Νομίζαμε ότι είχαμε ξεφύγει και τώρα ίσως χρειαζόμαστε νέα εμβόλια». Δήλωσε ο Sebastien Galy, της Nordea Asset Management.
Προέκυψε συνεπώς μια ξαφνική αναπροσαρμογή για τις αγορές που είχαν εμμονή με τον πληθωρισμό και την πιθανότητα σύσφιξης από την πλευρά της κεντρικής τράπεζας. Οι νέοι παγκόσμιοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και η πτώση της τιμής του πετρελαίου την Παρασκευή ώθησαν τους διαχειριστές κεφαλαίων να αλλάξουν τις απόψεις τους, σχετικά με το πόσο θα μπορούσε να υπερθερμανθεί η παγκόσμια οικονομία. Κατ’ επέκταση πόσο γρήγορα οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να πρέπει να ενεργήσουν για να μετριάσουν την υπερθέρμανση, αλλά ίσως και να μην πρέπει να κάνουν τίποτε.
Κάποιοι είδαν τις κινήσεις της Παρασκευής ως υπερβολική αντίδραση. «Είναι πολύ νωρίς για βιαστικά συμπεράσματα. Ο κόσμος είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένος τώρα για οποιαδήποτε νέα παραλλαγή από ό,τι πριν από 1,5 χρόνο. Αυτό θα πρέπει επίσης να σημαίνει ότι οι αντιδράσεις τόσο της κυβέρνησης όσο και της κεντρικής τράπεζας δεν χρειάζεται να είναι τόσο έντονες όσο τον Μάρτιο του 2020». Δήλωσε ο Carsten Brzeski, από την ολλανδική τράπεζα ING.
ΧΑ
Εβδομάδα ανατροπής επενδυτικών διαθέσεων και προσδοκιών
Στην τέταρτη εβδομάδα του Νοεμβρίου την εικόνα της αγοράς σφράγισε η πτώση της Παρασκευής, όταν κυριάρχησε παγκόσμια η ανησυχία για την πανδημία. Παρά την ανακοίνωση των αλλαγών στους δείκτες FTSE Russell, των εταιρικών αποτελεσμάτων, και της ανόδου των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα στις υπόλοιπες μέρες. Ήταν η απειλή από την πιθανολογούμενη υψηλή μεταδοτικότητα ενός νέου στελέχους, που δρομολόγησε σε παγκόσμια κλίμακα τη μαζική φυγή από τις αξίες υψηλού ρίσκου. Στην Αθήνα, στο φινάλε μιας εβδομάδας που είχε ήδη απώλειες, από τρία πτωτικά κλεισίματα και ένα ανοδικό, προκάλεσε μια πτώση της τάξης του -4,5% που διαμόρφωσε μια ασυνήθιστα μεγάλη εβδομαδιαία υποχώρηση, άνω του -6%, στους βασικούς δείκτες!
Με πτώση σαν κληρονομιά από την τελευταία συνεδρίαση της τρίτης εβδομάδας του μήνα, η περασμένη βδομάδα ξεκίνησε με καθοδική ορμή. Τη Δευτέρα οι επενδυτές οδήγησαν την τιμή του Γενικού Δείκτη Τιμών στις 911,43, από 915,02 μονάδες την προηγούμενη, με μεταβολή -0,39%. Ο συνολικός τζίρος ανήλθε στα 51,314 εκατ. ευρώ, με αξία πακέτων 3,202 εκατ. Ο FTSE25 έκλεισε με απώλειες -1,13% στις 2181,03 από 2206,03 μονάδες την προηγούμενη, ενώ ο FTSEΜ είχε άνοδο +9,22%, λόγω της εκτίναξης της μετοχής της ΑΤΤ κατά 550%! Ο ΔΤΡ για τον ίδιο λόγο εμφάνισε κέρδη +0,15% με όλα τα τραπεζικά blue chip πτωτικά.
Την Τρίτη είχαμε την εμφάνιση ενός πτωτικού χάσματος για τους ΓΔ (5,58 μονάδων) και FTSE25 (15,4 μονάδων) που αποτέλεσε μήνυμα για επενδυτική επαγρύπνηση. Η κυριαρχία της τάσης για γενικευμένες ρευστοποιήσεις σε όλα σχεδόν τα blue chip έφερε την διαρκή αναζήτηση πυθμένα, με αύξηση των όγκων. Οι συναλλασσόμενοι οδήγησαν τον ΓΔ στις 894,94 μονάδες, με μεταβολή -1,81%. Ο συνολικός τζίρος ανήλθε στα 79,665 εκατ. ευρώ, με αξία πακέτων 3,837 εκατ. Ο FTSE25 έκλεισε με απώλειες -1,67% στις 2144,58 μονάδες, ενώ ο FTSEΜ είχε πτώση -4,66%. Ο ΔΤΡ κατέληξε με πτώση -3,27%.
Την Τετάρτη ο ΓΔ σταμάτησε δυο φορές στις 888 μονάδες και κατέληξε στις 889,58 μονάδες, με μεταβολή -0,60%. Ο συνολικός τζίρος ανήλθε στα 50,726 εκατ. ευρώ με αξία πακέτων τα 1,721 εκατ. Ο ΔΤΡ με πτώση -1,41%, συνέβαλλε στις απώλειες του FTSE25 κατά -0,54% αφού έκλεισε στις 2133,09 μονάδες, ενώ ο FTSEΜ είχε πτώση -2,26%. Ήταν η τέταρτη στη σειρά πτωτική συνεδρίαση. Έτσι την Πέμπτη ήταν τεχνικά αναγκαία μια αντίδραση σε μια κατηφόρα διαρκείας που πήρε την αγορά από τις 923 μονάδες σε κλείσιμο στις 18/11 και με τέσσερα βήματα της κλάδεψε 33,5 μονάδες. Η απουσία, λόγω της αργίας των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ, των θεσμικών του δολαρίου έφερε τζίρο 37,211 εκατ. ευρώ, με την αξία πακέτων στα 3,746 εκατ. Δηλαδή πολύ χαμηλότερο από τον μέσο τζίρο των 118,4 εκατ. της προηγούμενης εβδομάδας. Η τιμή του Γενικού Δείκτη Τιμών ορίστηκε στις 898,97 μονάδες, με μεταβολή +1,06%, ενώ ο FTSE25 έκλεισε με άνοδο +1,17% στις 2158,04 μονάδες, αλλά ο FTSEΜ είχε πτώση -0,12%.
Την Παρασκευή το στέλεχος Όμικρον του Covid-19 οδήγησε την αγορά χωρίς δισταγμό κάτω από τους ΚΜΟ200 ημερών! Η θέση της τιμής κάθε αγοραίας αξίας σε σχέση με τον κινητό μέσο όρο 200 ημερών απλό ή εκθετικό, αποτελεί βασικό κριτήριο των επαγγελματιών για τη μακροπρόθεσμη τάση της. Οι επενδυτές με υψηλό για την εποχή και για τη βδομάδα τζίρο, οδήγησαν την τιμή του Γενικού Δείκτη Τιμών στις 858,93 μονάδες, με μεταβολή -4,45%. Ο συνολικός τζίρος ανήλθε στα 121,215 εκατ. ευρώ με αξία πακέτων 4,848 εκατ. Ο ΔΤΡ κατέληξε στις 546,35 μονάδες με πτώση -6,41%. Ο FTSE25 έκλεισε με απώλειες -4,61% στις 2058,55 μονάδες, ενώ ο FTSEΜ είχε μεταβολή -4,55%.
Ο μέσος ημερήσιος τζίρος διαμορφώθηκε στα 68 εκατ. ευρώ από 118,4 την προηγούμενη εβδομάδα και τα πακέτα είχαν μέση ημερήσια αξία 3,47 από 6,8 εκατ. Η συνολική κεφαλαιοποίηση κατέληξε στα 63,953 από 66,917 δις ευρώ την Παρασκευή 19/11.
Η τέταρτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, έφερε στον μέσο όρο απώλειες -6,13%, στον μήνα έχασε -4,36% με απόδοση έτους +6,17%. Ο FTSE25 έχασε -6,69%, το Νοέμβριο επίσης έπεσε -5,19% και στο 2021 κερδίζει +6,40%. Παράλληλα ο FTSEM, της μεσαίας κεφαλαιοποίησης, με εβδομαδιαία μεταβολή -2,64%, τον Νοέμβριο είχε άνοδο +0,20% και αποδίδει στο 2021 +32,22%.
Τεχνική ανάλυση Παράγωγα
Οι απώλειες του FTSE25 δεν οδήγησαν σε μεγάλα discount στα ΣΜΕ του
Δεν χρειάζεται κάποιος να επιχειρήσει να πιάσει το μαχαίρι καθώς πέφτει και καλό είναι να περιμένουν οι επενδυτές να εμφανιστούν μερικά θετικά “κεριά” πριν να αναλάβουν κάποια πρωτοβουλία αγοραστική. Σημείωσε ο Ηλίας Ζαχαράκης της Fast Finance. Έδωσε ημερήσιο σήμα εξόδου ο δείκτης υψηλής κεφαλαιοποίησης, το οποίο αναιρείται με κλείσιμο υψηλότερα των 2239 μονάδων, σύμφωνα με την αγοραία συναίνεση οι ενδιάμεσες αντιστάσεις στην περίπτωση ανόδου του υποκείμενου δείκτη εντοπίζονται στις 2095 και στις 2129,124 (εκθετικός ΚΜΟ 30 εβδομάδων). Για την βελτίωση της εικόνας του 25άρη είναι απαραίτητη η ανάκτηση τιμών πάνω από τις 2090 μονάδες (εκθετικός ΚΜΟ 200 ημερών), σήμερα αύριο και μετά η υπέρβαση των 2122,8 (απλός ΚΜΟ 200 ημερών). Αν χαθεί η στήριξη των 1925,2 μονάδων (απλός ΚΜΟ 200 εβδομάδων), θα υπάρξει πολλαπλασιασμός των πιέσεων.
Στην τελευταία συνεδρίαση της εβδομάδας, οι επενδυτές κίνησαν τον FTSE25 κάτω από το κλείσιμο της προηγούμενης χωρίς αλλαγές πρόσημου μόνιμα σε αρνητικό πεδίο. Το άνοιγμα αντιστοιχούσε σε πτωτικό χάσμα 14,87 μονάδων. Τον έκλεισαν τελικά 99,49 μονάδες χαμηλότερα. Το ανώτερο ημέρας οι 2143,17 μονάδες, ήρθε στις 10:30. Το κατώτερο σημειώθηκε στις 16:52 και ήταν οι 2050,05. Το κλείσιμο στις 2058,55 μονάδες αντιστοιχεί σε μεταβολή -4,61% για τον 25άρη. Ο τζίρος στα παράγωγα ανέβηκε φθάνοντας στα 21,996 εκατ. ευρώ την Παρασκευή 26/11.
Στα ΣΜΕ του 25άρη της σειράς Δεκεμβρίου ο όγκος διαμορφώθηκε στα 936 ΣΜΕ λήξης Δεκεμβρίου, με ανώτερο τις 2116,00 μονάδες κατώτερο τις 2050,00 τελευταίες πράξεις στις 2050,00 και κλείσιμο στις 2055,75 από 2157,00 μονάδες ενώ ανήλθαν στις 3338 από 3353 οι ανοικτές θέσεις. Διακινήθηκαν επίσης 58 ΣΜΕ λήξης Ιανουαρίου με ανώτερο στις 2090,25 μονάδες και κατώτερο μέρας στις 2060,00 και τιμή κλεισίματος τις 2055,50 από 2156,50 μονάδες και οι ανοικτές θέσεις ανήλθαν στα 106 από 73 ΣΜΕ.
Στα δικαιώματα προαίρεσης του ίδιου δείκτη οι όγκοι συνολικά υποχώρησαν. Στα calls του 25άρη της σειράς Δεκεμβρίου διακινήθηκαν 63 συμβόλαια για τιμή εξάσκησης στις 2100 και τις 2150 μονάδες. Στα δικαιώματα αγοράς λήξης Ιανουαρίου άλλαξαν χέρια 25 συμβόλαια για τιμή εξάσκησης στις 2050 μονάδες. Στα δικαιώματα πώλησης της σειράς Δεκεμβρίου εμφανίστηκε όγκος 83 συμβολαίων για τιμή εξάσκησης από τις 2000 ως τις 2150 μονάδες. Στα δικαιώματα πώλησης της επόμενης σειράς λήξης Ιανουαρίου διακινήθηκαν 21 συμβόλαια για τιμή εξάσκησης στις 2000 και 2100 μονάδες.
Στα ΣΜΕ του δείκτη των τραπεζών τρέχουσας σειράς, Δεκεμβρίου, άλλαξαν χέρια 4 συμβόλαια η τιμή κλεισίματος οδηγήθηκε στις 547,00 από 584,50 μονάδες και τα ανοικτά ΣΜΕ έμειναν 8.
Η επιβάρυνση της στατιστικής εικόνας μετοχών που συμμετέχουν σε δείκτες που πέρασαν κάτω από τους ΚΜΟ200 είναι γενικευμένη. Δεν υπήρξε μετοχή με εβδομαδιαία άνοδο. Μεγαλύτερη από την πτωτική μεταβολή των δεικτών εμφάνισαν οι ΠΕΙΡ -13,01% και στο Νοέμβριο -13,61%, ΑΛΦΑ -11,21% και (-8,06%), ΕΤΕ -9,51% και (-5,85%), ΕΥΡΩΒ -8,93% και (-2,21%), ΔΕΗ -8,89% και (-1,65%), ΜΠΕΛΑ -8,22% και (-5,22%), ΕΛΧΑ -8,08% και (-2,81%), και ΤΙΤC -7,81% και (-8,67%).
Με μεταβολές από -5,0% ως -6,4% που πλησιάζουν αυτές των δεικτών εντοπίζονται ΜΥΤΙΛ -6,37% και (-10,46%), ΒΙΟ -6,08% και (+0,46%), ΑΡΑΙΓ -6,02% και (-9,13%), ΓΕΚΤΕΡΝΑ -5,98% και (-0,83%), ΟΠΑΠ -5,62% και (-8,92%), ΛΑΜΔΑ -5,34% και (-2,54%), ΕΛΠΕ -5,34% και (-1,85%), ΕΧΑΕ -5,01% και (-2,70%).
Τα blue chip με απώλειες καλύτερες των δεικτών χωρίζονται σε όσα υποχωρούν κατά -4% ως -5% και σε αυτά που έχασαν λιγότερο από -3%. Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τις ΤΕΝΕΡΓ -4,96% αλλά στο Νοέμβριο είναι η μόνη με σημαντικά κέρδη +14,53%, ΑΔΜΗΕ -4,45% και (-3,14%), ΕΥΔΑΠ -4,39% και (-4,89%), ΕΕΕ -4,17% και (-4,75%). Οι πλέον ανθεκτικές αναδείχθηκαν οι ΣΑΡ -0,58% και (-2,63%), ΟΤΕ -1,18% και (-1,86%), ΕΛΛΑΚΤΩΡ -1,75% και (-6,66%), ΟΛΠ -2,83% και (-1,76%), ΜΟΗ -2,84% και (-6,68%).
Στα ΣΜΕ επί μετοχών οι συναλλαγές αυξήθηκαν από τα επίπεδα της προηγούμενης ειδικά των τραπεζικών μετοχών. Ξεχώρισαν τα ΣΜΕ:
Της ΑΛΦΑ με όγκο 35.501 ΣΜΕ λήξης Δεκεμβρίου με τιμή κλεισίματος τα 1,00 ευρώ και δημιουργήθηκαν 101.333 από 108.467 ανοικτά ΣΜΕ. Διακινήθηκαν επίσης 355 ΣΜΕ λήξης Μαρτίου.
Της ΕΤΕ που άλλαξαν χέρια 9.237 ΣΜΕ λήξης Δεκεμβρίου με κλείσιμο στα 2,56 ευρώ και τα ανοικτά ΣΜΕ διαμορφώθηκαν σε 35.159 από 37.761. Διακινήθηκαν επίσης 109 ΣΜΕ λήξης Μαρτίου.
Της ΕΥΡΩΒ με 7503 ΣΜΕ λήξης Δεκεμβρίου με τιμή κλεισίματος τα 0,881 ευρώ και τα ανοικτά ΣΜΕ διαμορφώθηκαν σε 25.079 από 29.047.
Της ΠΕΙΡ είχαν όγκο 4277 ΣΜΕ λήξης Δεκεμβρίου με τιμή κλεισίματος τα 1,28 ευρώ και 31.397 από 33.865 ανοικτά ΣΜΕ. Διακινήθηκαν επίσης 25 ΣΜΕ λήξης Μαρτίου.
Τα καλύτερα σε όγκο από τα μη τραπεζικά ήταν τα 2781 ΣΜΕ της ΔΕΗ λήξης Δεκεμβρίου, τα 1379 ΣΜΕ της ΙΝΤΚΑ, και τα 904 ΣΜΕ της ΕΛΛΑΚΤΩΡ.
Το συναλλακτικό ενδιαφέρον στο stock repo ήταν περιορισμένο στα 13.326 συμβόλαια για ΜΥΤΙΛ.
Σχόλια εγχώριων αναλυτών
Ο Μάνος Χατζηδάκης της Beta Sec.
Η ‘Μαύρη Παρασκευή’ των μεγάλων εκπτώσεων στο Λιανεμπόριο χτύπησε και τις Αγορές, μετά την ανακοίνωση της νέας μετάλλαξης του κορωνοιού από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η αβεβαιότητα και ο φόβος επέστρεψαν με ορμή στο επενδυτικό τοπίο, για να σβήσουν την πρόοδο που έχει συντελεστεί ως τώρα στην καταπολέμηση της πανδημίας. Ο φόβος άλλωστε είναι ένα συναίσθημα πολύ πιο έντονο και μεταδοτικό, ειδικά όταν πρόκειται για Αγορές.
Η ηρεμία θα επιστρέψει στο Σύστημα όταν θα υπάρξουν περισσότερα στοιχεία, που θα επιτρέψουν την αντιμετώπιση της νέας μετάλλαξης, ή θα καθησυχάσουν τις ανησυχίες που υπάρχουν αυτή την στιγμή στο προσκήνιο.
Ο λόγος που οι ρευστοποιήσεις είναι έντονες και αφορούν τους πάντες, συνδέεται και με την κόπωση των πολλών μηνών, από μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης η οποία δεν φαίνεται να μπορεί να αποκλιμακωθεί. Η αίσθηση ότι η Ανθρωπότητα όδευε προς ένα τέλος αυτής της κατάστασης, ή μια αποτελεσματικότερη διαχείριση που θα οδηγούσε σε μια κανονικότητα μπήκε σε αναθεώρηση χωρίς, επί του παρόντος, να μπορεί να προσδιοριστεί αν ξαναγυρίζουμε στην αρχή, ή στην μέση της πορείας των τελευταίων δύο ετών.
Σε ένα σκηνικό όπου ο πανικός έχει τον πρώτο λόγο, η συζήτηση των αποτιμήσεων είναι περίπου εκτός θέματος. Με την σημερινή της εικόνα η Αγορά έχει προσεγγίσει τιμές αυξήσεων κεφαλαίου όπου σημειώθηκαν υπερκαλύψεις και μεγάλη ζήτηση (Alpha BankΑΛΦΑ -8,18%, Πειραιώς, ΔΕΗ, Aegean), ή τα μερίσματα υπόσχονται αποδόσεις που ανταγωνίζονται ομόλογα υψηλού ρίσκου (ΟΠΑΠ, TITC, Jumbo, Quest), ή οι πολλαπλασιαστές κερδών κινούνται σε αφύσικα χαμηλά επίπεδα (Πετρόπουλος, Πλαστικά Θράκης).
Τα επίπεδα διαπραγμάτευσης των περισσότερων μετοχών μπορούν να θεωρηθούν ελκυστικά, απαιτούν ωστόσο γενναίες ψυχολογικές υπερβάσεις, απέναντι στην έντονα φορτισμένη αρνητικά εικόνα των Αγορών.
Λόγω των ειδικών συνθηκών που εκ νέου επικρατούν, η σταδιακή είσοδος σε Εταιρείες, που αποδεδειγμένα ως τώρα έχουν αντιμετωπίσει με επιτυχία την πανδημία στα μεγέθη τους ίσως είναι η βέλτιστη τακτική.
Τεχνικά, αρκούσε η συνεδρίαση της Παρασκευής για να αναιρεθούν σήματα, ανοδικές αναμονές και μακροπρόθεσμη ανοδική εικόνα.
Ο Γενικός Δείκτης χωρίς ανάσα έκοψε καθοδικά την πλαγιοανοδική γραμμή τάσης, οδεύοντας με ταχύτητα προς τις 855 μονάδες. Στην διαδρομή αυτή διέσπασε και τον κινητό μέσο των 200 ημερών, μια άκρως σημαντική διαγραμματική εξέλιξη, επιστρέφοντας σε καθεστώς καθοδικής Αγοράς, μετά τις 16 Νοεμβρίου του 2020. Η τελευταία συνεδρίαση ήταν ενδεικτική των προθέσεων των πωλητών, οι οποίοι με τζίρο άνω των 120 εκατ. ευρώ, κινήθηκαν σε μόνιμα πτωτικό τέμπο, έχοντας τον απόλυτο έλεγχο της τάσης και κυριαρχώντας απόλυτα έως το τέλος της συνεδρίασης.
Οι ταλαντωτές ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τις υποτιμημένες ζώνες τιμών, μετά τις 28 Σεπτεμβρίου, χωρίς όμως να “συγκινούνται” ιδιαίτερα από την προσέγγισή τους. Αν και οι 855 μονάδες έχουν κάποιες ιδιότητες στήριξης,, οι 830 μονάδες φαίνονται πιο “στιβαρές” για να δώσουν μια ανοδική αντίδραση.
Με μεγάλη πιθανότητα, οι επόμενες συνεδριάσεις θα συνεχίσουν στο μοτίβο έντονης μεταβλητότητας, καθώς η φύση των γεγονότων που είναι στο προσκήνιο, θα επιτείνει την νευρικότητα των επενδυτών.
Σήμερα
Οι επενδυτές στις ασιατικές αγορές ανέκτησαν λίγη ψυχραιμία σήμερα Δευτέρα 29/11, καθώς οι συμβιβάστηκαν με την ιδέα να υπάρξουν μερικές εβδομάδες αβεβαιότητας σχετικά με το εάν η παραλλαγή Omicron θα εκτροχιάσει πραγματικά την οικονομική ανάκαμψη και τα σχέδια νομισματικής σύσφιξης ορισμένων κεντρικών τραπεζών.
Οι τιμές του πετρελαίου αναπήδησαν επίσης 3 δολάρια το βαρέλι για να ανακτήσουν μέρος της πτώσης της Παρασκευής, ενώ το ασφαλές γεν πήρε μια ανάσα μετά την ανοδική του πορεία.
Η νέα παραλλαγή βρέθηκε τόσο μακριά όσο ο Καναδάς και η Αυστραλία, καθώς περισσότερες χώρες επέβαλαν ταξιδιωτικούς περιορισμούς για να προσπαθήσουν να απομονωθούν. Η Βρετανία συγκάλεσε μια επείγουσα συνεδρίαση των υπουργών υγείας της G7 σήμερα για να συζητήσουν τις εξελίξεις σχετικά με τον ιό, αν και ένας Νοτιοαφρικανός γιατρός που είχε αντιμετωπίσει περιπτώσεις είπε ότι τα συμπτώματα του Omicron ήταν μέχρι στιγμής ήπια.
Οι συναλλαγές ήταν ασταθείς νωρίς σήμερα, αλλά υπήρχαν ενδείξεις σταθεροποίησης καθώς τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του S&P 500 προσέθεσαν 0,8% και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης Nasdaq 0,9%.
Και οι δύο δείκτες υπέστησαν τη μεγαλύτερη πτώση τους εδώ και μήνες την Παρασκευή, με τις μετοχές των ταξιδιών και των αεροπορικών εταιρειών να πιέζονται ιδιαίτερα σκληρά.
Ο ευρύτερος δείκτης μετοχών Ασίας-Ειρηνικού της MSCI εκτός Ιαπωνίας στις 8:35 υποχωρούσε -0,39%, ενώ ήταν στις 625,30 μονάδες. Ομοίως, ο Nikkei της Ιαπωνίας αντιστάθμισε τις αρχικές απώλειες περνώντας και σε θετικό πεδίο αλλά στις 8:38 ήταν με πτώση -1,63%.