Η πρωτοφανής παγκόσµια υγειονοµική κρίση που επήλθε µε την έξαρση της πανδηµίας του COVID-19 ανέδειξε µε πρωτόγνωρο τρόπο τον ζωτικής σηµασίας ρόλο της ναυτιλίας, η οποία, παρά τις πολυσχιδείς συνέπειες και αντιξοότητες που αντιµετωπίζει, συνεχίζει αδιάλειπτα να εξυπηρετεί το 90% των αναγκών του παγκόσµιου εµπορίου.
Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Η πρωτοφανής παγκόσµια υγειονοµική κρίση που επήλθε µε την έξαρση της πανδηµίας του COVID-19 ανέδειξε µε πρωτόγνωρο τρόπο τον ζωτικής σηµασίας ρόλο της ναυτιλίας, η οποία, παρά τις πολυσχιδείς συνέπειες και αντιξοότητες που αντιµετωπίζει, συνεχίζει αδιάλειπτα να εξυπηρετεί το 90% των αναγκών του παγκόσµιου εµπορίου.
Τα χιλιάδες πλοία, µε το ανθρώπινο δυναµικό τους, τους ναυτικούς µας, τους «ήρωες των θαλασσών», απέτρεψαν την παράλυση της παγκόσµιας οικονοµίας. Όµως, αν και η ναυτιλία ως κλάδος προσφέρει αναντικατάστατες υπηρεσίες, εξασφαλίζοντας τα βασικά αγαθά που χρειάζεται η κοινωνία µας σε καιρούς ειρήνης αλλά και κρίσεων, δυστυχώς, απουσιάζει από τις προτεραιότητες των πολιτικών ιθυνόντων.
Παρά την καθοριστική της υπόσταση στο διεθνές εµπόριο και οικονοµία, η ναυτιλία δεν τυγχάνει της αναγνώρισης και της υποστήριξης που της αξίζει. Μία τέτοια αναγνώριση και πολιτική προάσπισης του ρόλου της είναι απαραίτητη, προκειµένου να εξασφαλισθεί κάθε δυνατή διευκόλυνση για την ανεµπόδιστη παροχή των θαλάσσιων µεταφορικών υπηρεσιών, καθώς και για την απρόσκοπτη µετακίνηση των ναυτικών ανά τον κόσµο, µε γνώµονα πρωτίστως την υγεία τους και την ασφάλεια των πλοίων και της ναυσιπλοΐας.
Οι επόµενοι µήνες διαφαίνονται άκρως απαιτητικοί, λόγω κυρίως των περιβαλλοντικών νοµοθετικών προκλήσεων που καλείται να αντιµετωπίσει η ναυτιλία, τόσο σε διεθνές όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στο πλαίσιο αυτό, επικροτούµε και υποστηρίζουµε τις συνεχιζόµενες προσπάθειες στον ΙΜΟ, τον αρµόδιο ρυθµιστή του κανονιστικού πλαισίου των θαλασσίων µεταφορών παγκοσµίως, οι οποίες όµως δεν θα πρέπει να υποσκάπτονται από περιφερειακές ή/και µονοµερείς νοµοθετικές πρωτοβουλίες και ειδικότερα της ΕΕ. Η ΕΕΕ είναι σταθερά προσηλωµένη στην προστασία του περιβάλλοντος και στην απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον άνθρακα.
Όµως, σε κάθε περίπτωση, σηµαντικότατο µερίδιο ευθύνης για την επίτευξη των στόχων αυτών ανήκει στους κατασκευαστές µηχανών πλοίων, στα ναυπηγεία και στους παραγωγούς και προµηθευτές καυσίµων, καθοριστική παράµετρος που δεν λαµβάνεται υπόψη. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι χωρίς σηµαντικές επενδύσεις στην Έρευνα και Ανάπτυξη από αυτούς τους εµπλεκόµενους φορείς, η ναυτιλιακή βιοµηχανία θα παραµείνει εξαρτηµένη από τον άνθρακα. Στον αντίποδα, τα πλοία και οι πλοιοκτήτες είναι αυτοί που καλούνται ατυχώς να εφαρµόσουν άστοχες πολιτικές και παράγωγα νοµοθετήµατα, εισπρακτικού και µόνο χαρακτήρα.
Σχετικά µε τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δέσµη µέτρων “Fit for 55”, το ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας ∆ικαιωµάτων Εκποµπών (EU ETS), ως περιφερειακό αγορακεντρικό µέτρο, είναι ασύµβατο µε τον παγκόσµιο χαρακτήρα των θαλάσσιων µεταφορών, καθώς και µε τον τρόπο λειτουργίας της ναυτιλίας, ενώ υπονοµεύει σοβαρά τις συνεχιζόµενες διεθνείς προσπάθειες και διαπραγµατεύσεις για την απανθρακοποίηση του τοµέα. Παρόλα αυτά, τουλάχιστον η αναγνώριση εκ µέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της ευθύνης των ναυλωτών για την κάλυψη του κόστους συµµόρφωσης στο πλαίσιο της πρότασης ένταξης της ναυτιλίας EU ETS είναι µία θεµελιώδης αρχή βάσει του κανόνα «ο ρυπαίνων πληρώνει», την οποία η ΕΕΕ ανέδειξε εξ αρχής. Η αρχή αυτή πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία των επικείµενων διαβουλεύσεων στα ευρωπαϊκά όργανα, καθώς µπορεί να φέρει απτά αποτελέσµατα στη µάχη κατά της κλιµατικής αλλαγής, χωρίς να διακυβεύεται η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής ναυτιλίας.
Η ελληνική ναυτιλία, µε την τεχνογνωσία και εµπειρία που κατέχουν τα µέλη της ως hands-on επιχειρηµατίες, δεσµεύεται να συνεχίσει να συνδράµει εποικοδοµητικά και στις προσεχείς διαπραγµατεύσεις, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, προωθώντας φιλόδοξες αλλά και ταυτόχρονα εφικτές και ρεαλιστικές λύσεις. ∆ιότι µόνο τέτοιες λύσεις µπορούν να εγγυηθούν την ουσιαστική βελτίωση του αποτυπώµατος άνθρακα της βιοµηχανίας, αλλά και να εξασφαλίσουν τη µακροπρόθεσµη βιωσιµότητα του στρατηγικού αυτού τοµέα µε τα πολλαπλά οφέλη για την ΕΕ και τους πολίτες της.
Το 2021 σηµατοδοτεί την 40η επέτειο της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΕ, µέσω της οποίας ο ελληνόκτητος στόλος ενισχύει τις τάξεις της ευρωπαϊκής ναυτιλιακής βιοµηχανίας. Σήµερα τα ελληνόκτητα πλοία αντιπροσωπεύουν το 58% του στόλου που ελέγχεται από την ΕΕ, αποτελώντας στρατηγικό κεφάλαιο για αυτήν και ακρογωνιαίο λίθο του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού cluster, στοιχεία που ενισχύουν τον καθοριστικό ρόλο µας στα τεκταινόµενα στην ΕΕ.
Σε εθνικό επίπεδο, η περίοδος που πέρασε ήταν καθοριστική για να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση νοµοθετικών αστοχιών που είχαν πλήξει σηµαντικά την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού νηολογίου. Η ελληνική σηµαία εκτός από ποιοτική, είναι πια άκρως ανταγωνιστική, µειονεκτώντας όµως ακόµη ως προς τη διαπιστωµένη καθυστέρηση στην επιβεβληµένη ψηφιοποίηση και ηλεκτρονική διακυβέρνηση των λειτουργικών και διαδικαστικών εκφάνσεών της.
Στο ίδιο πλαίσιο και µε κοινή δεδηλωµένη επιθυµία πολιτείας και ναυτιλίας για την αναβίωση της ναυτοσύνης στον τόπο µας, αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνικού ναυτιλιακού θαύµατος, ξεκίνησε πριν λίγους µήνες µια συντονισµένη προσπάθεια ενηµέρωσης και προσέλκυσης των νέων στο ναυτικό επάγγελµα. Η µεγάλη ελληνική ναυτιλία τους απευθύνει µια ανοικτή πρόσκληση σε «µια θάλασσα ευκαιρίες», µε ανοικτούς ορίζοντες επαγγελµατικής και προσωπικής ανέλιξης, σε µια εποχή µε ιδιαίτερες προκλήσεις για εργασιακή αποκατάσταση.
Η προσέλκυση των νέων στο ναυτικό επάγγελµα, σε συνδυασµό µε την απαιτούµενη περαιτέρω αύξηση της δυναµικότητας των Ακαδηµιών Εµπορικού Ναυτικού, καθώς και τον αναµενόµενο εκσυγχρονισµό της ναυτικής εκπαίδευσης, θα συντελέσουν καθοριστικά, ώστε να µην χαθεί η ναυτική τεχνογνωσία από τον τόπο µας και να αυξηθεί η παρουσία των Ελλήνων ναυτικών στην ελληνόκτητη ναυτιλία, στόχοι που, σε κάθε περίπτωση, απαιτούν επιµονή και προσήλωση για την επίτευξή τους. Παράλληλα, η Εταιρεία Κοινωνικής Προσφοράς Ελληνικού Εφοπλισµού «ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ» συνεχίζει µε αµείωτο ρυθµό το πολυδιάστατο κοινωφελές έργο της. Υλοποιεί µε συνέπεια όλα τα προγράµµατα που είχε εξαγγείλει σε τοµείς όπως η δηµόσια υγεία, παιδεία, εθνική άµυνα και προστασία του πολίτη, ενώ προωθεί συνεχώς νέες δράσεις, ανταποκρινόµενη στις αυξανόµενες ανάγκες του κοινωνικού ιστού και υπηρετώντας πιστά το όραµα της ναυτιλιακής οικογένειας, να είναι ουσιαστικός αρωγός στην κοινωνία. Στη νέα δεκαετία που ήδη διανύουµε θα τεθούν νέες παράµετροι για τη λειτουργία της διεθνούς ναυτιλίας, τόσο ως προς το περιβαλλοντικό αποτύπωµα αυτής, αλλά και ως προς την ανταγωνιστικότητά της, δύο στόχοι πλήρως αλληλένδετοι και αλληλοεξαρτώµενοι.
Στο απαιτητικό αυτό και αβέβαιο πλαίσιο, η ναυτιλία µας έχει αποδεδειγµένα την ποσοτική, αλλά κυρίως ποιοτική δυναµική, ώστε σε συνδυασµό µε την υψηλή ναυτική τεχνογνωσία, αλλά και τα εχέγγυα που της προσδίδει η µακρόχρονη ναυτική παράδοση, να αντεπεξέλθει σε κάθε πρόκληση, καθώς και να διατηρήσει και να ενισχύσει τον ρόλο της ως εθνικού κεφαλαίου για την πατρίδα µας, αλλά και ως σηµαντικού παράγοντα στη διεθνή ναυτιλιακή σκηνή.