Tους πρώτους μήνες του 2021 όλα έδειχναν ότι θα ξεπεραστούν καθυστερήσεις, δυσκολίες και μικροπολιτικές σκοπιμότητες, ώστε να αρχίσουν σύντομα οι εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.
Tους πρώτους μήνες του 2021 όλα έδειχναν ότι θα ξεπεραστούν καθυστερήσεις, δυσκολίες και μικροπολιτικές σκοπιμότητες, ώστε να αρχίσουν σύντομα οι εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.
Όμως στις 26 Μαρτίου το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας έβαλε στον «πάγο» σχετικό νομοσχέδιο που είχε μόλις εγκρίνει το γερμανικό Κοινοβούλιο με πλειοψηφία δύο τρίτων και απαγόρευσε στον πρόεδρο της χώρας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαιερ να υπογράψει τον νόμο για τη συμμετοχή της Γερμανίας στο Ταμείο Ανάκαμψης, εως ότου αποφανθεί τελεσίδικα ως προς τη συνταγματικότητά του. Ως συνήθως οι επικριτές της γερμανικής συμμετοχής στο Ταμείο Ανάκαμψης κάνουν λόγο για μία μελλοντική «κοινότητα χρέους», την οποία προσπαθούν να αποτρέψουν, προσφεύγοντας στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης.
Μιλώντας στη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF) ο διευθυντής του φημισμένου Ινστιτούτου Bruegel των Βρυξελλών για την Ευρωπαϊκή Πολιτική, Γκούντραμ Βολφ, υπενθυμίζει ότι το Ταμείο Ανάκαμψης έχει εγκριθεί ομόφωνα από όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Απαντώντας στο ερώτημα, εάν το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης θα μπορούσε τελικά να ανατρέψει το νομοθέτημα, ο Γκούντραμ Βολφ, οικονομολόγος με σπουδές στο πανεπιστήμιο της Βόννης, απευθύνει μία ασυνήθιστα αιχμηρή προειδοποίηση, αλλά και κριτική προς τους δικαστές:
«Ασφαλώς δεν είμαι νομικός και είναι γνωστό ότι το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο εκδίδει πολλές φορές δυσνόητες αποφάσεις, που εν μέρει έχουν επηρεαστεί από λομπίστες. Αλλά θεωρώ ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση το Συνταγματικό Δικαστήριο θα πρέπει να σκεφτεί πολύ καλά τι ακριβώς κάνει. Υπήρξε πλειοψηφία δύο τρίτων στη γερμανική Βουλή, υπάρχει ευρύτατη πολιτική υποστήριξη, το ποσό που έχουμε συμφωνήσει είναι περιορισμένο, δεν μιλάμε για απεριόριστη ευθύνη, κατά συνέπεια δεν μου φαίνεται ότι μπορεί να απορρίψει το εγχείρημα το Συνταγματικό Δικαστήριο».
Σκληρή κριτική στο Δικαστήριο τηςΚαρλσρούης
«Επιρροή από λομπίστες» στις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου; Πρόκειται για ασυνήθιστα σκληρή κριτική προς το κύρος του Δικαστηρίου, γεγονός που επισημαίνει ο δημοσιογράφος της Γερμανικής Ραδιοφωνίας. Αλλά ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Bruegel επιμένει: «Ναι, είναι σκληρή η κριτική, αλλά θυμάμαι την ακρόαση (που είχε γίνει στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης κατά την εκδίκαση παλαιότερης προσφυγής) για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ως ειδικοί είχαν προσκληθεί κατά κύριο λόγο εκπρόσωποι του γερμανικού χρηματοπιστωτικού κλάδου. Κατά συνέπεια νομίζω ότι είναι εμφανής η επιρροή».
Όλα αυτά δεν αλλάζουν το γεγονός ότι υπάρχουν πολιτικής φύσεως επιφυλάξεις, ιδιαίτερα από τους αποκαλούμενους «Τέσσερις Φειδωλούς», δηλαδή την Αυστρία, τη Σουηδία, την Ολλανδία και τη Δανία. Και οι τέσσερις χώρες δηλώνουν αντίθετες στη μεταφορά πόρων από τον Βορρά στον Νότο της ΕΕ. Τρεις από αυτές δεν έχουν επικυρώσει το Ταμείο Ανάκαμψης. Απλή σύμπτωση ή αποτέλεσμα πολιτικών πιέσεων; «Υπάρχουν και άλλες χώρες που δεν έχουν επικυρώσει το Ταμείο Ανάκαμψης, νομίζω ότι αυτό έχει να κάνει με τους ρυθμούς και τις προθεσμίες της εκάστοτε κοινοβουλευτικής περιόδου», λέει ο Γκούντραμ Βολφ.
«Από τους κύριους επικριτές του Ταμείου ήταν η Ολλανδία, η οποία πρόσφατα είχε εκλογές και εκεί είδαμε το φιλοευρωπαϊκό κόμμα D66 να κερδίζει πολλές ψήφους. Από το συγκεκριμένο κόμμα μπορεί να προέλθει ο νέος υπουργός Οικονομικών και αυτό θα άλλαζε τις εσωτερικές ισορροπίες. Πριν τις εκλογές υπήρχε ένας εμφανής ανταγωνισμός του υπουργού Οικονομικών με τον πρωθυπουργό, αλλά ο υπουργός Οικονομικών δεν ανταμείφθηκε στην κάλπη…»
Πολιτικός έλεγχος στιςεκταμιεύσεις
Ένα ακόμη σημείο κριτικής για τους επικριτές του Ταμείου είναι ότι, κατά την άποψή τους, δημιουργείται επικίνδυνο «προηγούμενο» για τη μεταφορά πόρων από τους ισχυρούς στους οικονομικά ασθενέστερους. Το επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι μία πανευρωπαϊκή «κοινότητα χρέους», κάτι που σαφώς απορρίπτουν όχι μόνο οι δικαστές της Καρλσρούης, αλλά και οι περισσότεροι πολιτικοί σε θέσεις ευθύνης.
Η άποψη του Γκούντραμ Βολφ: «Ασφαλώς είναι ένα προηγούμενο, κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Ασφαλώς στην επόμενη κρίση μπορεί κάποιος να θυμηθεί ότι την τελευταία φορά είχαμε δημιουργήσει έναν μηχανισμό, τον οποίο θα μπορούσαμε να ενεργοποιήσουμε και πάλι. Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι ότι για να ενεργοποιηθεί ξανά ο μηχανισμός σε δέκα ή είκοσι χρόνια, αν αντιμετωπίσουμε και πάλι μία πανδημία ή κάτι παρόμοιο, θα χρειαστεί και πάλι μία ομόφωνη πολιτική απόφαση, θα χρειαστεί και πάλι μία επικύρωση από τα εθνικά Κοινοβούλια. Δεν υπάρχει κανένας αυτοματισμός, κάθε ενεργοποίηση του μηχανισμού προϋποθέτει μία νέα απόφαση σε πολιτικό επίπεδο»