Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να επιτύχουν τις κατάλληλες ισορροπίες στη διαχείριση των προϋπολογισμών τους ώστε να μην εμποδίσουν την ανάκαμψη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της απασχόλησης, αλλά και να επαναφέρουν σταδιακά την εξίσωση δαπανών και εσόδων στα προ πανδημίας επίπεδα όσο προχωρούν οι εμβολιασμοί. Είναι μια τεράστια πρόκληση καθώς χρειάζεται ακόμη χρόνος για να επιτευχθεί η ανοσία των πληθυσμών, ένα ζήτημα που είναι τόσο υγειονομικό όσο και πολιτικό.
Της Ζωρζέτ Ζολώτα
[email protected]
Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να επιτύχουν τις κατάλληλες ισορροπίες στη διαχείριση των προϋπολογισμών τους ώστε να μην εμποδίσουν την ανάκαμψη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της απασχόλησης, αλλά και να επαναφέρουν σταδιακά την εξίσωση δαπανών και εσόδων στα προ πανδημίας επίπεδα όσο προχωρούν οι εμβολιασμοί. Είναι μια τεράστια πρόκληση καθώς χρειάζεται ακόμη χρόνος για να επιτευχθεί η ανοσία των πληθυσμών, ένα ζήτημα που είναι τόσο υγειονομικό όσο και πολιτικό.
Στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι μπλόκαρε αυτήν την εβδομάδα τις εξαγωγές 250.000 δόσεις εμβολίων κατά της νόσου Covid-19 της AstraZeneca προς την Αυστραλία, με βάση απόφαση της Κομισιόν που ελήφθη τέλη Ιανουαρίου. H Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει πια να στραφεί στις ΗΠΑ για να αποκτήσει μεγαλύτερη πρόσβαση σε εμβόλια και να επιταχύνει τους εμβολιασμούς.
Αναμφισβήτητα ο αγώνας των εμβολιασμών μεταξύ κρατών είναι σκληρός διότι οι κυβερνήσεις επιδιώκουν, εκτός των άλλων, την επαναφορά της οικονομίας στην ομαλότητα. Οι αρμόδιοι αξιωματούχοι γνωρίζουν πως δεν έχουν την πολυτέλεια να αποσύρουν πρώιμα τα μέτρα στήριξης σε μια δημοσιονομική περιπέτεια που φαίνεται να μην έχει τέλος. Σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times, πάνω από έξι εκατομμύρια θέσεις εργασίας στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης στηρίζονταν από προγράμματα επιδότησης των κυβερνήσεων ή βραχυπρόθεσμη εργασία μέχρι τα τέλη του 2020. Εξακολουθεί να είναι υψηλός ο αριθμός, αν και χαμηλότερος από τα 23 εκατ. θέσεων εργασίας που επιδοτούνταν τον περασμένο Απρίλιο, δηλαδή στο πρώτο κύμα της πανδημίας.
Την ίδια ώρα, τα χρέη των επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 400 δις ευρώ μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2020 καθώς οι κυβερνήσεις έδωσαν κρατικές εγγυήσεις σε τραπεζικά δάνεια που κρίθηκαν απαραίτητα κυριολεκτικά για την υποτυπώδη επιβίωση τους εν μέσω της πανδημίας ιού SARS-CoV-2. Η ροή της πίστωσης διευκολύνθηκε από τα τεράστια μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης που δρομολόγησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζας, η οποία σε κάθε ευκαιρία τονίζει πως ένας απότομος τερματισμός των μέτρων στήριξης ενδεχομένως να οδηγήσει σε κινδύνους χρηματοδότησης και αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Μέτρα στήριξης αλλά αύξησης φόρων
Η Ισπανία εξετάζει να αξιοποιήσει κάποιους πόρους από νέο πακέτο μέτρων 11 δις ευρώ για να παράσχει ελάφρυνση χρεών σε επιχειρήσεις που δανείστηκαν με κρατικές εγγυήσεις, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του πρακτορείου Bloomberg και της εφημερίδας El Pais. Βάσει των σχεδίων της Μαδρίτης, οι τράπεζες της χώρας θα έχουν έως έναν βαθμό την ευελιξία για να αποφασίσουν ποιοι δανειολήπτες ικανοποιούν κριτήρια για την ελάφρυνση χρεών. Μέρος της διαγραφής θα επωμισθούν οι τράπεζες και το κράτος θα καλύψει το υπόλοιπο του δανείου. Μέχρι στιγμής δεν έχει διευκρινιστεί το ποσοστό των δανείων που θα υπόκειται σε μια διαγραφή ή το σκέλος της διαγραφής που θα επωμισθούν τράπεζες και κράτος.
Οι συζητήσεις δεν έχουν ακόμη ωριμάσει αλλά είναι σαφές πως η επόμενη ημέρα μετά την πανδημία προβληματίζει την κυβέρνηση λόγω της συσσώρευσης των υποχρεώσεων στον ιδιωτικό τομέα. Κατά κοινή ομολογία δεν θα είναι εύκολο για τις επιχειρήσεις να επανέλθουν άμεσα στα προ πανδημίας επίπεδα και έτσι να εξυπηρετούν τα δάνεια τους με την συνέπεια του παρελθόντος. Με τα εμπόδια αυτά δεν θα μπορεί να επανέλθει και η απασχόληση σε ομαλά επίπεδα, φέρνοντας στη μνήμη των πολιτών πρόσφατες αναμνήσεις από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Στο πλαίσιο της παρουσίασης του νέου προϋπολογισμού για την βρετανική οικονομία, ο υπουργός Οικονομικών, Ρίσι Σουνάκ, δεσμεύτηκε πως με τη συνέχιση των προγραμμάτων επιδότησης εργασίας μέχρι τον Σεπτέμβριο. Έκανε λόγο ωστόσο για αύξηση της φορολογίας των επιχειρήσεων με ετήσια κέρδη άνω των 250.000 στερλινών από το 19% στο 25% το 2023, η οποία θα συνεχίζει να αντανακλά τον χαμηλότερο συντελεστή μεταξύ των G7, δηλαδή των επτά ισχυρότερων κρατών του ανεπτυγμένου κόσμου, είπε ο κ. Σουνάκ ενώπιον του κοινοβουλίου. Ήδη τα μέτρα στήριξης εν μέσω της πανδημίας, συνολικού ύψους 280 δις στερλινών, δεν έχουν καταφέρει να προστατεύσουν ολοκληρωτικά την οικονομία. Μεγάλο στοίχημα για τη βρετανική κυβέρνηση είναι να εξέλθει η χώρα δυναμικά από την πανδημική κρίση καθώς έχει ήδη το υψηλότερο ποσοστό εμβολιασμών συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Στη Γαλλία, το ύψος των επιδοτήσεων στην εργασία μειώνεται, ενώ στην Ιταλία ορισμένα προγράμματα θα εκπνεύσουν μέσα στην άνοιξη. Οικονομικοί αναλυτές μιλούν πια για πιο στοχευμένα μέτρα για τη στήριξη των εργαζομένων σε ορισμένους κλάδους ή και ανάλογα με τον τζίρο που έχει χαθεί σε εταιρείες λόγω της πανδημίας. Ο Αντρέα Γκαρνέρο, οικονομολόγος στον ΟΟΣΑ, τονίζει στους Financial Times πως «είναι απαραίτητο να προωθηθεί η μετακίνηση των εργαζομένων από επιδοτούμενες θέσεις εργασίας σε μη επιδοτούμενες». Στη Γερμανία, σύμφωνα με στοιχεία του ινστιτούτου Ifo, το 56% των εργαζομένων στον ξενοδοχειακό κλάδο και την εστίαση απασχολούνταν τον Ιανουάριο με βραχυπρόθεσμη απασχόληση, αντανακλώντας το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ. Το αντίστοιχο ποσοστό για τη μεταποίηση είναι χαμηλότερο από το 9% σε σχέση με το 30% τον περασμένο Μάιο. Γεγονός είναι, πάντως, πως η αναπροσαρμογή στην προ πανδημίας καθημερινότητα θα κρύβει παγίδες και δεν θα είναι άμεση. Σχέδια για μια επιδιόρθωση των προϋπολογισμών θα πρέπει να μετατεθούν αργότερα και να εφαρμοστούν βαθμιαία. Προηγούνται οι εμβολιασμοί για να ξαναζεσταθούν όλοι οι μηχανισμοί της οικονομίας.