Η εποχή των Δημόσιων Αναπτυξιακών Τραπεζών;

Από την έντυπη έκδοση

Tων Στέφανι Γκρίφιθ-Τζόουνς,Ρεζίς Μαροντόν,Χοσέ Αντόνιο Οκάμπο και Σιαζούν Τσου

Οι σημαντικές παγκόσμιες απειλές -συμπεριλαμβανομένων της πανδημίας του κορωνοϊού, της κλιματικής αλλαγής και της αυξανόμενης ανισότητας- απαιτούν συντονισμένη δράση ευρείας κλίμακας. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι να υποστηρίξουν τους μεγάλους διαρθρωτικούς μετασχηματισμούς, που μπορούν να καταστήσουν τις οικονομίες ταυτόχρονα πιο παραγωγικές, πιο περιεκτικές και λιγότερο εξαρτημένες από τον άνθρακα. Οι Δημόσιες Αναπτυξιακές Τράπεζες (PDB) -σε τοπικό, εθνικό, υπο-περιφερειακό, περιφερειακό ή διαπεριφερειακό επίπεδο- είναι βασικές στο να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις να χρηματοδοτήσουν την ταχεία ανάκαμψη από την κρίση του κορωνοϊού και να διασφαλίσουν ότι οι οικονομίες θα εξυπηρετούν τους ανθρώπους και τον πλανήτη μακροπρόθεσμα πολύ καλύτερα.

Κατά την παροχή άμεσης δημόσιας χρηματοδότησης και την κινητοποίηση της ιδιωτικής χρηματοδότησης, οι PDB πρέπει να επιλέγουν και να υποστηρίζουν τις μακροπρόθεσμες παραγωγικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δίνουν έμφαση σε έργα χαμηλών εκπομπών άνθρακα, καθώς και εκείνα που ωφελούν τις φτωχότερες περιοχές και τους πληθυσμούς. Και πρέπει να βασίσουν την επιλογή τους σε κριτήρια που δίνουν προτεραιότητα στην ανάπτυξη, με τις οικονομικές αποδόσεις να διαδραματίζουν έναν σημαίνοντα αλλά δευτερεύοντα στόχο.

Ο ρόλος των PDB θα είναι το επίκεντρο μιας σημαντικής ερευνητικής διάσκεψης στις 9-10 Νοεμβρίου ως μέρος της πρώτης συνόδου κορυφής «Χρηματοδότηση των Κοινών». Αυτή η σύνοδος κορυφής, η οποία έχει την υποστήριξη του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες και της διευθύνουσας συμβούλου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, θα συγκεντρώσει τους αρχηγούς κρατών και τα ανώτερα στελέχη πολλών από τις 450 υπάρχουσες PDB του κόσμου.

Δεν θα διακυβευθεί τίποτα λιγότερο από την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες υποστηρίζουν την πραγματική οικονομία, προκειμένου να επιτευχθεί πιο δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη. Οι PDB μπορούν να αποτελέσουν καθοριστικούς παράγοντες σε αυτήν την προσπάθεια, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης της παροχής δημόσιων αγαθών.

Η διεθνής έρευνα που προετοιμάστηκε για το συνέδριο περιέχει πολλές συστάσεις για να βοηθήσει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, να προωθήσουν τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς διαρθρωτική μεταμόρφωση. Η επίτευξη αυτών των στόχων είναι ένα δύσκολο αλλά κρίσιμο έργο και οι ερευνητές επισημαίνουν διάφορες προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στις PDB να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο.

Επτά προϋποθέσεις

• Πρώτον, οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι υπάρχουσες PDB έχουν επαρκή χώρο για την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Δεδομένης της κρίσης του κορωνοϊού, οι περιφερειακές και υπο-περιφερειακές πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες χρειάζονται επειγόντως σημαντική νέα κεφαλαιοποίηση. Οι εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες χρειάζονται επίσης πρόσθετα κεφάλαια. Οι χώρες χωρίς αναπτυξιακές τράπεζες θα πρέπει εν τω μεταξύ να εξετάσουν σοβαρά τη δημιουργία μιας τέτοιας.
• Στη συνέχεια, οι περισσότερες PDB πρέπει να βελτιώσουν τα εργαλεία ανάλυσης που χρησιμοποιούν, για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των επιπτώσεων της χρηματοδότησής τους. Οι διασφαλίσεις αυτών των τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των επενδύσεων, είναι πολύτιμες. Ωστόσο πρέπει να κάνουν περισσότερα για να ενσωματώσουν τη δέσμευση της μετάβασης σε δίκαιες, χαμηλού άνθρακα και ανθεκτικές οικονομίες σε όλες τις χρηματοδοτικές αποφάσεις και τα στάδια του έργου. Όπως λέει και η παροιμία «αυτό που μετράται, διαχειρίζεται».
• Τρίτον, οι PDB πρέπει να στοχεύουν στη διαμόρφωση του μέλλοντος και να μετατοπιστούν από το να είναι απλώς «υπεύθυνες για την ανάληψη έργων» σε «κατασκευάστριες έργων». Μόλις ορίσουν στόχους -για παράδειγμα την κλιματική δράσηπρέπει να διαδραματίσουν έναν προληπτικό ρόλο και μια πρωτοβουλία, για να βοηθήσουν να ξεπεραστούν οι αβεβαιότητες και οι κίνδυνοι και να καθοριστούν αποστολές, προγράμματα και έργα.
• Ως τέταρτη προτεραιότητα, οι PDB πρέπει να κάνουν περισσότερα για να συνδυάσουν τους πόρους τους με εκείνους του ιδιωτικού τομέα και να βοηθήσουν στην κινητοποίηση της εμπορικής χρηματοδότησης, για έργα που συχνά δεν θα χρηματοδοτήσει η αγορά. Αυτά περιλαμβάνουν τον μετριασμό της αλλαγής του κλίματος, την προώθηση της καινοτομίας, την κατασκευή υποδομών, τη χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων και την παροχή προσιτής στέγασης. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ενώσει όλους τους παράγοντες για να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο στο πλαίσιο των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης.
• Πέμπτον, οι δημοσιονομικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο προσαρμογής των κανόνων προληπτικής εποπτείας τους, ώστε να λαμβάνουν υπόψη συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των συνεισφορών των PDB στην ανάπτυξη και να ενθαρρύνουν επενδύσεις που μετριάζουν την κλιματική αλλαγή, καθώς αυτό θα βελτιώσει επίσης τη μελλοντική χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
• Έκτον, οι PDB θα πρέπει να οικοδομήσουν έναν ενωμένο, παγκόσμιο συνασπισμό δεσμευμένο για τη μετάβαση στη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη και την εκπλήρωση της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Είναι σημαντικό να υπερβούμε τις μεμονωμένες πρωτοβουλίες και να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα σε παγκόσμια κλίμακα. Η βελτιωμένη συνεργασία μεταξύ των πολυμερών και των εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών είναι ζωτικής σημασίας και θα εξασφαλίσει επίσης καλύτερη πρόσβαση στο διεθνές σύστημα επιχορηγήσεων και των παγκόσμιων funds.
• Tέλος, η μεγιστοποίηση της επίδρασης των PDB στην ανάπτυξε απαιτεί από αυτές να επικεντρωθούν στην πραγματική οικονομία και να επενδύσουν σε καινοτόμα έργα υψηλής απόδοσης. Αν και οι PDB επεκτείνουν κυρίως δάνεια, οι εγγυήσεις μπορεί να διαδραματίσουν χρήσιμο ρόλο στη διαχείριση του χρηματοοικονομικού κινδύνου σε περιόδους υψηλής αβεβαιότητας όπως τώρα. Και για καινοτόμα, τεχνολογικά έργα υψηλού κινδύνου με δυνητικά υψηλό δυναμικό ανάπτυξης και κέρδους, οι PDB θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο χρήσης περισσότερων μετοχικών μέσων, προκειμένου να επιτύχουν ανοδικά κέρδη.

Οι πολιτικές και η αντικυκλική χρηματοδότηση για την υποστήριξη της ανάκαμψης θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν πιο ρητά με τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης του ΟΗΕ, με προτεραιότητα να δοθεί στη στήριξη της δίκαιης ανάπτυξης, αλλά και του μετριασμού και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Οι κυβερνήσεις πρέπει να ενισχύσουν τους ρόλους των PDB στη στήριξη χωρών και περιοχών που υστερούν, προωθώντας την καινοτομία και τον διαρθρωτικό μετασχηματισμό, χρηματοδοτώντας την κοινωνική ανάπτυξη και ενισχύοντας την οικονομική ένταξη, τις κατάλληλες υποδομές και την παροχή των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών. Με συνδυασμένα περιουσιακά στοιχεία άνω των 11 τρισ. δολαρίων, οι PDB διαδραματίζουν ήδη σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Πρέπει τώρα να αυξήσουν περαιτέρω τις ατομικές και κοινές δραστηριότητές τους, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις στις υποδομές και να υποστηρίξουν την παροχή των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών, ιδίως τον μετριασμό του κλίματος και την προσαρμογή. Μια δίκαιη και πράσινη παγκόσμια ανάκαμψη χρειάζεται επειγόντως όλη τη βοήθεια που μπορούμε να συγκεντρώσουμε. 

* *Η Στέφανι Γκρίφιθ-Τζόουνς είναι ομότιμη συνεργάτιδα στο Ινστιτούτο Μελετών Ανάπτυξης στο πανεπιστήμιο Sussex. *Ο Ρεζίς Μαροντόν είναι ειδικός σύμβουλος για τη βιώσιμη χρηματοδότηση στον Γαλλικό Αναπτυξιακό Οργανισμό. *Ο Χοσέ Αντόνιο Οκάμπο είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο Columbia. *Ο Σιαζούν Τσου είναι εκτελεστικός αναπληρωτής κοσμήτορας του Ινστιτούτου Νέων Οικονομικών Δομικών στο πανεπιστήμιο του Πεκίνου.