Πόσα «μυαλά» έχουν φύγει στο εξωτερικό και πώς θα τα επαναφέρουμε

Η μαζική φυγή Ελλήνων υψηλού επιπέδου προσόντα και δεξιότητες στο εξωτερικό, σε αναζήτηση καλύτερης εργασιακής προοπτικής, είναι μια από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και ένας από τους παράγοντες, που στέκονται εμπόδιο στην προσπάθεια για πιο δυναμική σε μακροπρόθεσμη βάση ανάπτυξη. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία είναι το γεγονός ότι το μαζικού χαρακτήρα αυτό φαινόμενο συνεχίζεται παρά τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος. Και τούτο γιατί αντανακλά και τις ευρύτερες παραγωγικές και διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας, όπως επισημαίνει ο ΣΕΒ, ο οποίος και προτείνει σειρά λύσεων για την ανάσχεση και την αντιστροφή της τάσης. 

Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει ο ΣΕΒ την περίοδο 2008-2017 έφυγαν από τη χώρα περίπου 500.000 Έλληνες νέοι και ικανοί άνθρωποι, δηλαδή το 4,6% του συνολικού της πληθυσμού. Προέρχονται από το πιο παραγωγικό κομμάτι της Ελληνικής κοινωνίας με το 51,4% να είναι στην «κρίσιμη» ηλικιακή κατηγορία 25-44, και σχεδόν στο 70%, απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες έρευνες, μεγάλος αριθμός αυτών που έφυγαν, είτε δεν σκοπεύουν να γυρίσουν καθόλου, είτε προσδιορίζουν τον επαναπατρισμό τους στο απώτερο μέλλον και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Το φαινόμενο «ξεπερνάει την έννοια της κινητικότητας των εργαζομένων και αποτελεί σημαντικό πρόβλημα καθώς στερεί από την οικονομία τους ανθρώπινους πόρους που χρειάζονται για να αναπτυχθεί. Λόγω της μαζικής εκροής δυσχεραίνεται η αντιμετώπιση μεγάλων προκλήσεων, όπως η προσαρμογή στην 4^η βιομηχανική επανάσταση, δημιουργείται δημοσιονομική επιβάρυνση λόγω της μη απόδοσης της επένδυσης για την εκπαίδευσή τους, και επιβαρύνεται το δημογραφικό πρόβλημα» σημειώνει ο ΣΕΒ και προσθέτει ότι η ανάσχεση της τάσης και η αντιστροφή της πρέπει να γίνει εθνικός στόχος, ενόψει των μεγάλων προκλήσεων της εποχής, καθώς οι γνώσεις και δεξιότητές τους αποτελούν σημαντικό εφόδιο για τον παραγωγικό μετασχηματισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.  

Το brain drain, όπως εξηγούν οι ειδικοί, δεν είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Αδυναμίες που δυσκολεύουν τη δημιουργία ποιοτικών και καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης παίζουν το ρόλο τους. Σε αυτές, προστίθενται παράγοντες όπως η έλλειψη αξιοκρατίας, η διαφθορά, οι χαμηλής ποιότητας κοινωνικές παροχές και το κακό εργασιακό περιβάλλον  σε αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις.

Τι πρέπει να γίνει;

Επίδομα μετεγκατάστασης, επιδότηση μισθού ή εργοδοτικών εισφορών για την πρόσληψη Ελλήνων με αποδεδειγμένη εργασιακή εμπειρία στο εξωτερικό και ειδικό καθεστώς μειωμένης φορολόγησης για φυσικά πρόσωπα που εγκαθίστανται ως φορολογικοί κάτοικοι και συνάπτουν σύμβαση εξαρτημένης εργασίας στην Ελλάδα, προτείνει μεταξύ άλλων ο ΣΕΒ για την αντιμετώπιση του «brain drain», δηλαδή της μαζικής φυγής επιστημόνων με υψηλού επιπέδου προσόντα και δεξιότητες στο εξωτερικό.

Συγκεκριμένα οι παρεμβάσεις που προτείνει ο Σύνδεσμος είναι αφενός η αύξηση του μεριδίου της βιομηχανίας στο ΑΕΠ και αφετέρου:

1. Δράσεις για την παρακίνηση επιστροφής Ελλήνων υψηλών προσόντων που βρίσκονται στο εξωτερικό.

2. Δράσεις για την ανάσχεση των μαζικών εκροών του ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων από την Ελλάδα προς το εξωτερικό.

3. Οριζόντιες δράσεις για τη διακράτηση όσο και την παρακίνηση επιστροφής με προτεραιότητα, την άρση της υπερφορολόγησης της παραγωγικής εργασίας και την μείωση του υψηλού μη μισθολογικού κόστους αυτής.

4. Δράσεις διασύνδεσης των Ελλήνων του εξωτερικού με την εγχώρια επιχειρηματική και ερευνητική κοινότητα.

5. Δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού παρακολούθησης και σχεδιασμού πολιτικών για την αντιμετώπιση του brain drain.

Μπορείτε να δείτε αναλυτικά το report του ΣΕΒ εδώ: