Χρ. Σταϊκούρας: Ναι μεν πρόοδος, αλλά και ανάγκη για περισσότερες μεταρρυθμίσεις στον προϋπολογισμό

Στις προκλήσεις και τις προοπτικές της δημοσιονομικής πολιτικής καθώς και στα ευρήματα της έκθεσης του ΟΟΣΑ – που πραγματοποιείται κάθε 10 έτη – για το σύστημα προϋπολογισμού  της Ελλάδας αναφέρθηκε ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας. Η έκθεση αναγνωρίζει ότι έγινε σημαντική πρόοδος στο σύστημα δημοσιονομικού προϋπολογισμού της Ελλάδας, κυρίως στους τομείς μακροπρόθεσμου προγραμματισμού και κατάρτισης του προϋπολογισμού, υπογράμμισε ο κ. Σταϊκούρας κατά την ομιλία του σε ημερίδα του Εθνικού Κέντρου Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. 

Η έκθεση, σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα, αναγνωρίζει ότι έγινε σημαντική πρόοδος στο σύστημα δημοσιονομικού προϋπολογισμού της Ελλάδας, κυρίως στους τομείς μακροπρόθεσμου προγραμματισμού και κατάρτισης του προϋπολογισμού.

«Χαρακτηρίζει το Νόμο του 2014, το Νόμο 4270/2014 ως μία ουσιαστική και συνεκτική μεταρρύθμιση, που έθεσε τις βάσεις για μια σύγχρονη προσέγγιση των δημόσιων οικονομικών στη χώρα μας», ανέφερε.

Με τον συγκεκριμένο νόμο:

• Αναθεωρήθηκε και εκσυγχρονίστηκε το θεσμικό πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας.
• Εναρμονίστηκε το εθνικό δημοσιονομικό πλαίσιο με τις βέλτιστες ευρωπαϊκές και διεθνείς πρακτικές.
• Επικαιροποιήθηκαν οι διατάξεις του δημόσιου λογιστικού.
• Αναδείχθηκε και εμπεδώθηκε η έννοια της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Μεταξύ άλλων, με:

• Την διάκριση των ρόλων και των αρμοδιοτήτων των θεσμικών οργάνων που συμμετέχουν στη δημοσιονομική διαχείριση.
• Με την χαρτογράφηση αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων των Γενικών Διευθύνσεων Οικονομικών Υπηρεσιών.
• Με την θέσπιση ενός ανεξάρτητου Δημοσιονομικού Συμβουλίου.

Ευρύτερα, την περίοδο 2012-2014, αναλήφθηκαν σημαντικές πρωτοβουλίες για τη θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων και εποπτικών πρακτικών και τη θωράκιση των ελεγκτικών μηχανισμών, με στόχο τη στήριξη της ευρύτερης προσπάθειας για δημοσιονομική εξυγίανση, προσαρμογή και πειθαρχία.

Πρωτοβουλίες, όπως είναι ενδεικτικά:

1^ον. Η επικαιροποίηση και βελτίωση του συστήματος δημοσιονομικών ελέγχων, διαμορφώνοντας ένα σύστημα, το οποίο, προσαρμοσμένο στις διεθνείς πρακτικές και τα ελεγκτικά πρότυπα, θα συνέβαλε αποτελεσματικά στην εξυγίανση των δομών και στη διαφάνεια της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης.

2^ον. Η ποσοτική και ποιοτική ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών για τη διαχείριση των δημοσίων πόρων, ενδυναμώνοντας, τόσο στελεχιακά όσο και οργανωτικά, τις υπηρεσίες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους που ασκούν δημοσιονομικούς ελέγχους.

3^ον. Η ενίσχυση του πλαισίου δημοσιονομικών κανόνων και πρακτικών με την παράλληλη ενεργοποίηση μηχανισμών παρακολούθησης των ΔΕΚΟ και των ΝΠΙΔ.

4^ον. Η σύσταση και λειτουργία του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ, ώστε να υπάρχουν συμφωνημένοι στόχοι που να συνάδουν με τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής και να διασφαλίζεται η ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού τους.

5^ον. Η θέσπιση τριμηνιαίων ενημερωτικών δελτίων επίτευξης των στόχων του προϋπολογισμού των δομών και των φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, στο πλαίσιο της παρακολούθησής τους.

6^ον. Η εδραίωση της τακτικής, έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης και της διαφάνειας σχετικά με την πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού του Κράτους, αλλά και της Γενικής Κυβέρνησης, όπως αποδεικνύεται από τις περιοδικές, δημόσιες ενημερώσεις αναφορικά με διάφορες πτυχές της δημοσιονομικής διαχείρισης.

7^ον. Η περαιτέρω θεσμική θωράκιση της προσπάθειας της καταπολέμησης της απάτης, μέσα από μία σειρά συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και συνεργασιών.

8^ον. Η αναβάθμιση του ρόλου του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, με τη διασφάλιση της θεσμικής του υπόστασης και ανεξαρτησίας.

Ενώ όμως υλοποιήθηκαν πολλές θεσμικές μεταρρυθμίσεις κατά το παρελθόν, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές προκλήσεις για το μέλλον, σημείωσε ο κ. Σταϊκούρας, εστιάζοντας στον Προϋπολογισμό Επιδόσεων και την Επισκόπηση Δαπανών. «Και σε αυτά τα πεδία γίνεται πολλή, ουσιαστική και συστηματική δουλειά από την παρούσα πολιτική και υπηρεσιακή ηγεσία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.

Σε ότι αφορά τον Προϋπολογισμό Επιδόσεων, κατά την περίοδο 2007-2010 είχε γίνει μια πρώτη προσπάθεια μετάβασης σε προϋπολογισμό προγραμμάτων. Προσπάθεια η οποία διεκόπη στην έναρξη της οικονομικής κρίσης.

Η Ελλάδα, στην πρώτη αυτή προσπάθεια, είχε λάβει σημαντική τεχνική βοήθεια από τον ΟΟΣΑ, ο οποίος εξήρε τη σημασία και την αναγκαιότητα υλοποίησης της μεταρρύθμισης.

Από το 2018, την ευθύνη υλοποίησης της μεταρρύθμισης ανέλαβε η Δ/νση Αξιολόγησης Δράσεων Γενικής Κυβέρνησης.

Τα αρχικά στάδια υλοποίησης της μεταρρύθμισης περιλαμβάνουν τη σταδιακή παρουσίαση του προϋπολογισμού βάσει δομής προγραμμάτων, με στοιχεία επίδοσης για το σύνολο του προϋπολογισμού.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, στην Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2020, παρουσιάστηκε πιλοτικά ο προϋπολογισμός των υπουργείων Οικονομικών, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Πολιτισμού & Αθλητισμού, Προστασίας του Πολίτη, Υποδομών & Μεταφορών και Υγείας.

Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους εντατικοποιεί την προετοιμασία μετάβασης στο νέο σύστημα. Σε ό,τι αφορά την Επισκόπηση Δαπανών, αυτή αποτελεί βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης. Αλλά και όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, όπως αποδεικνύεται και αποτυπώνεται στα κείμενα συμπερασμάτων του Eurogroup και του Ecofin.

Στη χώρα μας, η Επισκόπηση Δαπανών αναπτύσσεται με βάση τις γενικές αρχές που έχουν διατυπωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αφορούν, μεταξύ άλλων, στην ισχυρή κυβερνητική υποστήριξη, τη χρήση πιλοτικών εφαρμογών και την παρακολούθηση της υλοποίησης των σχετικών δράσεων βάσει χρονοδιαγράμματος και δεικτών, καθώς και τη δημιουργία ενός συστήματος κινήτρων για τους φορείς.

Επισκοπήσεις δαπανών έχουν διενεργηθεί και κατά το παρελθόν, τα έτη 2012, 2014, 2016-2017, 2018 και 2019.

Κατά το τρέχον έτος υλοποιείται οριζόντια επισκόπηση δαπανών και δραστηριοτήτων, σε όλα τα υπουργεία και τους εποπτευόμενους αυτών Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.

Η διαδικασία αυτή εξετάζει τόσο το σκέλος των δαπανών, όσο και τις δυνατότητες των φορέων για περαιτέρω ανάπτυξη της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας και αύξηση των εσόδων τους.

Ειδικότερα, εξετάζονται:

• Η διερεύνηση της δυνατότητας βελτίωσης του δημοσιονομικού αποτελέσματος, μέσω επισκόπησης δαπανών στο σύνολο των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με τομεακές παρεμβάσεις.
• Η διερεύνηση της δυνατότητας επίτευξης εξοικονομήσεων από οριζόντιες παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων στους τομείς της αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, της βελτίωσης της διαχείρισης του στόλου των κρατικών οχημάτων, του περιορισμού της ενεργειακής και της τηλεφωνικής δαπάνης και της δαπάνης ύδρευσης, καθώς και της αποδοτικότερης παρακολούθησης και διαχείρισης αποθηκών και αποθεμάτων.
• Τέλος, η παρακολούθηση της υλοποίησης των δράσεων επισκόπησης δαπανών που έχουν συμφωνηθεί, μέσω χρονοδιαγράμματος και δεικτών.

Η υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων στα πεδία του Προϋπολογισμού Επιδόσεων και της Επισκόπησης Δαπανών, θα έχει πολλαπλές, πολλαπλασιαστικές, θετικές επιπτώσεις στη δημοσιονομική διαχείριση.

Μεταξύ άλλων:

• Θα εντοπιστούν, μέσω της επισκόπησης δαπανών, περιοχές που μπορούν να οδηγήσουν σε απελευθέρωση πόρων, προκειμένου αυτοί να διατεθούν σε κρίσιμες κυβερνητικές προτεραιότητες.
• Θα ενσωματωθούν οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο πλαίσιο των επισκοπήσεων δαπανών στα όρια και την παρακολούθηση του προϋπολογισμού, τόσο σε επίπεδο ανάλωσης πιστώσεων όσο και σε επίπεδο ολοκλήρωσης των απαιτούμενων ενεργειών.
• Θα υπάρξει συστηματική σύνδεση του προϋπολογισμού επιδόσεων με τις επισκοπήσεις δαπανών, για την υποστήριξη ορθολογικότερων αποφάσεων ανακατανομής των πόρων.
• Θα βελτιωθεί η παρουσίαση του προϋπολογισμού, με τη σταδιακή εισαγωγή προϋπολογισμού επιδόσεων, που περιλαμβάνει, πέραν των χρηματικών πόρων που απαιτούνται, και κύρια στοιχεία επίδοσης.
• Θα υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία στη δημόσια διοίκηση.
• Θα αναπτυχθούν, ακόμη καλύτερα, εργαλεία παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας επίτευξης κύριων στόχων των κυβερνητικών πολιτικών, μέσω σχετικών κύριων δεικτών επίδοσης (KPI - Key Performance Indicators).
• Θα υπάρξει δυνατότητα καλύτερης και πιο ουσιαστικής διαβούλευσης στο Κοινοβούλιο επί θεμάτων προϋπολογισμού.
• Θα υπάρξει δυνατότητα πληρέστερης παρακολούθησης και αξιολόγησης του Προϋπολογισμού από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο και το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Συνοπτικά, αυτές οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν σύγχρονα εργαλεία της δημόσιας οικονομικής διαχείρισης. Η συμβολή του ΟΟΣΑ στην υλοποίησή τους θα είναι σημαντική», κατέληξε ο κ. Σταϊκούρας.