Ο αναθεωρημένος σχεδιασμός της ΑΑΔΕ για τα ηλεκτρονικά βιβλία

Από την έντυπη έκδοση

Πάνω από 1.000.000 επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες θα υποχρεωθούν εντός του 2020 να διαβιβάζουν στο σύστημα TAXISnet τα δεδομένα όλων των φορολογικών στοιχείων που εκδίδουν και ταυτόχρονα να τηρούν ηλεκτρονικά τα φορολογικά βιβλία τους.

Τα μέτρα αυτά θα έχουν τεθεί σε εφαρμογή έως τα μέσα του νέου έτους, σύμφωνα με τον αναθεωρημένο σχεδιασμό της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), για τον οποίο ο διοικητής της Αρχής Γιώργος Πιτσιλής ενημέρωσε την περασμένη εβδομάδα τους φορείς της αγοράς.

Βάσει των όσων ανέφερε ο κ. Πιτσιλής, σε συνάντηση που είχε την περασμένη Παρασκευή με τους προέδρους του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Κωνσταντίνο Κόλλια, της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών Κωνσταντίνο Μίχαλο, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου Γιώργο Καρανίκα και της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας Γιώργο Καββαθά, βασικός επιχειρησιακός στόχος της Φορολογικής Διοίκησης είναι εντός του 2020 να αρχίσει η λειτουργία τριών σημαντικών projects που θα επιφέρουν την πλήρη ψηφιοποίηση και ηλεκτρονικοποίηση των λογιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων όλων των ελληνικών επιχειρήσεων.

Πρόκειται για τις εφαρμογές που αφορούν την ηλεκτρονική τήρηση των φορολογικών βιβλίων, μέσω της πλατφόρμας myData, την ηλεκτρονική τιμολόγηση και την on line διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ TAXIS και ΤΑΧΙSnet.

Ειδικά για τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με την ΑΑΔΕ, ο κ. Πιτσιλής διευκρίνισε ότι ο στόχος είναι να ξεκινήσει τη λειτουργία της την 1η Ιουνίου 2020. Δηλαδή, από την ημερομηνία αυτή κάθε επιχείρηση θα διαβιβάζει στα πληροφοριακά συστήματα της Φορολογικής Διοίκησης τα στοιχεία κάθε απόδειξης λιανικής συναλλαγής που εκδίδει σε πραγματικό χρόνο.

Ηλεκτρονική τήρηση φορολογικών βιβλίων

Αναλυτικά, ο αναθεωρημένος σχεδιασμός της ΑΑΔΕ, όπως παρουσιάστηκε από τον κ. Πιτσιλή στους φορείς της αγοράς, προβλέπει τη λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας myData στο σύστημα TAXISnet για την ηλεκτρονική τήρηση των φορολογικών βιβλίων των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών. Στο σύστημα TAXISnet θα δημιουργηθεί και θα λειτουργεί μια νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα με την ονομασία myData. Στην ηλεκτρονική αυτή πλατφόρμα θα περιλαμβάνονται δύο κατηγορίες ηλεκτρονικών βιβλίων:

α) Το Βιβλίο Αναλυτικών Εγγραφών (Αναλυτικό Βιβλίο), όπου θα καταχωρείται η σύνοψη των παραστατικών εσόδων/εξόδων των επιχειρήσεων, θα γίνεται ο χαρακτηρισμός των συναλλαγών και θα διενεργούνται οι αναγκαίες λογιστικές εγγραφές τακτοποίησης για τον προσδιορισμό του λογιστικού και φορολογικού αποτελέσματος κάθε έτους.

β) Το Βιβλίο Συνοπτικής Απεικόνισης (Συνοπτικό Βιβλίο), το οποίο θα περιλαμβάνει σε σύνοψη τις παρακάτω πληροφορίες σε επίπεδο εσόδων - εξόδων ανά μήνα:

* Εισοδήματα και φόρος που προκύπτει μετά την εκκαθάριση.

* Παρακρατούμενοι φόροι.

* Λοιποί φόροι.

Οι πληροφορίες αυτές θα είναι διαθέσιμες μετά την ενημέρωση του Αναλυτικού Βιβλίου.

Κάθε επιχείρηση και ελεύθερος επαγγελματίας θα εισέρχεται με τους κωδικούς του TAXISnet, θα καταχωρεί τα δεδομένα των τιμολογίων και των αποδείξεων που εκδίδει στο Βιβλίο Αναλυτικών Εγγραφών και για κάθε διαβίβαση θα αποκτά έναν Μοναδικό Αριθμό Καταχώρισης. Παράλληλα, οι επιχειρηματίες και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που θα είναι λήπτες των τιμολογίων θα βλέπουν στα δικά τους ηλεκτρονικά βιβλία τα τιμολόγια που τους έχουν εκδοθεί. 
Στα ηλεκτρονικά βιβλία της ΑΑΔΕ:

* Θα διαβιβάζεται και θα καταχωρείται η σύνοψη των παραστατικών εσόδων - εξόδων των επιχειρήσεων. Η σύνοψη των παραστατικών θα είναι τυποποιημένη από την ΑΑΔΕ. Θα περιλαμβάνει δεδομένα, όπως: στοιχεία αντισυμβαλλόμενων, αξίες, φόροι, χαρτόσημα, τέλη, κρατήσεις, χωρίς την αναλυτική διάκριση των ειδών (αγαθών - υπηρεσιών).

* Θα γίνεται χαρακτηρισμός των καταχωρούμενων συναλλαγών.

* Θα διενεργούνται οι αναγκαίες λογιστικές εγγραφές τακτοποίησης για τον προσδιορισμό του λογιστικού και του φορολογικού αποτελέσματος κάθε έτους.

Η διαβίβαση των στοιχείων των παραστατικών θα είναι δυνατή με τους ακόλουθους τρόπους:

α) Με το λογιστικό - εμπορικό πρόγραμμα των επιχειρήσεων: Η έκδοση των παραστατικών θα εξακολουθεί να διενεργείται με τον τρόπο που διενεργείται σήμερα. Η διαβίβαση της σύνοψης των στοιχείων των παραστατικών στην ηλεκτρονική πλατφόρμα myDATA της ΑΑΔΕ θα γίνεται μαζικά μέσω διαλειτουργικότητας των συστημάτων λογισμικού που ήδη χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις.

β) Με ειδική φόρμα καταχώρησης στο www.aade.gr/myDATA: Στις επιχειρήσεις που εκδίδουν μικρό αριθμό παραστατικών και δεν χρησιμοποιούν συστήματα λογισμικού θα παρέχεται η δυνατότητα καταχώρησης της σύνοψης των παραστατικών σε ειδική φόρμα καταχώρησης στην ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.aade.gr/myDATA.

γ) Με Φορολογικούς Ηλεκτρονικούς Μηχανισμούς απευθείας διασυνδεδεμένους με την ΑΑΔΕ, για τις συναλλαγές λιανικής (Online Cash Registers). Η δυνατότητα αυτή δεν προβλέπεται να ενεργοποιηθεί άμεσα. Μέχρι την ενεργοποίηση της δυνατότητας αυτής, οι συναλλαγές λιανικής θα καταχωρούνται συγκεντρωτικά μέσω συστήματος λογιστικής ή της ειδικής φόρμας καταχώρησης.

δ) Μέσω της ηλεκτρονικής τιμολόγησης: Η δυνατότητα αυτή θα επιτρέπει την αυτόματη διαβίβαση των ηλεκτρονικά εκδοθέντων τιμολογίων από τους παρόχους ηλεκτρονικής τιμολόγησης στην πλατφόρμα myDATA.
Με κάθε επιτυχημένη διαβίβαση τυποποιημένων δεδομένων παραστατικών στο Αναλυτικό Βιβλίο Εγγραφών θα χορηγείται από την ΑΑΔΕ Μοναδικός Αριθμός Καταχώρησης, ανεξαρτήτως της μεθόδου διαβίβασης. Στη συνέχεια θα ενημερώνονται αυτόματα το Αναλυτικό Βιβλίο και το Συνοπτικό Βιβλίο για κάθε επιχείρηση, ανεξαρτήτως μεθόδου τήρησης λογιστικού συστήματος (απλογραφικό - διπλογραφικό).

Η κάθε επιχείρηση θα πρέπει να διαβιβάζει τη σύνοψη όλων των παραστατικών που εκδίδει (τιμολόγια πώλησης ή παροχής υπηρεσιών προς άλλες επιχειρήσεις, αποδείξεις λιανικών πωλήσεων ή παροχής υπηρεσιών προς ιδιώτες στην Ελλάδα ή το εξωτερικό). Με τη διαβίβαση της σύνοψης των παραστατικών από την εκδότρια επιχείρηση θα ενημερώνονται αυτόματα όχι μόνο τα έσοδα στα δικά της ηλεκτρονικά βιβλία, αλλά και τα έξοδα στα ηλεκτρονικά βιβλία της λήπτριας επιχείρησης.

Η κάθε επιχείρηση θα διαβιβάζει τη σύνοψη των παραστατικών που λαμβάνει μόνο στις εξής περιπτώσεις:

* Αν πρόκειται για παραστατικά αγοράς αγαθών, εξόδων, υπηρεσιών προερχόμενα από υπόχρεους σε τήρηση βιβλίων που εκδίδουν στοιχεία λιανικής, καθώς και για παραστατικά που αφορούν μη υπόχρεους σε τήρηση βιβλίων (λ.χ. ιδιώτες, αλλοδαπές επιχειρήσεις).

* Αν πρόκειται για παραστατικά αγοράς αγαθών/υπηρεσιών προερχόμενα από εκδότη υπόχρεο σε τήρηση βιβλίων, μόνο εφόσον αυτός παρέλειψε να διαβιβάσει τη «σύνοψη» των παραστατικών εντός της σχετικής προθεσμίας. Σε κάθε περίπτωση, τυχόν ασυνέπεια της εκδότριας επιχείρησης δεν θα επηρεάζει την ορθή αποτύπωση των φορολογικών αποτελεσμάτων της λήπτριας.

Επιπλέον, η κάθε επιχείρηση θα διαβιβάζει τους χαρακτηρισμούς συναλλαγών και τις λογιστικές εγγραφές τακτοποίησης που την αφορούν.

Ο χαρακτηρισμός συναλλαγών θα περιλαμβάνει:

α) την κατάταξη των συναλλαγών εξόδων σε αγορές - έξοδα - πάγια κ.ά.

β) την κατάταξη των συναλλαγών εσόδων σε πωλήσεις αγαθών - υπηρεσιών - παγίων κ.ά.

Επίσης, τα δεδομένα των λογιστικών εγγραφών που διαμορφώνουν τη λογιστική και φορολογική βάση για την εξαγωγή του λογιστικού και φορολογικού αποτελέσματος κάθε φορολογικού έτους, θα διαβιβάζονται αυτοματοποιημένα (μέσω διαλειτουργικότητας) ή καταχωρητικά.

Συγκεκριμένα, τα δεδομένα αυτά θα διαβιβάζονται:

* διακριτά για τις εγγραφές μισθοδοσίας και αποσβέσεων και

* συγκεντρωτικά για τις εγγραφές τακτοποίησης εσόδων/εξόδων, που διενεργούνται στο τέλος της περιόδου (τουλάχιστον μία εγγραφή για τα έσοδα και τουλάχιστον μία για τα έξοδα).

Ως καταληκτική ημερομηνία διαβίβασης των τυποποιημένων δεδομένων των παραστατικών εξετάζεται να οριστεί η 20ή ημέρα του μήνα υποβολής της δήλωσης ΦΠΑ. Δηλαδή, τα δεδομένα των παραστατικών θα πρέπει να διαβιβάζονται:

* σε μηνιαία βάση για τις επιχειρήσεις που τηρούν λογιστικά αρχεία με διπλογραφικό σύστημα και

* σε τριμηνιαία βάση για τις επιχειρήσεις με απλογραφικό σύστημα τήρησης.

Αν η 20ή ημέρα είναι Σάββατο, Κυριακή ή αργία, η προθεσμία θα επεκτείνεται μέχρι την επόμενη εργάσιμη. Ως καταληκτική ημερομηνία διαβίβασης των «λογιστικών εγγραφών τακτοποίησης» θα οριστεί η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.

Αντιπαραβολή των δεδομένων 

Μέσω της myDATA, τα δεδομένα των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος και των δηλώσεων ΦΠΑ των επιχειρήσεων θα αντιπαραβάλλονται με τα δεδομένα των ηλεκτρονικών βιβλίων τους.

Η πρώτη αντιπαραβολή θα γίνεται την επομένη της λήξης της προθεσμίας υποβολής των κάθε είδους δηλώσεων. Σε περίπτωση κατ’ αρχήν ασυμφωνίας των δεδομένων, η ΑΑΔΕ θα αποστέλλει σχετικά αυτοματοποιημένα μηνύματα στις επιχειρήσεις, ώστε αυτές να προβούν, εντός διμήνου, στις αναγκαίες διορθωτικές ενέργειες (λ.χ. διαβίβαση παραστατικού από τη λήπτρια επιχείρηση, υποβολή τροποποιητικής δήλωσης κ.λπ.).

Αμέσως μετά την πάροδο της δίμηνης προθεσμίας εναρμόνισης, τα δεδομένα των φορολογικών δηλώσεων των επιχειρήσεων θα αντιπαραβάλλονται εκ νέου με τα δεδομένα των ηλεκτρονικών βιβλίων τους.

Από τη δεύτερη αντιπαραβολή μπορεί να προκύψει:

α) Συμφωνία.

β) Δικαιολογημένη ασυμφωνία. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να υπάρξει στις περιπτώσεις ειδικών εξαιρέσεων που προβλέπονται από τις διατάξεις (π.χ. καθεστώς άρθρου 39Β Κώδικα ΦΠΑ). Στην περίπτωση αυτή δεν θα ενεργοποιούνται διαδικασίες ελέγχου και επιβολής κυρώσεων.

γ) Αδικαιολόγητη ασυμφωνία. Στην περίπτωση αυτή και ανάλογα με την αξιολόγηση της σοβαρότητας των αποκλίσεων, η επιχείρηση θα οδηγείται σε φορολογικό έλεγχο και επιβολή κυρώσεων.

Η επιχείρηση θα υποβάλλει τις δηλώσεις της με βάση τα δεδομένα που τηρεί στα λογιστικά της αρχεία. Ως προς τα έσοδά της, είναι αναγκαίο να έχει διαβιβάσει στην πλατφόρμα myDATA τις συνόψεις όλων των παραστατικών που έχει εκδώσει, ώστε να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των ηλεκτρονικών βιβλίων της ΑΑΔΕ και των δηλώσεων. Ως προς τα έξοδά της, η επιχείρηση θα δηλώνει τα ποσά που τηρεί στη δική της λογιστική. Μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των δηλώσεων, τα ποσά αυτά θα αντιπαραβάλλονται με τα δεδομένα των ηλεκτρονικών βιβλίων της ΑΑΔΕ.

Πρακτικά, αν η επιχείρηση έχει παραλάβει παραστατικό εξόδου που δεν εμφανίζεται στο Αναλυτικό Βιβλίο, δεν θα εμποδίζεται να συμπεριλάβει το ποσό εξόδου στη δήλωσή της. Η εναρμόνιση των δεδομένων των δηλώσεων με τα ηλεκτρονικά βιβλία της ΑΑΔΕ θα γίνεται με τη διαδικασία που περιγράφηκε παραπάνω.

Προσδοκώμενα οφέλη για όλους

Από την εφαρμογή της ηλεκτρονικής τήρησης των βιβλίων θα προκύψουν τα ακόλουθα οφέλη για τις επιχειρήσεις:

* Αυτοματοποίηση, τυποποίηση, εκσυγχρονισμός και απλοποίηση της διαδικασίας για την επισκόπηση, ανάλυση και παροχή στοιχείων των οικονομικών δεδομένων.

* Μείωση του διαχειριστικού κόστους.

* Αυτοματοποίηση στη συμπλήρωση των φορολογικών δηλώσεων, με έμφαση στη σταδιακή προσυμπλήρωση (περιοδικές ΦΠΑ, φορολογίας εισοδήματος κ.λπ.).

* Κατάργηση συγκεντρωτικών καταστάσεων πελατών - προμηθευτών.

* Βελτιστοποίηση της στόχευσης των υποθέσεων που επιλέγονται προς έλεγχο.

* Απλούστευση και επιτάχυνση διαδικασίας επιστροφών φόρου εισοδήματος - ΦΠΑ.

Η ηλεκτρονική τιμολόγηση

Ο αναθεωρημένος σχεδιασμός της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) προβλέπει επίσης την εφαρμογή του μέτρου της ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι τα τιμολόγια, τα οποία αποτυπώνουν τα στοιχεία των συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων, θα εκδίδονται αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα και τα δεδομένα τους θα αποστέλλονται με ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας από τους εκδότες στους λήπτες, ενώ ταυτόχρονα θα διαβιβάζονται ηλεκτρονικά και στα συστήματα ΤΑΧΙS και TAXISnet.

Οι λήπτες από την πλευρά τους θα επιβεβαιώνουν αυτόματα τα δεδομένα των τιμολογίων που θα τους αποστέλλονται. Με τον τρόπο αυτό οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (χονδρικές πωλήσεις, παροχές υπηρεσιών κ.λπ.) θα παρακολουθούνται, θα διασταυρώνονται και θα επαληθεύονται αυτόματα τη στιγμή της πραγματοποίησής τους σε πραγματικό χρόνο.

Ειδικότερα, με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης θα καταργηθεί η σημερινή διαδικασία εκτύπωσης και διακίνησης των τιμολογίων σε χάρτινη μορφή για όλες τις συναλλαγές μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων που ασκούν επιχειρηματικές δραστηριότητες, δηλαδή μεταξύ επιχειρήσεων-ελευθέρων επαγγελματιών καθώς και άλλων νομικών προσώπων και οντοτήτων. Η διαδικασία αυτή θα αντικατασταθεί από την υποχρεωτική ηλεκτρονική έκδοση και διακίνηση των τιμολογίων μεταξύ των παραπάνω αντισυμβαλλομένων.

Ταυτόχρονα, τα στοιχεία των τιμολογίων που θα εκδίδονται και θα διακινούνται ηλεκτρονικά μεταξύ επιχειρήσεων ή και ελευθέρων επαγγελματιών θα διαβιβάζονται και στις πληροφοριακές υποδομές της ΑΑΔΕ για άμεσο έλεγχο και αυτόματη διασταύρωση. Με τη διαδικασία αυτή οι φορολογικές αρχές θα γνωρίζουν εξ αποστάσεως και σε πραγματικό χρόνο το ύψος των συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων ή και ελευθέρων επαγγελματιών.

Ουσιαστικά με την ηλεκτρονική τιμολόγηση θα εξαλειφθεί πλήρως το φαινόμενο της έκδοσης πλαστών τιμολογίων, διότι δεν θα υπάρχει πλέον δυνατότητα έκδοσης τιμολογίων εν αγνοία του εμφανιζόμενου ως λήπτη ούτε δυνατότητα καταχώρησης τιμολογίου εν αγνοία του εμφανιζόμενου ως εκδότη.

Παράλληλα θα περιοριστούν σημαντικά και τα κρούσματα έκδοσης εικονικών τιμολογίων, καθώς τα στοιχεία των ηλεκτρονικά εκδιδόμενων τιμολογίων θα επιβεβαιώνονται και από τους λήπτες, ενώ για όλες τις συναλλαγές που θα αποτυπώνονται στα εκδοθέντα και αποσταλθέντα ηλεκτρονικά τιμολόγια θα διενεργούνται αυτόματα διασταυρώσεις και με στοιχεία από τις τράπεζες προκειμένου να επιβεβαιώνεται εάν πράγματι έχουν γίνει οι πληρωμές των εκδοθέντων τιμολογίων.

Σύμφωνα με τον διοικητή της ΑΑΔΕ Γιώργο Πιτσιλή, στόχος της Φορολογικής Διοίκησης είναι εντός του 2020 να αρχίσουν η ηλεκτρονική τήρηση φορολογικών βιβλίων, η ηλεκτρονική τιμολόγηση και η on line διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ.