Η δημογραφική κρίση σε Ελλάδα και Ευρώπη βαθαίνει και εάν δεν ληφθούν άμεσα, αποφασιστικά μέτρα, θα εξελιχθεί σε μία «βόμβα» για τα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος και της κοινωνικής συνοχής. Αυτό είναι το μήνυμα που έστειλαν ειδικοί και πολιτικοί στο συνέδριο, που οργάνωσε ο Economist σε συνεργασία με τη HOPEgenesis. Η χώρα μας εμφανίζει από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας στην Ε.Ε με 1,3 παιδιά ανά γυναίκα. Υπολογίζεται μάλιστα ότι με τα σημερινά δεδομένα από 11,2 εκατ. το 2011, ο ελληνικός πληθυσμός θα συρρικνωθεί στα 8,9 εκατ. έως το 2050. Τα μέτρα στήριξης της οικογένειας κρίνονται απολύτως αναγκαία, αλλά δεν αρκούν. Τι άλλο μπορεί να γίνει;
Η δημογραφική κρίση σε Ελλάδα και Ευρώπη βαθαίνει και εάν δεν ληφθούν άμεσα, αποφασιστικά μέτρα, θα εξελιχθεί σε μία «βόμβα» για τα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος και της κοινωνικής συνοχής. Αυτό είναι το μήνυμα που έστειλαν ειδικοί και πολιτικοί στο συνέδριο, που οργάνωσε ο Economist σε συνεργασία με τη HOPEgenesis. Η χώρα μας εμφανίζει από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας στην Ε.Ε με 1,3 παιδιά ανά γυναίκα. Υπολογίζεται μάλιστα ότι με τα σημερινά δεδομένα από 11,2 εκατ. το 2011, ο ελληνικός πληθυσμός θα συρρικνωθεί στα 8,9 εκατ. έως το 2050. Τα μέτρα στήριξης της οικογένειας κρίνονται απολύτως αναγκαία, αλλά δεν αρκούν. Τι άλλο μπορεί να γίνει;
Η παλιότερη άποψη σύμφωνα με την οποία όσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός τόσο πιο δύσκολο είναι να τον ταΐσεις αποδείχθηκε λάθος, παρατήρησε o consultant editor, The Economist, John Andrews, τονίζοντας ότι σήμερα οι άνθρωποι είναι περισσότεροι από ποτέ και ζουν καλύτερα από ποτέ. Ωστόσο, υπογράμμισε την τάση της υπογεννητικότητας σε περιοχές όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου σήμερα γεννιούνται 1,59 παιδιά ανά γυναίκα. Ειδικά στην Ελλάδα -από 2,4- σήμερα γεννιούνται 1,35 παιδιά ανά γυναίκα.
«Αυτό σημαίνει ότι στην Ευρώπη χρειαζόμαστε περισσότερες συντάξεις άρα και περισσότερους φόρους για να τις πληρώνουμε. Επίσης, όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες χρειάζονται περισσότερους μετανάστες, ένα θέμα που όμως είναι δύσκολο πολιτικά. Όσο για την Ελλάδα, είναι αντιμέτωπη επιπλέον με το brain drain», σημείωσε ο John Andrews, θέτοντας το πλαίσιο της συζήτησης για τις προκλήσεις που απορρέουν από το δημογραφικό ζήτημα.
«Οι Έλληνες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε πολύ λίγοι», ανέφερε χαρακτηριστικά από το βήμα του συνεδρίου του Economist που διοργανώνεται σε συνεργασία με τη HOPEgenesis ο υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Θεοδωρικάκος, μιλώντας για την ανάγκη εθνικής στρατηγικής με προαπαιτούμενο τη συναίνεση. Στο πλαίσιο αυτό, στάθηκε στη νομοθέτηση χθες της ρύθμισης για τη διευκόλυνση της ψήφου των αποδήμων με την ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία των 288 ψήφων.
«Το πολιτικό σύστημα επέδειξε συναίνεση σε ένα θέμα που είναι πολύ σημαντικό για το δημογραφικό ζήτημα», σημείωσε ο κ. Θεοδωρικάκος, τονίζοντας ότι πλέον περισσότεροι από 400.000 νέοι που έφυγαν από τη χώρα τα χρόνια της κρίσης θα έχουν τη δυνατότητα να ψηφίζουν από τη χώρα στην οποία βρίσκονται. «Αν η Ελλάδα τους γύριζε την πλάτη, δεν θα επέστρεφαν ποτέ. Χθες λοιπόν η Ελλάδα έστειλε ένα μήνυμα. Έχουν λόγο, έχουν άποψη για αυτά που συμβαίνουν στη χώρα. Ισχυροποιούμε τους δεσμούς μαζί τους και ενισχύουμε τις πιθανότητες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους», πρόσθεσε ο κ. Θεοδωρικάκος.
Ο ίδιος εξέφρασε την εκτίμηση ότι το δημογραφικό πρόβλημα «ασφαλώς συσχετίζεται με την οικονομική κατάσταση της μέσης ελληνικής οικογένειας αλλά όχι αποκλειστικά, δεδομένου ότι οι γεννήσεις στην Ελλάδα είχαν ήδη «φρενάρει» τη δεκαετία του 1990, όταν στη χώρα τουλάχιστον φαινομενικά δεν είχε ενσκήψει η οικονομική κρίση», και απέδωσε το φαινόμενο σε παράγοντες που άπτονται της κουλτούρας, του τρόπου ζωής, της σχέσης με την εκκλησία και της αντίληψης γύρω από τον θεσμό της οικογένειας.
Η δημιουργία πολλών και καλών νέων θέσεων εργασίας αποτελεί το βασικό συστατικό για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, επεσήμανε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Ιωάννης Βρούτσης, ο οποίος ενέταξε στο πλαίσιο αυτό την πρόσφατη ανακοίνωση, ως συμβολικού μέτρου, της επιδότησης μισθών 3.000 ευρώ για την επιστροφή στην Ελλάδα 500 νέων ηλικίας 28-40 ετών.
Ο ίδιος αναφέρθηκε σε πρωτοβουλίες της κυβέρνησης όπως η θεσμοθέτηση της χορήγησης 2.000 ευρώ για κάθε νεογέννητο, η αύξηση κατά 30.000 των voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς και η μείωση του ΦΠΑ για βρεφικά είδη.
Οι μεταναστευτικές εισροές δεν μπορούν και δεν πρέπει να θεωρηθούν λύση για το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Βρούτση, ο οποίος συμπλήρωσε ότι η κυβέρνηση θα υποδέχεται τους πρόσφυγες και τα ασυνόδευτα παιδιά, όμως θα επιστρέφει τους μετανάστες στις χώρες τους.
Ο κ. Βρούτσης επεσήμανε ότι από το 2011 ο πληθυσμός της Ελλάδας συνεχώς μειώνεται και χαρακτήρισε το δημογραφικό βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια του συστήματος κοινωνικής προστασίας. Ωστόσο, διευκρίνισε ότι τα δεδομένα που διαμορφώνει το δημογραφικό ζήτημα «έχουν ενσωματωθεί απολύτως» στη διαδικασία χάραξης πολιτικής, τόσο στην εργασία όσο και στην κοινωνική ασφάλιση.
Στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν το μέγεθος του δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα παρέθεσε από το βήμα του συνεδρίου η βουλευτής και πρώην υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη. Με τα σημερινά δεδομένα, από 11,2 εκατ. το 2011, ο ελληνικός πληθυσμός προβλέπεται να μειωθεί στα 8,9 εκατ. έως το 2050 και στα 7,3 εκατ. μέχρι το 2080. Στην Ελλάδα καταγράφεται ένας από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση: 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, όταν απαιτούνται 2,1 παιδιά ανά γυναίκα προκειμένου να μην μειώνεται ο πληθυσμός.
Η υπογεννητικότητα μειώνει το κατά κεφαλήν εισόδημα και συνδέεται με τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, υπογράμμισε η κ. Κεφαλογιάννη, η οποία προέταξε την ανάγκη για πολιτικές στήριξης της οικογένειας, με οικονομικά και φορολογικά κίνητρα, καθώς και στήριξης των νεοφυών επιχειρήσεων, που είναι σε θέση να απορροφούν τους νέους και ιδιαίτερα τους καταρτισμένους. Επιπλέον, στάθηκε στη σημασία μιας στρατηγικής η οποία θα ενισχύει τη θέση της γυναίκας, «ο ρόλος της οποίας έγινε ακόμη πιο σύνθετος κατά τη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης». Σημείωσε δε ότι οι εκάστοτε εθνικές πολιτικές θα πρέπει να έχουν συνέχεια.
Τους παράγοντες που επηρεάζουν ένα ζευγάρι στην απόκτηση τέκνων παρέθεσε ο καθηγητής του τμήματος Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιά Αθανάσιος Κυριαζής, αναφερόμενος στα ευρήματα έρευνας την οποία εκπόνησε το εν λόγω τμήμα σε συνεργασία με τη HOPEgenesis. Στο πλαίσιο αυτό, έκανε λόγο για ενδεχόμενα προβλήματα λόγω εργασιακών σχέσεων, δύσκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και απαγορευτικό συνολικό οικονομικό κόστος γέννησης τέκνου.
«Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε μια έντονη διαφοροποίηση της στάσης του δείγματος ανάλογα με τον τόπο μόνιμης κατοικίας, όπου φαίνεται ότι δεν υπάρχουν γενικές λύσεις για όλες τις περιπτώσεις σε σχέση με το γηγενή πληθυσμό, αλλά θα ήταν προτιμότερο να σχεδιαστούν επιμέρους πολιτικές για τη βελτίωση του δείκτη γεννήσεων της Ελλάδος ανάλογα με το επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των περιφερειών της χώρας» συμπέρανε ο κ. Κυριαζής.
Για να επιτευχθεί η αναστροφή του κλίματος των πτωτικών τάσεων στη γονιμότητα του γηγενούς πληθυσμού, σύμφωνα με τον κ. Κυριαζή, σημαντική προϋπόθεση είναι η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας, σε μακροχρόνια βάση, ούτως ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στις προοπτικές των ιδίων και των οικογενειών τους.
Στη συνέχεια, «πρέπει να εκπονηθεί μια εθνική πολιτική οικονομικής ενίσχυσης των οικογενειών για τις δαπάνες εγκυμοσύνης και κυρίως τοκετού, καθώς και των δαπανών για δημιουργία φύλαξης τέκνων εκτός του στενού και ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος». Σημειωτέον, το 86% των ενδιαφερομένων θα προχωρούσε άμεσα σε διαδικασία τεκνοποίησης, εφόσον καλύπτονταν οι προαναφερόμενες ιατρικές δαπάνες κύησης και τοκετού.
«Τα μέτρα στήριξης της οικογένειας είναι απαραίτητα, αλλά δεν είναι αρκετά», τόνισε o διευθυντής σύνταξης της DiaNEOsis Θοδωρής Γεωργακόπουλος, συμπληρώνοντας ότι οι ανεπτυγμένες χώρες που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα «εδώ και πολλά χρόνια» ακολουθούν ενεργητικές πολιτικές προσέλκυσης ανθρώπων από άλλες χώρες του κόσμου.
Ο κ. Γεωργακόπουλος παρέθεσε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η μέση ηλικία στην Ελλάδα αναμένεται να ξεπεράσει τα 50 χρόνια μέχρι τα μέσα του αιώνα. Πάντοτε με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο ενεργός πληθυσμός από 7 εκατ. σήμερα θα μειωθεί κάτω από τα 5 εκατ. μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα.
«Αυτοί που έρχονται είναι πολύ λιγότεροι από αυτούς που φεύγουν», τόνισε ο κ. Γεωργακόπουλος, σημειώνοντας ότι ναι μεν το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, αλλά οι γεννήσεις κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα καταγράφονται 1,5 παιδιά ανά γυναίκα. «Μέχρι σήμερα καμία χώρα που έχει πέσει κάτω από το 1,5 δεν έχει καταφέρει να επιστρέψει πάνω από αυτό», συμπλήρωσε ο κ. Γεωργακόπουλος, τονίζοντας ότι ευρύτερα στις πλούσιες ανεπτυγμένες χώρες γεννιούνται σήμερα λιγότερα παιδιά.
Τη συνειδητή και στοχευμένη πολιτική ενσωμάτωσης μεταναστών, ως μέρος της απάντησης στο δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, προέκρινε o καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων Χαράλαμπος Παπασωτηρίου. Στο πλαίσιο αυτό, μίλησε για την ανάγκη ανάπτυξης αγγλόφωνων πανεπιστημίων που θα προσελκύσουν μετανάστες υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου στη χώρα, σημειώνοντας ότι μια αντίστοιχη στρατηγική έχει υιοθετήσει και η Κύπρος.
«Τα μεταναστευτικά ρεύματα της δεκαετίας του 1990, ως προϊόν μιας τυχαίας εξέλιξης, ευτυχώς ενσωματώθηκαν», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Παπασωτηρίου, τασσόμενος υπέρ μιας συστηματικής και οργανωμένης, σίγουρα όχι τυχαίας, μεταναστευτικής πολιτικής, στα πρότυπα των ΗΠΑ, οι οποίες μέσω του εκπαιδευτικού τους συστήματος έχουν καταφέρει να ενσωματώσουν μεταναστευτικές εισροές αποτελεσματικά για την κοινωνία τους. Με την πρόσβαση στην εθνική παιδεία, και με τους μεικτούς γάμους, διασφαλίζεται η εθνική συνείδηση στη διαδικασία ενσωμάτωσης, συμπλήρωσε ο κ. Παπασωτηρίου, διευκρινίζοντας ότι θα πρέπει να αποφεύγονται αντιλήψεις εθνικής καθαρότητας: «Έλληνας είναι αυτός που έχει ελληνική παιδεία και συνείδηση».
«H κυβέρνηση επιβάλλεται να παρεμβαίνει περισσότερο στον οικογενειακό σχεδιασμό-προγραμματισμό, με θετικό πρόσημο», τόνισε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Βασίλειος Σπανάκης και αναφέρθηκε σε μέτρα για τη στήριξη της οικογένειας που προωθεί η κυβέρνηση, όπως η αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες με παιδιά και η ενίσχυση της δωρεάν πρόσβασης στους παιδικούς σταθμούς, επισημαίνοντας ότι τα μέτρα αυτά δεν επαρκούν αλλά είναι μια καλή αρχή. Αναφέρθηκε περαιτέρω στην ανάγκη και άλλων κινήτρων, φορολογικών και εργασιακών, για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας. Μίλησε για «καθοριστικό ρόλο» της οικονομικής κρίσης στην επιδείνωση της υπογεννητικότητας. Τόνισε, τέλος, ότι η δημιουργία οικογένειας προϋποθέτει ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα και ότι πρέπει να στηριχθεί η Ελληνίδα, ώστε να μπορεί να συνδυάσει προσωπική και επαγγελματική ζωή.
Στην εξέλιξη του δημογραφικού ζητήματος στην Ελλάδα κατά τις τελευταίες δεκαετίες αναφέρθηκε κατά την εισήγησή του ο καθηγητής τμ. Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης, παραθέτοντας συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία. Τόνισε ότι το πρόβλημα ξεκινάει από πολύ παλαιότερα απ’ ό,τι πιστεύουμε, ήδη από τις γεννήσεις γυναικών που έφθασαν σε ηλικία τεκνοποίησης λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναφέρθηκε σε παράγοντες όπως η ηλικία κατά την οποία τεκνοποιούν οι γυναίκες, που αυξάνεται τις τελευταίες δεκαετίες, και η εισερχόμενη μετανάστευση, για την οποία σημείωσε ότι δεν λύνει το πρόβλημα, καθώς οι αλλοδαποί προσαρμόζονται σταδιακά σε ό,τι ισχύει για τον εγχώριο πληθυσμό. Ανέφερε, επίσης, ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω της πολυτεκτνικής οικογένειας, καθώς χρειάζεται στήριξη από το 1ο παιδί. Έδωσε βάρος στην ανάγκη άρσης της ασυμβατότητας μεταξύ εργασιακού και κοινωνικού βίου και των έμφυλων διακρίσεων, παραμέτρους στις οποίες η χώρα μας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη, καθώς και στην ανάγκη διαμόρφωσης γενικότερων ευνοϊκών συνθηκών για το παιδί και την οικογένεια. Τα όποια μέτρα ληφθούν θα δώσουν αποτελέσματα σε βάθος χρόνου, υπογράμμισε ο κ. Κοτζαμάνης.
«Αντί το συγκεκριμένο θέμα –θέμα επιβίωσης ενός ολόκληρου λαού με τρισχιλιετή ιστορία– να βρίσκεται διαρκώς στο προσκήνιο και να συνενώνει κόμματα, κοινωνικούς φορείς και κυρίως ολόκληρο τον ελληνικό λαό, καταπνίγεται από συζητήσεις δευτερευούσης σημασίας», είπε χαρακτηριστικά κατά την έναρξη της ομιλίας του ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος & Αλμυρού κ. Ιγνάτιος. Εκτίμησε ότι το δημογραφικό πρόβλημα δεν προκύπτει μόνο από οικονομικές και κοινωνικές αιτίες αλλά σχετίζεται και με βαθύτερες εκκρεμότητες και δυσλειτουργίες του αξιακού κώδικα ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας. Επεσήμανε ότι «πολλά νέα ζευγάρια έχουν όλη την καλή διάθεση για απόκτηση παιδιών, όταν όμως καταγράφονται οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, οι χαμηλοί μισθοί, τα εξαντλητικά ωράρια, η μηδαμινή μισθολογική και εργασιακή κάλυψη της γονεϊκότητας και φουντώνουν όλοι οι φόβοι, η επιθυμία αυτή αναστέλλεται». Αναφέρθηκε στην πολύ θετική, όπως τη χαρακτήρισε, εμπειρία από την ενίσχυση του τρίτου τέκνου στη Θράκη εκ μέρους της εκκλησίας. Πρότεινε, τέλος, τη δημιουργία θεσμικού φορέα αντιμετώπισης του προβλήματος, με παρέμβαση στους χώρους όπου διαμορφώνεται και γαλουχείται η νέα γενιά.
Στη νομική πλευρά του δημογραφικού ζητήματος στην Ελλάδα εστίασε η καθηγήτρια αστικού δικαίου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Δήμητρα Παπαδοπούλου-Κλαμαρή, εκθέτοντας το πώς ρυθμίζει τις οικογενειακές σχέσεις στη χώρα μας το Αστικό και ειδικότερα το Οικογενειακό Δίκαιο. Επεσήμανε ότι το Οικογενειακό Δίκαιο, ενώ φαίνεται ουδέτερο, έχει συμβάλει στην αύξηση των γεννήσεων με δύο τρόπους, με τη βελτίωση της θέσης των εκτός γάμου παιδιών (από το 1983 υπάρχει πλήρης εξίσωση της θέσης τους με εκείνη των εντός γάμου παιδιών) και με τη δημιουργία νομοθετικού πλαισίου για τη διενέργεια της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, της τεχνητής γονιμοποίησης, ως προς την οποία χαρακτήρισε το ισχύον νομικό πλαίσιο στη χώρα μας «ιδιαίτερα ευνοϊκό και φιλελεύθερο». Περαιτέρω αναφέρθηκε σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως το καθεστώς για τις παρένθετες μητέρες Τέλος, υπογράμμισε τη συνεισφορά άλλων κλάδων δικαίου, όπως του Εργατικού και Δημόσιου Δικαίου, όσον αφορά τη διευκόλυνση της απόφασης των νέων ζευγαριών να κάνουν παιδιά, φέρνοντας ως παραδείγματα την εξίσωση της άδειας τοκετού, λοχείας και ανατροφής σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα καθώς και την υποστήριξη των τρίτεκνων οικογενειών.
«Από τη μια μεριά, οι περισσότερες θέσεις εργασίας δεν έχουν την απαιτούμενη ευελιξία που μπορεί να χρειαστεί η υποστήριξη της οικογένειας. Από την άλλη, χάρη στα έμφυλα στερεότυπα, που θέλουν τις γυναίκες να επιφορτίζονται εξολοκλήρου με την ανατροφή των παιδιών και τα οικιακά, υπάρχει άνισος καταμερισμός εργασιών στο σπίτι», ανέφερε χαρακτηριστικά η γενική γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων Μαρία Συρεγγέλα, τονίζοντας ότι στην Ελλάδα σήμερα λείπουν από την εξίσωση οι προϋποθέσεις εκείνες που θα βοηθήσουν τις γυναίκες να επιτύχουν και στην εργασία και στη μητρότητα.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, το 85% των Ελληνίδων ασχολούνται με τις δουλειές του σπιτιού τουλάχιστον μια ώρα την ημέρα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των Ελλήνων ανέρχεται στο 16%. «Για όλους αυτούς τους λόγους, οι γυναίκες το σκέφτονται διπλά πριν γίνουν μητέρες, τριπλά εάν δεν υπάρχει σταθερός σύντροφος στις ζωές τους. Οι ανασταλτικοί παράγοντες για τη δημιουργία οικογένειας υπάρχουν και είναι σοβαροί, ενώ η χώρα μας μαστίζεται από το Δημογραφικό», συμπέρανε η κ. Συρεγγέλα.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφερόμενη σε μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση, στάθηκε μεταξύ άλλων στη δυνατότητα επιλογής του χρόνου κατά τον οποίο θα γίνεται χρήση της άδειας εγκυμοσύνης και λοχείας, στην πρόβλεψη για μεγαλύτερη χρονικά άδεια σε μονογονεϊκές οικογένειες, καθώς και σε προγράμματα όπως η «Νταντά της γειτονιάς», με την πιστοποίηση των ενδιαφερομένων για την ανάληψη της φύλαξης παιδιών προσχολικής ηλικίας, στα πρότυπα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τις εκάστοτε συνθήκες γονιμότητας δεν καθορίζουν οι οικονομικοί παράγοντες αλλά οι αλλαγές στις ατομικές αξίες και στο ειδικό βάρος του πολιτιστικού συντελεστή, εκτίμησε από το βήμα του συνεδρίου ο Πρόεδρος ΔΣ του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών Νίκος Δεμερτζής.
Στο πλαίσιο αυτό, έκανε λόγο για μεταϋλιστικές αξίες –δημιουργικότητα, ελευθερία, ισότητα- οι οποίες επέφεραν αλλαγές στον κύκλο ζωής των ατόμων, όπως και στο περιεχόμενο της ίδιας της έννοιας της οικογένειας. «Έχουμε μετατόπιση της προτεραιότητας από το παιδί - βασιλιάς στο ζευγάρι – βασιλιάς», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Δεμερτζής προσέγγισε το δημογραφικό ως πολυπαραγοντικό ζήτημα, το οποίο «πρέπει να αντιμετωπιστεί με ψυχραιμία -και όχι υπό το κράτος ηθικού πανικού- με δέσμευση, επαγγελματισμό και ένα πρόγραμμα που θα ξεπερνά τον εκάστοτε εκλογικό κύκλο». Στο δημογραφικό ζήτημα θα κριθεί και ο ανοιχτός χαρακτήρας της πολιτείας μας, καθώς θα τεθεί το θέμα της ένταξης στην κοινωνία των προσφύγων και μεταναστών, σύμφωνα με τον κ. Δεμερτζή. Σημειωτέον, το ΕΚΚΕ έχει προτείνει την ίδρυση στη Βουλή ανεξάρτητου Γραφείου Δημογραφικής Πολιτικής.