Λιανεμπόριο: Η «αποκάλυψη» και το μέλλον του κλάδου

Της Νατάσας Στασινού
[email protected]

Οι Αμερικανοί έχουν δώσει έναν διόλου ευοίωνο χαρακτηρισμό για τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην παραδοσιακή λιανική και τα οποία φανερώνουν το πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν τα πράγματα και στον υπόλοιπο κόσμο. Μιλούν για σκηνές «αποκάλυψης» (retail apocalypse) για να περιγράψουν το μπαράζ λουκέτων σε καταστήματα ένδυσης, οικιακού εξοπλισμού, ηλεκτρονικών ειδών, παιχνιδιών με  πολλές δεκαετίες ζωής και τη μαζική στροφή των καταναλωτών στο ηλεκτρονικό εμπόριο και τις φιλικές στο περιβάλλον επιλογές. 

Από τις αρχές του 2017 περισσότερες από 20 μεγάλες αλυσίες λιανικής στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων οι Sears Holdings και Toys "R" Us, έχουν οδηγηθεί στην πτώχευση, καθώς οι καταναλωτές γυρίζουν την πλάτη στα φυσικά καταστήματα και ειδικά στα τεράστια πολυκαταστήματα, που άλλοτε είχαν κυρίαρχη παρουσία στον κλάδο.

Η αλυσίδα καταστημάτων ένδυσης Forever 21 ήταν το τελευταίο μεγάλο «θύμα». Ανακοίνωσε την απόφασή της να υπαχθεί σε καθεστώς προστασίας από τους πιστωτές και να κλείσει 178 καταστήματα στις ΗΠΑ, δηλαδή το 1/3 του δικτύου της. Και αυτό για να έχει μία πθανότητα με μικρότερα βάρη να επιβιώσει. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε προηγηθεί η απόφαση της αλυσίδας φθηνού κόστους Fred's, που μετρούσε 72 χρόνια ζωής, να κλείσει τα εναπομείναντα 300 καταστήματά της. 

Από τις αρχές του 2019 έχουν κλείσει ανά τις ΗΠΑ περισσότερα από 8.200 καταστήματα λιανικής- με τον αριθμό να υπερβαίνει κατά πολύ το αρνητικό ρεκόρ των 6.700, που κατεγράφη το 2017. Η Coresights Research υπολογίζει ότι έως τα τέλη του έτους ο απολογισμός θα μπορούσε να φτάσει στα 12.000 λουκέτα. Οι αλυσίδες Payless και Gymboree είναι από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις ιστοριών... αποτυχίας. Και οι δύο κήρυξαν φέτος- για δεύτερη φορά- χρεοκοπία, κλείνοντας αθροιστικά περί τα 3.000 καταστήματα. 

Κι όμως. Μιλάμε για μία οικονομία, στην οποία παρά την όποια επιβράδυνση της ανάπτυξης φέτος, το ποσοστό ανεργίας είναι το χαμηλότερο εδώ και περισσότερο από μισό αιώνα, κάτω από το 4%, οι μισθοί βαίνουν αυξανόμενοι και οι καταναλωτικές δαπάνες παραμένουν ισχυρές. Το retail apocalypse άλλωστε άρχισε σε μία περίοδο κατά την οποία η αμερικανική οικονομία «έτρεχε» με ταχύτερους ρυθμούς από όλες τις υπόλοιπες του ανεπτυγμένου βιομηχανικά κόσμου.

Οι Αμερικανοί δεν σταμάτησαν να βάζουν το χέρι στην τσέπη, δεν παύουν να είναι μία καταναλωτική κοινωνία. Αυτό που άλλαξε είναι οι προτιμήσεις τους. Προτιμούν να κάνουν τις αγορές τους από την άνεση του σπιτιού τους μέσω υπολογιστή ή κινητού και να τις δουν στη συνέχεια να φτάνουν στην πόρτα τους. Είναι αυτή η προτίμηση που ώθησε την κεφαλαιοποίηση της Amazon να σπάσει το φράγμα του 1 τρισ. δολ. και κατέστησε τον Τζεφ Μπέζος τον πλουσιότερο άνθρωπο του πλανήτη. 

Παράλληλα οι νεότερης ηλικίας καταναλωτές και εκείνοι με μεγαλύτερες ευαισθησίες για το περιβάλλον θέλουν να συμμετέχουν ενεργά στην μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, μεταξύ άλλων επιλέγοντας brands,που χρησιμοποιούν υλικά και υφάσματα με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Τέτοιου είδους αλυσίδες παρουσιάζουν ραγδαία ανάπτυξη, ενώ εξαιρετικά δημοφιλή αποδεικνύονται τα τελευταία χρόνια και τα sites πώλησης μεταχειρισμένων ειδών, όπως το thredUp.com. 

H λιανική δεν πεθαίνει, αλλάζει. Αλλά πρόκειται για μία επώδυνη αλλαγή, που γίνεται αισθητή συνολικά στην πραγματική οικονομία και κυρίως στο επίπεδο της απασχόλησης. Σήμερα ο κλάδος του λιανεμπορίου είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες στις ΗΠΑ με 15,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ή περισσότερο από το 10% του συνόλου. Μόνο ο κλάδος υγείας και το κράτος (σε ομοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο) έχουν μεγαλύτερη συμβολή στην απασχόληση. 

Από τις αρχές του 2017 ο κλάδος καταγράφει καθαρές απώλειες σχεδόν 200.000 θέσεων, με τις περισσότερες σε πολυκαταστήματα και αλυσίδες ρούχων. Εάν τα σενάρια που θέλουν την αμερικανική οικονομία να διολισθαίνει σε ύφεση κάποια στιγμή μέσα στο 2020 γίνουν πραγματικότητα, οι απώλειες αυτές θα πολλαπλασιαστούν.