Ο ρόλος της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΝΜΑ) είναι καθοριστικός στην επίτευξη του στόχου των μεταφορών της Ε.Ε. για μείωση κατά 60% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που παράγονται από τις μεταφορές μέχρι το 2050 και η μετατόπιση του 30% των οδικών εμπορευματικών μεταφορών σε απόσταση άνω των 300 χιλιομέτρων σε άλλους τρόπους μεταφοράς μέχρι το 2030.
Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Ο ρόλος της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΝΜΑ) είναι καθοριστικός στην επίτευξη του στόχου των μεταφορών της Ε.Ε. για μείωση κατά 60% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που παράγονται από τις μεταφορές μέχρι το 2050 και η μετατόπιση του 30% των οδικών εμπορευματικών μεταφορών σε απόσταση άνω των 300 χιλιομέτρων σε άλλους τρόπους μεταφοράς μέχρι το 2030.
Ωστόσο σημείο προβληματισμού και ένδειξη ότι κάτι δεν λειτουργεί αποτελεσματικά στην ευρωπαϊκή πολιτική προώθησης της ΝΜΑ αποτελεί το γεγονός της μη ενίσχυσης τα τελευταία χρόνια του μεταφορικού έργου της. Από το 2016 ουσιαστικά παρατηρείται στασιμότητα στη διακινούμενη ποσότητα φορτίων με πλοία της ΝΜΑ.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στην πολύ ενδιαφέρουσα Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη των Κέντρων Προώθησης ΝΜΑ (Shortsea Shipping Days European Conference of the European Shortsea Network), η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες στον Πειραιά.
Η εκδήλωση Shortsea Shipping Days 2019 διοργανώθηκε από το Ελληνικό Κέντρο Προώθησης Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (SPC Greece), στις 13/06 στο Ναυτικό Όμιλο Ελλάδας και τελούσε υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Δικτύου ΝΜΑ, του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας.
Οι νέες προκλήσεις
Η φετινή θεματολογία εστίασε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος της ΝΜΑ εν όψει της εφαρμογής των νέων περιβαλλοντικών κανονισμών. Επίσης εξετάστηκαν θέματα ενέργειας και καυσίμων και εναλλακτικές προσαρμογές, διαθέσιμες για τα πλοία ΝΜΑ, καθώς και οι παράγοντες που δημιουργούν εμπόδια προς μια ομαλή προσαρμογή όπως το θέματα της χρηματοδότησης και της έλλειψης κατάλληλων υποδομών. Ιδιαίτερη συζήτηση έγινε για τις τεχνολογικές τάσεις όπως η αυτοματοποίηση, η ψηφιοποίηση, το blockchain, καθώς και θέματα ναυπηγικών εξελίξεων και εκπαίδευσης.
Τέλος, αναφορά έγινε στις τελευταίες εξελίξεις της λιμενικής βιομηχανίας και στις προοπτικές ανάπτυξης της ΝΜΑ, εστιάζοντας στη γεωγραφική περιοχή Αδριατικής-Ιονίου.
Μιλώντας στην εκδήλωση, ο κ. Antoine Kedzierski, Policy Officer Shortsea Shipping της DG Move, τόνισε μεταξύ άλλων ότι οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 60% των συνολικών θαλάσσιων μεταφορών εμπορευμάτων προς και από τους κύριους λιμένες της Ε.Ε. Υπογράμμισε ότι η Ε.Ε. αναγνωρίζει πλήρως τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων στη σύνδεση των διαφόρων περιοχών της Ένωσης, και έχει αφιερώσει συγκεκριμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της ευρωπαϊκής κοινότητας. Στο πλαίσιο αυτό υιοθετήθηκε η πρόταση δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού θαλάσσιου περιβάλλοντος ενιαίας θυρίδας (Εuropean Maritime Single Window).
Επίσης το 2017 υιοθετήθηκε ο κανονισμός για τις λιμενικές υπηρεσίες, ο οποίος τίθεται σε ισχύ φέτος.
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της Ε.Ε. μίλησε για σταδιακή ανάκαμψη του τομέα, καθώς οι όγκοι κυκλοφορίας που καταγράφηκαν το 2017 είναι συγκρίσιμοι με εκείνους που αμέσως προηγήθηκαν της οικονομικής ύφεσης το 2009. Όμως, όπως συμπλήρωσε, το σημερινό οικονομικό και πολιτικό κλίμα παραμένει κάπως αβέβαιο και μπορεί να έχει αντίκτυπο στον τομέα. Αναγνώρισε ότι η ανάπτυξη του κλάδου απαιτεί στοχοθετημένες επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία. Κατά την τρέχουσα δημοσιονομική περίοδο, η Επιτροπή χορήγησε ετησίως περίπου 50 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και περίπου 1 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη του θαλάσσιου χαρτοφυλακίου που σχετίζεται με το πρόγραμμα Connecting Europe Facility (CEF). Στον χαιρετισμό του ο Costel Stanca, πρόεδρος του European Shortsea Network, αναφέρθηκε στον ρόλο του ESN και των Shortsea Promotion Centres (SPC).
Μεταξύ άλλων, κύριοι στόχοι του ESN είναι ο προσδιορισμός των κοινών προβλημάτων και αναγκών του κλάδου για την πλήρη ενσωμάτωση των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η αναζήτηση αποτελεσματικών λύσεων. Επίσης η πρόταση μέτρων πολιτικής για την περαιτέρω ενίσχυση της ΝΜΑ σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η ανταλλαγή ιδεών και καλών πρακτικών μεταξύ των εθνικών Κέντρων Προώθησης Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων για την ενίσχυση εθνικών έργων και πρωτοβουλιών και η παροχή υποστήριξης και καθοδήγησης για τη δημιουργία νέων εθνικών Κέντρων Προώθησης ΝΜΑ (SPC).
Συμπεράσματα της εκδήλωσης
Τα κύρια συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η εκδήλωση αφορούσαν την ανάγκη διαμόρφωσης μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων και της συμβολής της στη συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη της Ε.Ε. Επίσης εκτιμήθηκε ότι η υιοθέτηση της Ενιαίας Ναυτιλιακής Θυρίδας (Εuropean Maritime Single Window) αναμένεται να μειώσει τη γραφειοκρατία στους ευρωπαϊκούς λιμένες, ωστόσο είναι απαραίτητη η απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της ΝΜΑ. Επίσης τονίστηκε ότι η ΝΜΑ είναι ο κλάδος των θαλάσσιων μεταφορών, όπου μπορεί να πρωτοπορήσει στην εφαρμογή τεχνολογικών καινοτομιών και μπορεί να έχει καθοριστική συμβολή στην επίτευξη των στόχων της Ε.Ε. για το κλίμα.
Η προοπτική των Εθνικών Κέντρων Προώθησης ΝΜΑ
Κατά τη διάρκεια της European Conference of the European Shortsea Network παρουσιάστηκαν καλές πρακτικές και πρωτοβουλίες που αναπτύσσουν και υιοθετούν διάφορα Κέντρα Προώθησης σε εθνικό επίπεδο, με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των εταίρων της εφοδιαστικής αλυσίδας, τη διαθεσιμότητα δεδομένων και τη μετατόπιση φορτίων.
SPC Germany
Ο εκπρόσωπος του SPC Germany παρουσίασε την κατανομή των κέντρων παραγωγής σε ευρωπαϊκό επίπεδο και την επικράτηση των οδικών μεταφορών, σε αντιπαράθεση με τη δυνατότητα χρήσης ενός εκτεταμένου δικτύου θαλάσσιων συνδέσεων. Παράλληλα, αναφέρθηκε στις δράσεις ενημέρωσης που αναπτύσσονται σε εθνικό επίπεδο προκειμένου τα ενδιαφερόμενα μέρη να έχουν την αναγκαία πληροφόρηση σχετικά με τις εναλλακτικές μεταφοράς των φορτίων τους καθώς και τον ρόλο του κέντρου στη δικτύωση αυτών.
SPC Italy
Το SPC Italy υπό την RAM εφαρμόζουν την πρωτοβουλία Marebonus, στόχος της οποίας είναι η μετατόπιση φορτίων από την ξηρά στη θάλασσα μέσω της παροχής κινήτρων στις ναυτιλιακές εταιρείες και τους οδικούς μεταφορείς. Περαιτέρω αναφέρθηκε στην ευρωπαϊκή μελέτη που αφορά την επέκταση του Med Atlantic Ecobonus και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
SPC Croatia
Το SPC Croatia αναφέρθηκε στη στρατηγική του Κέντρου Προώθησης και την εστίαση σε ερευνητικά προγράμματα τα οποία βελτιώνουν τη διαθέσιμη γνώση σχετικά με τους παράγοντες που επιβραδύνουν την ενσωμάτωση της ΝΜΑ στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ειδικότερα αναφέρθηκε στο πρόγραμμα MultiAppro το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη των συνδυασμένων μεταφορών στην περιοχή Αδριατικής-Ιονίου και παράλληλα στη δημιουργία νέων Κέντρων Προώθησης ΝΜΑ και σε χώρες εκτός Ε.Ε.
Οι λόγοι που καθυστερούν την ανάπτυξη
Ο καθηγητής Άλκης Κορρές στην εισήγησή του στο Shortsea Shipping Days 2019, που παρουσιάστηκε από την κ. Μαρία Λεκκάκου, αναφέρθηκε στους παράγοντες που βρίσκονται πίσω από την παρατηρούμενη βραδεία αύξηση του όγκου των φορτίων που μεταφέρονται με τα πλοία της NMA. Οι παράγοντες αυτοί είναι η μη ύπαρξη ουσιαστικά -ακόμη- ενιαίας αγοράς, ενώ οι καθυστερήσεις στα λιμάνια είναι ακόμη πολλές. Επίσης τα περισσότερα φόρτια έχουν πλέον μετατοπισθεί προς τη θάλασσα και για το μέλλον απαιτούνται κίνητρα για τους φορτωτές καθώς στις μικρότερες αποστάσεις το φορτηγό παραμένει «ο βασιλιάς στις μεταφορές». Επιπλέον η ναυτιλία μικρών αποστάσεων είναι υψηλότερου κόστους από την ποντοπόρο ναυτιλία, ενώ λόγω των νέων καυσίμων από το 2020 μπορεί να γίνει ακόμη πιο ακριβή. Ακόμη, ο στόλος είναι μεγάλης ηλικίας και έχει αυξημένο κόστος λειτουργίας, ενώ, τέλος, ο χρόνος παραμονής των πλοίων στα λιμάνια είναι ακόμη πολύς.
Espo
Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λιμένων (Espo) ο κ. Σωτήρης Ράπτης, σύμβουλος σε θέματα περιβάλλοντος, ανέλυσε τις προτεραιότητες της λιμενικής πολιτικής της Espo, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι η απεξάρτηση από τον άνθρακα είναι μία από τις πρώτες προτεραιότητες των ευρωπαϊκών λιμανιών και στο πλαίσιο αυτό η Ε.Ε. πρέπει να στηρίξει τις αναγκαίες επενδύσεις. Επίσης θα πρέπει να εξεταστεί και να αναθεωρηθεί η φορολογική πολιτική των εναλλακτικών καυσίμων όπως είναι ο ηλεκτρισμός, προκειμένου να καταστεί ανταγωνιστικός στη χρήση του από τα πλοία εντός των λιμανιών.