Ποιοι θα πληρώσουν το τέλος επιτηδεύματος

Από την έντυπη έκδοση

Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]

Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι με «μπλοκάκια», μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες, που κατά τη διάρκεια του 2018 άσκησαν ατομικά τις επαγγελματικές δραστηριότητές τους, θα κληθούν φέτος να πληρώσουν, εκτός από τον φόρο εισοδήματος και την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, και το τέλος επιτηδεύματος, το οποίο κυμαίνεται από 400 έως 650 ευρώ.

Επιπλέον, χιλιάδες εταιρείες και άλλα νομικά πρόσωπα, που είχαν ενεργό δραστηριότητα εντός του 2018, υποχρεούνται τη φετινή χρονιά να καταβάλουν τέλος επιτηδεύματος 800-1.000 ευρώ.

Η υποχρέωση καταβολής των συγκεκριμένων ποσών ισχύει ανεξαρτήτως του εάν οι υπόχρεοι είχαν κέρδη ή ζημιές κατά τη διάρκεια του 2018.

Τι ορίζει η νομοθεσία

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία: 1) Οι επιτηδευματίες και οι ασκούντες ελευθέριο επάγγελμα υποχρεούνται σε καταβολή ετήσιου τέλους επιτηδεύματος, το οποίο ανέρχεται σε: α) 800 ευρώ ετησίως για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε τουριστικούς τόπους και σε πόλεις ή χωριά με πληθυσμό έως 200.000 κατοίκους, β) 1.000 ευρώ ετησίως για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε πόλεις με πληθυσμό πάνω από 200.000 κατοίκους, γ) 650 ευρώ ετησίως για ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, δ) 600 ευρώ ετησίως για κάθε υποκατάστημα.

Ειδικά για τις αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες καθώς και για τους εργαζόμενους με «μπλοκάκια» (τα φυσικά πρόσωπα που το εισόδημά τους προέρχεται από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα και έχουν έγγραφη σύμβαση με έως τρία φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή με περισσότερα από τρία φυσικά ή νομικά πρόσωπα, αλλά το 75% των ακαθάριστων εσόδων τους προέρχεται από ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο) τα ποσά του τέλους επιτηδεύματος ανέρχονται σε: α) 400 ευρώ ετησίως, εφόσον η έδρα βρίσκεται σε τουριστικό τόπο ή σε πόλεις-χωριά με πληθυσμό έως 200.000 κατοίκους, β) 500 ευρώ ετησίως, εφόσον η έδρα βρίσκεται σε πόλη με πληθυσμό πάνω από 200.000 κατοίκους. Η περιοχή του νομού Αττικής λογίζεται ως μια πόλη, καθώς και το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης.

2) Σε περίπτωση διακοπής της δραστηριότητας μέσα στη χρήση, το τέλος επιτηδεύματος περιορίζεται ανάλογα με τους μήνες λειτουργίας της επιχείρησης ή της άσκησης του επαγγέλματος. Χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 15 ημερών λογίζεται ως μήνας.

3)Από την υποχρέωση καταβολής τέλους επιτηδεύματος εξαιρούνται: α)Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες που κατά τη διάρκεια του 2018 βρίσκονταν σε «αδράνεια», δηλαδή είχαν πάψει να πραγματοποιούν συναλλαγές που συνδέονται με την άσκηση των επιχειρηματικών-επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους. β) Οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με τη μορφή Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης ή Συνεταιρισμού Εργαζομένων ανεξαρτήτως εάν έχει παρέλθει ή όχι πενταετία από την πρώτη έναρξη εργασιών τους. γ)Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες που βρίσκονται σε κατάσταση εκκαθάρισης ή πτώχευσης. δ) Οι αγρότες, οι οποίοι είναι μέλη αγροτικών συνεταιρισμών που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 8 του ν. 4384/2016. ε)Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι σχολικοί συνεταιρισμοί του άρθρου 46 του ν. 1566/1985. στ)Τα πρόσωπα που ασκούν ατομική εμπορική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα και παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%. ζ)Οι εμπορικές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες που ασκούν τις δραστηριότητές τους σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, εκτός εάν πρόκειται για τουριστικούς τόπους. η) Οι ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις και η ατομική άσκηση ελευθέριου επαγγέλματος, εφόσον δεν έχουν παρέλθει πέντε έτη από την έναρξη εργασιών. θ) Οι περιπτώσεις ατομικών επιχειρήσεων εφόσον για τον επιτηδευματία υπολείπονται τρία έτη από το έτος της συνταξιοδότησής του. Ως έτος συνταξιοδότησης νοείται το 65ο έτος της ηλικίας.

4) Το τέλος επιτηδεύματος βεβαιώνεται και εμφανίζεται στο εκκαθαριστικό σημείωμα υπολογισμού του φόρου εισοδήματος κάθε φορολογικού έτους. Απαλλαγή για «αδράνεια» Όσες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και όσοι εργαζόμενοι με «μπλοκάκια» έχουν δηλώσει στην εφορία «αδράνεια» ή βρίσκονται στην κατάσταση αυτή αλλά δεν το έχουν ακόμη δηλώσει, έχουν τη δυνατότητα να γλιτώσουν από την επιβάρυνση του τέλους επιτηδεύματος ή να πληρώσουν μειωμένο τέλος για τη χρήση του 2018.

Σύμφωνα με νομοθετική διάταξη που ψηφίστηκε στις αρχές του τρέχοντος έτους από τη Βουλή, από το φορολογικό έτος 2018 και εξής εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και οι νομικές οντότητες που βρίσκονται σε αδράνεια.

Δεδομένου ότι, με βάση τη διάταξη που ψηφίστηκε, η απαλλαγή ισχύει από τη διαχειριστική περίοδο του 2018, οι δικαιούχοι της απαλλαγής αυτής μπορούν να δουν το όφελος από την εφαρμογή της φέτος με την υποβολή και εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για το 2018. Συγκεκριμένα, από το τέλος επιτηδεύματος απαλλάσσονται πλήρως οι επιχειρηματίες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι εργαζόμενοι με «μπλοκάκια», οι οποίοι έχουν ήδη δηλώσει «αδράνεια» για ολόκληρο το 2018 στα Τμήματα Μητρώου των αρμοδίων ΔΟΥ, καθώς και όσοι θα δηλώσουν εκ των υστέρων «αδράνεια» για ολόκληρο το έτος 2018. H απαλλαγή θα χορηγείται κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος που θα καταθέσουν φέτος οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι. Δηλαδή, στο εκκαθαριστικό της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2018 δεν θα αναγράφεται τέλος επιτηδεύματος.

Όσοι επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες και εργαζόμενοι με «μπλοκάκια» δεν έχουν δηλώσει ακόμη ότι βρίσκονταν σε «αδράνεια» για ολόκληρο το 2018, προκειμένου να απαλλαγούν πλήρως από το τέλος επιτηδεύματος κατά την εκκαθάριση των φετινών δηλώσεων εισοδήματος, θα πρέπει να υποβάλουν εκπρόθεσμα τις σχετικές δηλώσεις μεταβολής στα Τμήματα Μητρώου των αρμόδιων ΔΟΥ. Ως ημερομηνία έναρξης της «αδράνειας» θα πρέπει να δηλώσουν την 1η Ιανουαρίου 2018.

Με την υποβολή των εκπρόθεσμων δηλώσεων θα υποχρεωθούν να πληρώσουν πρόστιμο για εκπρόθεσμη υποβολή δήλωσης πληροφοριακού χαρακτήρα, το οποίο ανέρχεται σε 100 ευρώ για όλους τους υπόχρεους. Επιπλέον, όσες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες, καθώς και όσοι εργαζόμενοι με «μπλοκάκια» τέθηκαν σε «αδράνεια» κάποια χρονική στιγμή μέσα στο 2018, εφόσον έχουν ήδη δηλώσει το γεγονός αυτό στη ΔΟΥ ή εφόσον το δηλώσουν εκπρόθεσμα πληρώνοντας πρόστιμο 100 ευρώ, θα πληρώσουν φέτος το τέλος επιτηδεύματος της χρήσης του 2018 μειωμένο κατά ποσοστό ανάλογο του χρονικού διαστήματος κατά το οποίο έπαψαν να έχουν δραστηριότητα μέσα στο έτος αυτό.

Ειδικότερα, σε κάθε τέτοια περίπτωση, το ετήσιο τέλος επιτηδεύματος θα περιοριστεί ανάλογα με τους μήνες στους οποίους ο υπόχρεος είχε δραστηριότητα εντός του 2018. Χρονικό διάστημα άσκησης δραστηριότητας μεγαλύτερο των 15 ημερών μέσα σε έναν μήνα θα λογίζεται ως ολόκληρος μήνας. Για παράδειγμα, εάν η αδράνεια μιας επιχείρησης ξεκίνησε στις 16 Ιουλίου 2018, τότε, επειδή ο Ιούλιος θα ληφθεί υπ' όψιν ολόκληρος ως μήνας κανονικής λειτουργίας, η επιχείρηση αυτή θα πληρώσει φέτος για το 2018 τέλος επιτηδεύματος που θα αντιστοιχεί σε επτά μήνες, ήτοι για το χρονικό διάστημα από 1η Ιανουαρίου έως 31 Ιουλίου 2018. Θα καταβάλει, δηλαδή, ποσό ίσο με τα 7/12 του ετήσιου τέλους επιτηδεύματος. Σε κάθε περίπτωση, εξάλλου, προκειμένου να απαλλαγούν από το τέλος επιτηδεύματος λόγω αδράνειας, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να προσέξουν την εξής λεπτομέρεια: καθ' όλη τη διάρκεια του διαστήματος κατά το οποίο έχουν δηλώσει ή πρόκειται να δηλώσουν ότι βρίσκονταν σε αδράνεια εντός του 2018 θα πρέπει να μην έχουν πραγματοποιήσει καμία συναλλαγή. Δηλαδή, δεν θα πρέπει να έχουν εκδώσει κανένα τιμολόγιο, αλλά ούτε και να έχουν λάβει κάποιο τιμολόγιο. Οποιασδήποτε μορφής συναλλαγή -πώληση ή αγορά προϊόντος ή αγαθού, παροχή ή λήψη υπηρεσίας- ακυρώνει αυτόματα την αδράνεια.

Αναδρομική απαλλαγή και επιστροφή καταβληθέντος τέλους

Φορολογούμενοι που πλήρωσαν τέλος επιτηδεύματος για χρονικό διάστημα έως και πέντε έτη από την έναρξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων διαφορετικών από άλλες τις οποίες είχαν διακόψει και για τις οποίες είχαν ήδη απαλλαγεί, δικαιούνται να πάρουν πίσω τα ποσά του τέλους που πλήρωσαν. Ο λόγος είναι ότι, σύμφωνα με πρόσφατα εκδοθείσα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος για μια πενταετία από την έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας ισχύει και στην περίπτωση που φυσικό πρόσωπο είχε κατά το παρελθόν προβεί στην έναρξη και άλλου επαγγέλματος, διαφορετικού από αυτό που ασκεί σήμερα και στη συνέχεια το διέκοψε χωρίς να συμπληρώσει, συνολικά, πέντε έτη άσκησής του.

Σε μια προσπάθεια συμμόρφωσης με την απόφαση αυτή, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων εξέδωσε εγκύκλιο σύμφωνα με την οποία: Για την επιβολή τέλους επιτηδεύματος στα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα απαιτείται η άσκηση της ίδιας ή συναφούς επαγγελματικής δραστηριότητας (δηλαδή δραστηριότητας στεγαζόμενης υπό τον ίδιο τετραψήφιο ΚΑΔ) επί πενταετία από την οικεία έναρξη εργασιών. Έτσι, σε περίπτωση διακοπής και εκ νέου έναρξης εργασιών στο ίδιο ή συναφές αντικείμενο δραστηριότητας, δεν λαμβάνεται υπ' όψιν ο χρόνος διακοπής για τη συμπλήρωση της πενταετίας.

Επομένως, τέλος επιτηδεύματος δεν πρέπει να επιβάλλεται σε περίπτωση διακοπής και έναρξης εργασιών σε αντικείμενο άλλο από το αρχικό (δηλαδή με διαφορετικό τετραψήφιο ΚΑΔ), για μια πενταετία από τη νέα έναρξη εργασιών, και τούτο ανεξαρτήτως εάν ο φορολογούμενος έχει συμπληρώσει πέντε έτη άσκησης της προηγούμενης δραστηριότητας.  Για την επιστροφή τυχόν αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών τέλους επιτηδεύματος, λόγω των νέων δεδομένων, οι φορολογούμενοι θα πρέπει να υποβάλουν έγγραφα αιτήματα στις ΔΟΥ ώστε σε κάθε περίπτωση να εκδοθεί νέο εκκαθαριστικό σημείωμα, χωρίς την επιβολή κυρώσεων, εφόσον η αξίωση επιστροφής δεν έχει παραγραφεί.

Ειδικά, για την επιστροφή του τέλους επιτηδεύματος από το 2015 και μετά οι φορολογούμενοι θα μπορούν μέσα σε δύο μήνες από την έκδοση της εγκυκλίου να υποβάλουν ηλεκτρονικά τροποποιητική δήλωση χωρίς να τους επιβληθούν κυρώσεις. Όλα αυτά ισχύουν και για τη διαγραφή του τέλους επιτηδεύματος, που θα βεβαιωθεί με τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2018. Σε περίπτωση έναρξης εργασιών προ του έτους 2008 οι φορολογούμενοι προσέρχονται αποκλειστικά στη ΔΟΥ προσκομίζοντας και τη βεβαίωση της έναρξης εργασιών.