Συνθήκες έντονης ανάπτυξης βίωσε την τελευταία δεκαετία ο εγχώριος κατασκευαστικός κλάδος, οι βασικές συνιστώσες της οποίας, όπως αναφέρεται σε μελέτη της Hellastat, είναι η εισροή κοινοτικών πόρων του Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ, τα Ολυμπιακά έργα και οι ευνοϊκές εξελίξεις στον τομέα της κατοικίας.
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, το περιβάλλον που διαμορφώνεται στη μεταολυμπιακή περίοδο 2004-2005 χαρακτηρίζεται από κάμψη της κατασκευαστικής δραστηριότητας, λόγω κυρίως της ολοκλήρωσης μεγάλου μέρους των επενδύσεων υποδομής, της αλλαγής στο θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης των έργων, της μείωσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 40% περίπου το 2005, σημαντικές καθυστερήσεις πληρωμών για ολοκληρωμένα έργα και σημαντικές εκπτώσεις (έως και 49%) στους διαγωνισμούς ανάληψης δημοσίων έργων.
Συνεπώς ο κύκλος εργασιών των μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κατασκευαστικού κλάδου παρουσιάζει σημαντική μείωση, καθώς μεγάλο μέρος των εσόδων τους προερχόταν από δημόσια έργα. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κλάδου εξαναγκάζονται να προχωρούν σε περικοπές προσωπικού (εκτιμάται ότι το 2005 οι κενές θέσεις εργασίας υπερδιπλασιάστηκαν συγκριτικά με το τέλος του 2004) και σε εκτεταμένο τραπεζικό δανεισμό προκειμένου να χρηματοδοτήσουν σωρευμένες υποχρεώσεις προηγούμενων περιόδων.
Στο εννεάμηνο του 2005 και βάσει των αποτελεσμάτων που συντάχθηκαν με τα ΔΠΧΠ, 19 από τις 25 επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα εμφανίζουν κάμψη των εσόδων τους, η οποία σε επιμέρους περιπτώσεις υπερβαίνει το 50% σε ενοποιημένη βάση. Συνολικά, τα ενοποιημένα έσοδα των 25 ομίλων του κατασκευαστικού κλάδου εμφανίζονται στο εννεάμηνο μειωμένα κατά 12,1%, στα 3,78 δισ. ευρώ, ενώ αν εξαιρεθούν τα αποτελέσματα της Τεχνικής Ολυμπιακής (+27%), η μείωση αγγίζει το 28%, στα 2,2 δισ. ευρώ έναντι 3,1 δισ. ευρώ στο αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Η λειτουργική κερδοφορία εμφανίζει κάμψη 12,5%, ενώ αντίστοιχη μείωση καταγράφεται και στα προ φόρων κέρδη (-10,3%).
Κλειδί ανάπτυξης για τον κλάδο εξακολουθεί να είναι η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, η οποία παρουσίασε έντονη άνοδο το 2005, ιδιαίτερα στο δεύτερο εξάμηνο, με αφορμή τη ψήφιση του νέου νόμου φορολόγησης ακινήτων. Τους πρώτους δέκα μήνες του 2005 χορηγήθηκαν 69.088 οικοδομικές άδειες σε όλη την ελληνική επικράτεια (αύξηση 4,2% συγκριτικά με το αντίστοιχο δεκάμηνο του 2004). Το 30% των αδειών (περίπου 21.000) δόθηκαν στην περιφέρεια Αττικής.
Η οικοδομική δραστηριότητα παρουσίασε έξαρση (σε όρους κυβ. μέτρων) στη Δυτική Ελλάδα (19,6%), Δυτική Μακεδονία (16,9%), Πελοπόννησο (16,3%) και Αττική (12,8%), ενώ αντιθέτως περιορίστηκε σημαντικά στα νησιά του Ιονίου (-16,6%).
Σημαντικές, κατά την έρευνα, είναι οι αλλαγές που έγιναν στο θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης δημοσίων έργων, σύμφωνα με τις οποίες θεσπίζεται νέος τρόπος ανάληψης δημοσίων έργων μέσα από την διαδικασία των μειοδοτικών διαγωνισμών. Επιπλέον καθιερώνονται, μέσω των Συμπράξεων Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα (ΣΔΙΤ), συνεργασίες μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα και ιδιωτικών εταιρειών (κυρίως κατόχων πτυχίων ΜΕΕΠ ανώτερης τάξης), με σκοπό τη συγχρηματοδότηση και την κατασκευή ενός έργου, ή την παροχή υπηρεσιών.
Εκτιμάται ότι με την ανάθεση έργων μέσω των ΣΔΙΤ θα προκύψουν θετικές επιδράσεις στην ποιότητα των έργων, στον προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων, στον χρόνο ολοκλήρωσης των έργων, στην απασχόληση εργατικού δυναμικού στον κλάδο κ.α. Εξήντα έργα προϋπολογισμού 5 δισ. ευρώ αναμένεται να ενταχθούν στο Δ΄ ΚΠΣ της περιόδου 2007-2013. Το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί διαδικασίες για την ανάθεση των σχετικών μελετών, συνολικής αξίας 150 εκατ. ευρώ.