Με την ευκαιρία της σημερινή παγκόσμιας ημέρας του καταναλωτή, ο κ. Μάρκος Κυπριανού, αρμόδιο μέλος της Επιτροπής για την Υγεία και την Προστασία του Καταναλωτή, τόνισε τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει η Επιτροπή στην εξασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων των καταναλωτών σε ολόκληρη την ΕΕ:
«Υπάρχουν σήμερα 450 εκατομμύρια καταναλωτές στην Ευρώπη. Οι δαπάνες τους αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό του ΑΕγχΠ της ΕΕ. Οι καταναλωτές βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής μεγέθυνσης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Ωστόσο, σε ολόκληρη την ΕΕ παρατηρείται έλλειψη εμπιστοσύνης των καταναλωτών στην περίπτωση διασυνοριακών συναλλαγών. Το ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο πρέπει να συμπληρωθεί με αυξημένη ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να υπάρξει μετάβαση από την προστασία των καταναλωτών στην ενίσχυση του ρόλου τους».
«Το όραμά μου ως προς την πολιτική της ΕΕ για τους καταναλωτές συνδυάζει τη νομοθετική δράση με τη μακρόπνοη δέσμευση για την εκπαίδευση των καταναλωτών και την ενίσχυση του ρόλου τους», πρόσθεσε ο κ. Κυπριανού. «Θεωρώ τον καταναλωτή της ΕΕ ως πραγματικό συντελεστή με ηγετικό ρόλο στην ενιαία αγορά της ΕΕ και όχι ως παθητικό παρατηρητή των δυνάμεων της αγοράς. Σκοπεύουμε να επανεξετάσουμε μεγάλο μέρος της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών για να την καταστήσουμε συνεκτικότερη, ενώ ταυτόχρονα εργαζόμαστε με στόχο να εξασφαλίσουμε ότι οι ευρωπαίοι καταναλωτές γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και μπορούν να τα προασπίσουν».
Η πολιτική της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Επιτροπής, η πολιτική για τους καταναλωτές αποτελεί κοινή αρμοδιότητα της ΕΕ και των κρατών μελών και θεμελιώνεται στα άρθρα 95 και 153 της συνθήκης ΕΚ. Το άρθρο 95 προβλέπει μέτρα για την εγκαθίδρυση της εσωτερικής αγοράς. Το άρθρο 153 προβλέπει τη συνεκτίμηση των συμφερόντων των καταναλωτών από άλλες πολιτικές της ΕΕ. Οι δύο προαναφερόμενες νομικές διατάξεις δεσμεύουν την ΕΕ ως προς την επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών.
Έλλειψη εμπιστοσύνης των καταναλωτών
Σε μια ολοκληρωμένη εσωτερική αγορά στον τομέα του λιανικού εμπορίου οι καταναλωτές θα έδειχναν την ίδια εμπιστοσύνη είτε πραγματοποιούσαν διασυνοριακές είτε εγχώριες αγορές. Το ηλεκτρονικό εμπόριο καθιστά τις διασυνοριακές αγορές ευκολότερες στην πράξη αλλά η εμπιστοσύνη των καταναλωτών εξακολουθεί να υστερεί ενώ η εσωτερική αγορά παραμένει κατακερματισμένη.
Η προστασία των καταναλωτών μπορεί να αντιμετωπίσει πολλά από τα εμπόδια για την εμπιστοσύνη των καταναλωτών μέσω κανονιστικών ρυθμίσεων, εφαρμογής του νόμου, ενημέρωσης, εκπαίδευσης και αποκατάστασης.
Εκπροσώπηση, ενημέρωση και εκπαίδευση των καταναλωτών
Στις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Επιτροπή για να αυξηθεί η εκπροσώπηση, η ενημέρωση και η εκπαίδευση των καταναλωτών περιλαμβάνονται τα ευρωπαϊκά μαθήματα κατάρτισης για το προσωπικό των οργανώσεων καταναλωτών, η ανάπτυξη διαδραστικών εκπαιδευτικών μέσων για ενηλίκους με βάση το διαδίκτυο, η διανομή του ευρωπαϊκού ημερολογίου των καταναλωτών στα σχολεία σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και η μελλοντική καθιέρωση ευρωπαϊκών σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου σε θέματα καταναλωτών.
Ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο
Την τελευταία 15ετία, η Επιτροπή έχει προωθήσει μεγάλο αριθμό νομοθετικών πράξεων ειδικά για τον τομέα αυτόν, που διέπουν διαφορετικές πτυχές της προστασίας των καταναλωτών. Ένα παράδειγμα είναι η οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων: θεσπίζει το σύστημα έγκαιρης κοινοποίησης RAPEX για τα μη ασφαλή προϊόντα και αποτελεί τη βάση για περαιτέρω αποφάσεις σχετικά με συγκεκριμένα προϊόντα, όπως οι ασφαλείς για τα παιδιά αναπτήρες. Επικίνδυνες ουσίες, όπως οι φθαλικές ενώσεις που χρησιμοποιούνταν σε ορισμένα παιχνίδια και προϊόντα για παιδιά, έχουν απαγορευτεί χάρη στη νομοθεσία της ΕΕ. Στα τέλη του έτους θα τεθούν σε λειτουργία μέτρα που θα εξασφαλίζουν την αυξημένη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών για όλους τους ευρωπαίους καταναλωτές, έτσι ώστε να δοθεί βοήθεια στην καταπολέμηση της διασυνοριακής απάτης. Η πιο πρόσφατη οδηγία, η οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, δεν περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο τομέα αλλά εφαρμόζεται ευρέως με στόχο την απαγόρευση των παραπλανητικών και επιθετικών πρακτικών των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές.
Απευθυνθείτε στο τοπικό σας Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτών
Αν ένας καταναλωτής επιθυμεί να υποβάλει καταγγελία κατά μιας εταιρίας ή βρίσκεται σε διαμάχη με κάποιον έμπορο σε άλλο κράτος μέλος, μπορεί να απευθυνθεί στο δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών το οποίο συνυποστηρίζεται από την ΕΕ. Το δίκτυο αυτό βοηθά τους πολίτες όσον αφορά τα δικαιώματά τους ως καταναλωτών και τους παρέχει εύκολη πρόσβαση σε μέσα αποκατάστασης σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο καταναλωτής έχει πραγματοποιήσει αγορές σε διαφορετική χώρα. Υπάρχουν σήμερα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτών σε εικοσιτέσσερις χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ άλλα τρία αναμένεται να λειτουργήσουν εντός του έτους, ώστε να καλύπτονται όλα τα κράτη μέλη, η Νορβηγία και η Ισλανδία.