Εγγυήσεις 5 δισ. ευρώ μπορούν να οδηγήσουν σε εξυγίανση τους ισολογισμούς των τραπεζών από «κόκκινα» δάνεια ακαθάριστης ονομαστικής αξίας 15 δισ. Αυτό σημειώνει, μιλώντας στη «Ν», ο Dr. Martin Czurda, διευθύνων σύμβουλος της εκτελεστικής επιτροπής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, επικαλούμενος μια σειρά από υποθέσεις σε ό,τι αφορά την πρόταση του ΤΧΣ για τα «κόκκινα» δάνεια.
Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Εγγυήσεις 5 δισ. ευρώ μπορούν να οδηγήσουν σε εξυγίανση τους ισολογισμούς των τραπεζών από «κόκκινα» δάνεια ακαθάριστης ονομαστικής αξίας 15 δισ. Αυτό σημειώνει, μιλώντας στη «Ν», ο Dr. Martin Czurda, διευθύνων σύμβουλος της εκτελεστικής επιτροπής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, επικαλούμενος μια σειρά από υποθέσεις σε ό,τι αφορά την πρόταση του ΤΧΣ για τα «κόκκινα» δάνεια.
«Υποθέτουμε ότι μία αναλογία των NPEs τουλάχιστον μικρότερη του 10% είναι αναγκαία για να ξαναγίνουν ανταγωνιστικές οι τράπεζες και να επιστρέψουν σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης» αναφέρει.
Απομόχλευση των ισολογισμών των ελληνικών τραπεζών, εξορθολογισμός κόστους και μετασχηματισμός του επιχειρηματικού μοντέλου των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι οι προϋποθέσεις που ο ίδιος κρίνει, επίσης, ως απαραίτητες προκειμένου τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας να αποκτήσουν εκ νέου πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου.
Οι τράπεζες θα πρέπει να αναζητήσουν τη χρυσή τομή μεταξύ της πιστωτικής επέκτασης και του κινδύνου δημιουργίας νέων «κόκκινων» δανείων, ενώ -όπως ο ίδιος σημειώνει- δεν θα επιτραπεί χαλαρή αντιμετώπιση του κινδύνου.
Επισημαίνει πως οι τράπεζες πρέπει να αποκτήσουν μια κουλτούρα προθυμίας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας ώστε να καταστούν βιώσιμα κερδοφόρες και να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, συνδυάζοντας την ψηφιακή λειτουργικότητα με τον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό θα τις βοηθήσει αποφασιστικά να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των εναλλακτικών δικτύων.
Μελλοντικά ο στόχος του ΤΧΣ είναι να ενθαρρύνει τη μακροχρόνια στρατηγική συμμετοχή στις ελληνικές τράπεζες.
Πότε εκτιμάτε ότι οι ελληνικές τράπεζες θα είναι σε θέση να αντλήσουν νέα κεφάλαια από τις κεφαλαιαγορές με καλούς όρους;
«Οι εκδόσεις ομολόγων ή μετοχών που διενεργούνται από τράπεζες που διαθέτουν στο χαρτοφυλάκιό τους πολλά NPEs θεωρούνται ως υψηλού κινδύνου και εξ αυτού του λόγου οι επενδυτές ζητούν σημαντική απόδοση. Η αβεβαιότητα για την ποιότητα του ενεργητικού μεμονωμένων τραπεζών μπορεί επίσης να περιορίσει την πρόσβασή τους στα διαθέσιμα, μέσω αγορών, κεφάλαια. Προσβλέπω ότι οι ελληνικές τράπεζες θα συνεχίσουν και θα εντείνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να περιορίσουν τα επίπεδα NPEs - NPLs, να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις για τη διαφύλαξη των εσόδων από τόκους, να απομοχλεύσουν τους ισολογισμούς τους, να εξορθολογίσουν τα λειτουργικά κόστη και να μετασχηματίσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο, προκειμένου να μπορέσουν ξανά να αντλήσουν χρηματοδότηση από τις κεφαλαιαγορές με όρους ανταγωνιστικούς προς τις άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Το ΤΧΣ είναι διατεθειμένο να υποστηρίξει κάθε ενέργεια των τραπεζών προς τη σωστή κατεύθυνση. Παρ’ όλο που δεν μπορεί να αναφερθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, οι προφανείς προθέσεις των τραπεζών να αντιμετωπίσουν συστηματικά τις προκλήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, σίγουρα θα είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση».
Οι εταιρείες Fintech και οι εταιρείες τεχνολογίας που εισέρχονται στον χρηματοπιστωτικό τομέα μεταβάλλουν το τραπεζικό σύστημα σε όλο τον κόσμο. Οι παραδοσιακές ευρωπαϊκές τράπεζες, πολλές από τις οποίες αντιμετωπίζουν ακόμη σοβαρά προβλήματα, θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρόκληση; Πώς επηρεάζει η τραπεζική ένωση τις ευρωπαϊκές τράπεζες;
«Μέσα σε ένα περιβάλλον που δίνει έμφαση στο κόστος και την ανταγωνιστικότητα, οι τράπεζες πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτες. Οι οικονομικές προκλήσεις, οι λειτουργικές πιέσεις και οι ραγδαίες μεταβολές του ανταγωνισμού υποδηλώνουν ότι οι τράπεζες πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίον προσφέρουν προστιθέμενη αξία στους πελάτες τους τόσο σε τομείς λιανικής όσο και σε εκείνους χονδρικής τραπεζικής. Η δυναμική εμφάνιση των fintechs, των τεχνολογικών κολοσσών και άλλων μη παραδοσιακών ανταγωνιστικών δικτύων, καθώς και οι ψηφιακοί μετασχηματισμοί, αντιμετωπίζουν διαφορετικές ανάγκες και προσδοκίες των πελατών, τις οποίες το κλασικό τραπεζικό μοντέλο δεν μπορεί να καλύψει.
Γνωρίζω ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν επί του παρόντος ραγδαίες προκλήσεις στην αγορά σε πολλά μέτωπα, όχι μόνο στο ζήτημα της επίλυσης των NPEs- NPLs ή στους περιορισμούς κεφαλαίου ή την επικείμενη αυστηρότερη θέσπιση κανονιστικών απαιτήσεων για τις προβλέψεις. Ως εκ τούτου, είναι επιτακτική ανάγκη οι τράπεζες να συνειδητοποιήσουν τα νέα δεδομένα και να ξεκινήσουν μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν.
Οι τράπεζες και οι εταιρείες Fintech έχουν διαφορετικά πλεονεκτήματα και αδυναμίες, αλλά και οι δύο πρέπει να αναδείξουν τα δυνατά τους σημεία ή, ακόμα καλύτερα, να συνεργαστούν προκειμένου συνειδητοποιήσουν την πλήρη αξία της καινοτομίας. Οι τράπεζες πρέπει να γίνουν κινητήρια δύναμη της αλλαγής, και όχι “θύμα” αλλαγής. Οι τράπεζες πρέπει να αποκτήσουν μια κουλτούρα προθυμίας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας ώστε να καταστούν βιώσιμα κερδοφόρες και να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, συνδυάζοντας την ψηφιακή λειτουργικότητα με τον ανθρώπινο παράγοντα».
Σε περίπτωση που η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ε.Ε. εγκρίνει την πρόταση του ΤΧΣ για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, πόσος χρόνος εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί για την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου από τις τράπεζες; Πόσο αποτελεσματικό θα είναι το πλαίσιο αυτό;
«Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να διευκρινίσω ότι η συγκεκριμένη πρόταση (Ηellenic Asset Protection Scheme H-APS), αν και καταρχήν προτάθηκε από το ΤΧΣ, μπορεί να προχωρήσει και να εφαρμοστεί μόνο σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών. Λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς, η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος θα μπορούσε να χρειαστεί από 6 έως 9 μήνες, με δεδομένο ότι θα υπογραφούν όλες οι απαραίτητες εγκρίσεις και συμφωνίες. Αναμένουμε από το υπουργείο Οικονομικών να υποβάλει συγκεκριμένη πρόταση στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ε.Ε. στο εγγύς μέλλον.
Ανάλογα με το τελικό ποσό της εγγύησης που θα χορηγηθεί από το Ελληνικό Δημόσιο, καθώς και από την αξιολόγηση των τίτλων senior, σύμφωνα και με άλλους υπολογισμούς ένα τέτοιο σχήμα έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των NPEs. Υποθέτουμε ότι μία αναλογία των NPEs τουλάχιστον μικρότερη του 10% είναι αναγκαία για να ξαναγίνουν ανταγωνιστικές οι τράπεζες και να επιστρέψουν σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης. Επίσης μπορούμε να θεωρήσουμε ότι παράλληλα με τα σχέδια των NPEs που ανακοινώθηκαν από τις τράπεζες, η χρήση του σχήματος θα επιτρέψει στα πιστωτικά ιδρύματα να πετύχουν μονοψήφιο δείκτη NPEs.
Ενδεικτικά μιλώντας και με βάση μια σειρά από υποθέσεις κάποιος θα μπορούσε να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ένα ποσό εγγύησης της τάξης μέχρι 5 δισ. ευρώ θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξυγίανση ενός χαρτοφυλακίου “κόκκινων” δανείων ακαθάριστης ονομαστικής αξίας 15 δισ. ευρώ».
Τα μερίδια του ΤΧΣ στις τέσσερις συστημικές τράπεζες στην Ελλάδα θα χρειαστεί να εκποιηθούν. Ποια είναι ακριβώς η στρατηγική εξόδου σας, σε ποια φάση βρίσκεται αυτή τώρα; Αναζητάτε στρατηγικούς επενδυτές για τις ελληνικές τράπεζες;
«Η στρατηγική αποεπένδυσης του ΤΧΣ από τις ελληνικές τράπεζες περιλαμβάνει τρεις ευρείες και ενδεικτικές φάσεις, οι οποίες αφορούν την παρακολούθηση (stewardship), την προετοιμασία και την εκτέλεση. Το Ταμείο βρίσκεται επί του παρόντος στη φάση της παρακολούθησης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν σχεδιάζονται ή δεν εκτελούνται συναλλαγές πωλήσεων (σ.σ.: μεριδίων) στην παρούσα φάση. Το ΤΧΣ ασκεί τα τακτικά του δικαιώματα που απορρέουν από τη συμμετοχή του στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών, ενώ μετέχει στην εταιρική διακυβέρνηση μέσω εκπροσώπησης στα διοικητικά συμβούλια των πιστωτικών ιδρυμάτων. Επίσης διαχειρίζεται τον ρόλο του εντός της Συμφωνίας Πλαισίου Συνεργασίας και εκτελεί τις υπόλοιπες λειτουργίες του όπως αυτές προβλέπονται από τον νόμο για το ΤΧΣ.
Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας φάσης και προτού το Ταμείο περάσει στην προετοιμασία των εκποιήσεων, αξιολογούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας για την πραγματοποίηση τέτοιων συναλλαγών (πωλήσεων).
Στο πλαίσιο προστασίας των συμμετοχών του ΤΧΣ, η στρατηγική αποεπένδυσης του ΤΧΣ λαμβάνει υπόψη τις σημερινές χαμηλές αποτιμήσεις των μετοχών των ελληνικών τραπεζών, οι οποίες οφείλονται τόσο στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες σε ελληνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και στο μακροοικονομικό περιβάλλον. Σκοπεύουμε να προετοιμάσουμε τις τράπεζες να γίνουν ελκυστικές για τους επενδυτές όταν η ανάπτυξη θα έχει επιστρέψει.
Μελλοντικά ο στόχος του ΤΧΣ είναι να ενθαρρύνει τη μακροχρόνια στρατηγική συμμετοχή στις ελληνικές τράπεζες (σ.σ.: δηλαδή οι τράπεζες να αποκτήσουν στρατηγικούς επενδυτές, των οποίων οι τοποθετήσεις θα έχουν μακροχρόνιο ορίζοντα).
Παρ’ όλο που μια βέλτιστη δομή, όσον αφορά τα ποσοστά ιδιοκτησίας των τραπεζών, δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια αυτήν τη στιγμή, στόχος είναι να έχουμε ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα, όπου ο υγιής ανταγωνισμός θα εξασφαλίζει κέρδη για τις τράπεζες και τις καλύτερες υπηρεσίες για τους πελάτες».
Οι τράπεζες πρέπει να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους. Η χορήγηση νέων δανείων θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ως ποσοστό στο σύνολο του δανειακού χαρτοφυλακίου, αλλά η πιστωτική επέκταση καθυστερεί. Πότε οι τράπεζες θα μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν την ελληνική οικονομία;
«Τα τελευταία χρόνια διαπιστώσαμε την εμφάνιση ενός φαύλου κύκλου, όπου η χαμηλή ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων (δηλαδή οι υψηλοί δείκτες NPLs, NPEs) και η μείωση της δανειοδοτικής δραστηριότητας λόγω του υψηλότερου πιστωτικού κινδύνου οδηγούν σε χαμηλή κερδοφορία των τραπεζών, γεγονός που οδηγεί σε ανεπαρκή ανάπτυξη του τραπεζικού κεφαλαίου και σε μειωμένο νέο δανεισμό την πραγματική οικονομία. Έτσι επηρεάζεται αρνητικά η αύξηση του ΑΕΠ και αυτό οδηγεί ξανά σε περισσότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί επιπροσθέτως από την ανάγκη των τραπεζών να ενισχύσουν το κεφάλαιό τους εξαιτίας των αυστηρότερων κανονιστικών απαιτήσεων ή/και πιέσεων για αλλαγή στα επιχειρηματικά τους μοντέλα.
Η κατανόηση των διακυβευόμενων μηχανισμών είναι ιδιαίτερα σημαντική προκειμένου να σπάσει ένας τέτοιος φαύλος κύκλος, πριν γίνει χρόνια κατάσταση με αρνητικά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Τώρα, η πρώτη προτεραιότητα είναι να φέρουμε τα ΝPEs κάτω από το επίπεδο του 10%. Δεύτερον, οι τράπεζες πρέπει να αναπτύξουν το δικό τους επιχειρηματικό μοντέλο, στοχεύοντας στη σωστή βάση πελατών με τα σωστά προϊόντα. Στη συνέχεια, θα δείτε τα κέρδη να αυξάνονται και το μετοχικό κεφάλαιο μπορεί να ενισχυθεί από εσωτερικές και εξωτερικές πηγές γεγονός που θα επιτρέψει στις τράπεζες να δανείζουν περισσότερο και με πιο επικερδείς όρους. Δεν θα επιτρέψουμε, ωστόσο, χαλαρή διαχείριση κινδύνου και επιστροφή στην παλιά πρακτική δανεισμού που προκάλεσε μεγάλο μέρος του σημερινού διλήμματος».
Η συμβολή του ΤΧΣ στο ελληνικό σύστημα
Ποια ήταν η συμβολή του ΤΧΣ στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα;
«Χρηματοοικονομικά, το ΤΧΣ υποστήριξε ενεργά τη σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος μέσω σειράς ενεργειών και πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης, μεταξύ άλλων, της ανακεφαλαιοποίησης των συστημικών τραπεζών το 2013 και το 2015 με ποσό 31 δισ. ευρώ, την ενίσχυση με κεφάλαια 1,4 δισ. ευρώ, τη χρηματοδότηση του κενού που δημιούργησαν οι διαχωρισμοί καλών και κακών τραπεζών με 13,5 δισ. ευρώ, την έκδοση του Cocos για την ΕΤΕ και την Τράπεζα Πειραιώς, ύψους 2 δισ. ευρώ. Αλλά αυτή η αξιοσημείωτη στήριξη ήταν μόνο ένα τμήμα των δραστηριοτήτων του ΤΧΣ, που βοήθησε επίσης στη μείωση της εξάπλωσης των NPLs και NPEs στα ισοζύγια των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, καθώς και στη θεαματική βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης. Οι πρωτοβουλίες του ΤΧΣ που σχετίζονται με τα NPLs περιλαμβάνουν ακόμα τον προσδιορισμό των μη ρυθμιστικών περιορισμών και εμποδίων που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη μιας δυναμικής αγοράς “κόκκινων” δανείων στην Ελλάδα, του προτεινόμενου σχεδίου δράσης για την αναδιάρθρωση του NPLs για την ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ των τραπεζών και την επιτάχυνση των αναδιαρθρώσεων των μεγάλων εταιρικών NPLs δανείων, καθώς και την τελευταία πρωτοβουλία μαζί με το υπουργείο Οικονομικών για την εισαγωγή ενός Ελληνικού Προγράμματος Προστασίας Ενεργητικού (H-APS) με τιτλοποιήσεις NPLs/NPEs εν μέρει στηριζόμενων από το Ελληνικό Δημόσιο. Παρά το γεγονός ότι το θέμα των NPLs-NPEs κυριαρχεί στις τρέχουσες συζητήσεις, το ΤΧΣ κοιτάζει μπροστά και αξιολογεί τα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών, προκειμένου να προετοιμάσει τις τράπεζες για τις ριζικές αλλαγές στο τραπεζικό τοπίο που θα έρθουν και να εντοπίσει βασικούς τομείς όπου οι τράπεζες μπορούν να δημιουργήσουν υγιή μελλοντικά έσοδα και βιώσιμη κερδοφορία. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, μια άλλη επιτυχημένη δραστηριότητα είναι αυτή που στοχεύει στη βελτίωση του πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης και των επιδόσεων των διοικητικών συμβουλίων των συστημικών ελληνικών τραπεζών. Το ΤΧΣ, σε συνεργασία με τις ελληνικές συστημικές τράπεζες κατάφεραν με επιτυχία να μετατρέψουν το προφίλ των δ.σ. των τραπεζών και να φέρουν διεθνή εμπειρία στα συμβούλια. Τα στελέχη που εισήλθαν στα δ.σ. είναι εξειδικευμένα, με μακροχρόνια διεθνή εμπειρία σε τραπεζικά ιδρύματα, γεγονός που διασφαλίζει την απαραίτητη γνώση, ενώ η θέσπιση συγκεκριμένων κριτηρίων που απορρέουν από τον νόμο του ΤΧΣ εκτιμάται ότι θα διασφαλίσει την αποφυγή αδυναμιών του παρελθόντος. Επίσης, οι τράπεζες άρχισαν να δημιουργούν επιτροπές δεοντολογίας το 2018, με πρωτοβουλία του ΤΧΣ, που θα ενισχύσει το προφίλ των πιστωτικών ιδρυμάτων με τους επενδυτές τους».
Βιογραφικό
Ο Dr. Martin Czurda διαθέτει πολυετή εμπειρία στον τραπεζικό κλάδο κατέχοντας υψηλόβαθμες θέσεις σε διεθνείς τραπεζικούς οργανισμούς.
Συγκεκριμένα, από τα τέλη του 2015 έως το 2016 ο Dr. Czurda διετέλεσε πρόεδρος του Μη Εκτελεστικού Συμβουλίου της ελβετικής ιδιωτικής τράπεζας Valartis Bank AG στην Αυστρία, διορισθείς από δημόσιο διαχειριστή, με σκοπό την πώληση της πλειοψηφίας των τραπεζικών εργασιών της τράπεζας και την ορθή λειτουργία των υπόλοιπων υπηρεσιών.
Από το 2013 έως το 2015 διορίστηκε διευθύνων σύμβουλος στην ιδιωτικοποιημένη πλέον αυστριακή Anadi Bank AG (πρώην Hypo Alpe-Adria Bank AG) από τη νέα ιδιοκτησία - σχήμα Ινδών και Βρετανών επενδυτών. Κατά το διάστημα αυτό αναδιοργάνωσε την εν λόγω τράπεζα και τη μετέτρεψε από μη βιώσιμο πιστωτικό ίδρυμα σε ιδιωτική κερδοφόρα τράπεζα.
Μεταξύ 2012 και 2013 κατείχε επίσης τη θέση του Chief Risk Officer (CRO) και του Chief Financial Officer (CFO) στην Adria Bank AG, σλοβάκικη τράπεζα, στη Βιέννη. Διετέλεσε ακόμη από το 2009 έως το 2012 διευθύνων σύμβουλος στην Amsterdam Trade Bank, ρωσική/ολλανδική τράπεζα στο Άμστερνταμ, με σκοπό να μετατρέψει το προηγούμενο επιχειρηματικό μοντέλο σε μία εμπορική τράπεζα και να ενισχυθούν οι συνέργειες από τις εμπορικές ροές μεταξύ της Ρωσίας/Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (Commonwealth of Independence States, CIS) και της Ευρώπης.
Στο παρελθόν έχει διατελέσει μη εκτελεστικό μέλος στα διοικητικά συμβούλια πολλών οργανισμών όπως στην Austrian Hypo (Mortgage) Association, στην SREI Infrastructure Ltd. και την Amsterdam Trade Bank.
Επίσης, έχει καταλάβει τη θέση του Managing Director (MD) με καθήκοντα Division Head of Global Markets και Division Head of Global Financial Institutions στην Raiffeisen Zentrabank, στη Βιέννη. Ο πρώτος σταθμός της καριέρας του στον τραπεζικό κλάδο ήταν η Bank Austria στη Βιέννη.
Ο Dr. Czurda είναι κάτοχος Doctorate (Dr.) Degree στα Οικονομικά και Master’s Degree (M.A.) στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης.
Ο Dr. Martin Czurda θα αναπτύξει τις θέσεις του στο Delphi Economic Forum.