Ανοικτά «μέτωπα» για την πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων

Από την έντυπη έκδοση 

Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]

Σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης έχουν γίνει τους τελευταίους δύο μήνες, ωστόσο απομένουν ακόμη σε εκκρεμότητα αρκετές προτάσεις της Κομισιόν με στόχο τον περιορισμό των κινδύνων για τις τράπεζες, ώστε οι χώρες του βορρά της Ευρωζώνης να συμφωνήσουν στο μεγάλο ζητούμενο, που είναι η πανευρωπαϊκή εγγύηση ή συνασφάλιση των καταθέσεων. Τον περασμένο Μάρτιο η Επιτροπή είχε παρουσιάσει μια δέσμη προτάσεων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), αλλά και την αποτροπή νέας συσσώρευσής τους στο μέλλον. Από τη δέσμη αυτή εγκρίθηκε ήδη ένας κοινοτικός κανονισμός, τον Δεκέμβριο, που καθορίζει τον ενιαίο μηχανισμό για την έγκαιρη αντιμετώπιση των ζημιών των τραπεζών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Πρόκειται για ένα σημαντικό μέτρο, το οποίο χαιρετίστηκε από τον αρμόδιο αντιπρόεδρο Βάλντις Ντομπρόβσκις και την Κομισιόν, η οποία εξέφρασε την ελπίδα ότι θα ακολουθήσει σύντομα η υιοθέτηση και των άλλων προτάσεών της, ώστε να περιοριστούν δραστικά οι κίνδυνοι των ΜΕΔ για τις τράπεζες.

Τρεις προτάσεις
Οι προτάσεις που βρίσκονται ακόμη στο τραπέζι του Εurogroup και του Συμβουλίου ECOFIN προβλέπουν τα εξής:

• Εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεση εξασφαλίσεων δανείων: Οι τράπεζες και οι δανειολήπτες μπορούν να συμφωνούν εκ των προτέρων έναν ταχύτερο μηχανισμό για την ανάκτηση της αξίας δανείων που καλύπτονται από εξασφαλίσεις. Σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής του δανειολήπτη, η τράπεζα ή άλλος ενέγγυος πιστωτής μπορεί να ανακτήσει την εξασφάλιση που καλύπτει το δάνειο με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς να προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Η εξωδικαστική αναγκαστική εκτέλεση εξασφαλίσεων περιορίζεται αυστηρά στα δάνεια που χορηγούνται σε επιχειρήσεις και με την επιφύλαξη ορισμένων διασφαλίσεων. Τα καταναλωτικά δάνεια εξαιρούνται.
• Ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για τα ΜΕΔ: Η πρόταση θα προωθήσει την ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για τα ΜΕΔ μέσω της εναρμόνισης των απαιτήσεων και της δημιουργίας ενιαίας αγοράς για τη διαχείριση πιστώσεων και τη μεταφορά τραπεζικών δανείων σε τρίτους σε όλες τις χώρες της Ε.E.
  Η προτεινόμενη οδηγία ορίζει τις δραστηριότητες των διαχειριστών πιστώσεων, καθορίζει κοινούς κανόνες για την αδειοδότηση και την εποπτεία και επιβάλλει κανόνες δεοντολογίας σε ολόκληρη την Ε.E. Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς που συμμορφώνονται με τους εν λόγω κανόνες μπορούν να δραστηριοποιούνται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. χωρίς να υπόκεινται σε χωριστές εθνικές απαιτήσεις αδειοδότησης
  ​Οι αγοραστές τραπεζικών δανείων υποχρεούνται να ενημερώνουν τις αρχές κατά την αγορά ενός δανείου. Οι αγοραστές καταναλωτικών δανείων από τρίτες χώρες οφείλουν να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες εγκεκριμένων διαχειριστών πιστώσεων από την Ε.Ε. Η προστασία των καταναλωτών εξασφαλίζεται με νομικές διασφαλίσεις και κανόνες διαφάνειας, έτσι ώστε η μεταφορά δανείου να μη θίγει τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα του δανειολήπτη.
• Τεχνικό σχέδιο για ίδρυση εθνικής Εταιρείας Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (ΕΔΠΣ): Το μη δεσμευτικό σχέδιο στρατηγικής παρέχει καθοδήγηση στα κράτη-μέλη σχετικά με τη διαδικασία ίδρυσης εθνικών ΕΔΠΣ, εφόσον το κρίνουν χρήσιμο, σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες της Ε.Ε. για τις τράπεζες και τις κρατικές ενισχύσεις.

Μολονότι οι ΕΔΠΣ που περιλαμβάνουν στοιχείο κρατικής ενίσχυσης θεωρούνται έκτακτη λύση, το σχέδιο διευκρινίζει τον επιτρεπόμενο σχεδιασμό ΕΔΠΣ που λαμβάνουν δημόσια ενίσχυση. Το σχέδιο στρατηγικής καθορίζει επίσης εναλλακτικά μέτρα για τα απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία. Το σχέδιο στρατηγικής προτείνει μια σειρά από κοινές αρχές σχετικά με την ίδρυση, τη διακυβέρνηση και τις δραστηριότητες των ΕΔΠΣ. Το σχέδιο στρατηγικής αξιοποιεί την πείρα και τις βέλτιστες πρακτικές από ΕΔΠΣ που έχουν ήδη συσταθεί στα κράτη-μέλη.

Τραπεζική Ένωση
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η παραπάνω δέσμη μέτρων συμπληρώνει το έργο που επιτελείται για την Ένωση Κεφαλαιαγορών και αποτελεί ουσιαστικό βήμα προς την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, η οποία συγκαταλέγεται στις άμεσες προτεραιότητες που συμφωνήθηκαν από τους ηγέτες της Ε.Ε. με στόχο την ενίσχυση της ΟΝΕ.

Επιπλέον, στη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών, στις 14 Δεκεμβρίου, έγινε ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της τραπεζικής ένωσης, με τη διεύρυνση του αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, του λεγόμενου ESM, ο οποίος θα αναλαμβάνει να δανείζει και το ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης και εξυγίανσης τραπεζών σε περίπτωση σοβαρής τραπεζικής κρίσης στην Ευρωζώνη. Το εν λόγω ταμείο θα χρηματοδοτηθεί από τις ίδιες τις τράπεζες με 55 δισ. ευρώ, ωστόσο εάν η κρίση είναι μεγάλη και τα χρήματα δεν επαρκούν θα επεμβαίνει ο ΕΜΣ και θα χορηγεί δάνεια, τα οποία θα του επιστρέφονται στη συνέχεια από τις συνεισφορές των τραπεζών.    

«Κλειδί» για συναίνεση από τον Βορρά
Η διευθέτηση των εκκρεμοτήτων θα αδυνατίσει την επιχειρηματολογία των χωρών του Βορρά, οι οποίες, επικαλούμενες το σημαντικό μέγεθος των ΜΕΔ σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιταλία, αρνούνται να αποδεχθούν την πρόταση της Κομισιόν για την πανευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων. 

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες κράτησαν την πρόταση της Κομισιόν «ζωντανή» αναθέτοντας σε μια ομάδα υψηλού επιπέδου την περαιτέρω μελέτη και προσαρμογή της, ώστε να την εξετάσουν εκ νέου τον Ιούνιο του 2019. Ωστόσο, για να προχωρήσει το μέτρο θα πρέπει να υπάρξουν απτά αποτελέσματα σε άλλα ζητήματα που βρίσκονται σε εκκρεμότητα για τον περιορισμό των ΜΕΔ.

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εγγύησης των Καταθέσεων θα βασίζεται στο υφιστάμενο σύστημα, το οποίο απαρτίζεται από τα εθνικά συστήματα εγγύησης καταθέσεων που έχουν συσταθεί σύμφωνα με ευρωπαϊκούς κανόνες. Οι ιδιώτες καταθέτες θα συνεχίζουν να απολαύουν του ίδιου επιπέδου προστασία (100.000 ευρώ), ενώ η εισαγωγή του θα γίνει σταδιακά και δεν θα έχει πρόσθετο κόστος για τον τραπεζικό τομέα. 

Η μεγάλη διαφορά ενός κοινού συστήματος είναι ότι εάν υπάρξει κρίση σε μια χώρα, οι καταθέτες δεν θα τρέχουν πανικόβλητοι να σηκώσουν τα λεφτά τους γιατί θα γνωρίζουν ότι είναι εγγυημένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέχρι το ποσό των 100.000.