Πώς θωρακίζεται το εμπορικό απόρρητο

Από την έντυπη έκδοση 

Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]

Πιο αυστηρό, αλλά και εναρμονισμένο με αυτό των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα είναι πλέον το εθνικό δίκαιο για την προστασία των «εμπορικών απορρήτων». Η αυστηροποίηση αυτή θα επέλθει με την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 2016/943 «περί προστασίας της τεχνογνωσίας και των επιχειρηματικών πληροφοριών που δεν έχουν αποκαλυφθεί (εμπορικό απόρρητο) από την παράνομη απόκτηση, χρήση και αποκάλυψή τους», η οποία θα γίνει με νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης.

Το σχετικό σχέδιο νόμου αναμένεται να κατατεθεί εντός των επομένων ημερών στη Βουλή και μεταξύ των μέτρων προστασίας που προβλέπει είναι η κατάθεση ασφαλιστικών μέτρων από τον ζημιωθέντα, προκειμένου να παύσει η παράνομη χρήση του εμπορικού απορρήτου, η αξίωση αποζημίωσης, ενώ παράλληλα προβλέπεται ότι τα προϊόντα που έχουν παραχθεί από παράνομη χρήση εμπορικού απορρήτου και έχουν κυκλοφορήσει στην αγορά, θα κατάσχονται και στη συνέχεια είτε θα καταστρέφονται, είτε θα χαρίζονται σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Με την οδηγία 2016/943 επιδιώκεται η εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών όσον αφορά τα μέτρα, τις διαδικασίες και τα μέσα ένδικης προστασίας από την παράνομη απόκτηση, χρήση και αποκάλυψη εμπορικών απορρήτων, καθώς στοχεύει στην εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς έρευνας και καινοτομίας με την καθιέρωση ενός επαρκούς επιπέδου έννομης προστασίας από την παράνομη απόκτηση, χρήση και αποκάλυψη εμπορικών απορρήτων σε ολόκληρη την Ένωση.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω ρυθμίζονται χωρίς να περιορίζεται η κινητικότητα των εργαζομένων και διασφαλίζοντας την προστασία του γενικού δημοσίου συμφέροντος και τον σεβασμό θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Δηλαδή την άσκηση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και πληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων του σεβασμού της ελευθερίας και πολυφωνίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης, την αυτονομία των κοινωνικών εταίρων και το δικαίωμά τους να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις, και την άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων ή των εκπροσώπων τους στην ενημέρωση και τη διαβούλευση.

Η χρήση ή αποκάλυψη εμπορικού απορρήτου θεωρείται παράνομη όποτε πραγματοποιείται χωρίς τη συγκατάθεση του κατόχου του εμπορικού απορρήτου από πρόσωπο που αποδεδειγμένα έχει αποκτήσει το εμπορικό απόρρητο παράνομα ή και έχει παραβιάσει συμφωνία εμπιστευτικότητας ή άλλη υποχρέωση μη αποκάλυψης του εμπορικού απορρήτου ή και έχει παραβιάσει συμβατική ή άλλη υποχρέωση να περιορίζει τη χρήση του εμπορικού απορρήτου.

Η απόκτηση, η χρήση ή η αποκάλυψη εμπορικού απορρήτου θεωρείται, επίσης, παράνομη όταν ένα πρόσωπο, κατά τη στιγμή της απόκτησης, της χρήσης ή της αποκάλυψης, γνώριζε ή όφειλε, υπό τις περιστάσεις, να γνωρίζει ότι το εμπορικό απόρρητο έχει αποκτηθεί άμεσα ή έμμεσα από άλλο πρόσωπο, το οποίο χρησιμοποιούσε ή αποκάλυπτε το εμπορικό απόρρητο παράνομα.

Η παραγωγή, η προσφορά ή η διάθεση στην αγορά παράνομων εμπορευμάτων, ή η εισαγωγή, η εξαγωγή ή η αποθήκευση παράνομων εμπορευμάτων για τους σκοπούς αυτούς θεωρείται, επίσης, παράνομη χρήση εμπορικού απορρήτου όταν το πρόσωπο που ασκεί αυτές τις δραστηριότητες γνώριζε ή όφειλε, υπό τις περιστάσεις, να γνωρίζει ότι το εμπορικό απόρρητο έχει χρησιμοποιηθεί παράνομα.

Όπως ορίζει το νομοσχέδιο, εφόσον πιθανολογείται προσβολή εμπορικού απορρήτου, το μονομελές πρωτοδικείο μπορεί, ύστερα από αίτημα του κατόχου του εμπορικού απορρήτου, να διατάξει οποιοδήποτε από τα εξής ασφαλιστικά μέτρα έναντι του φερόμενου ως παραβάτη:

α) την παύση ή, ανάλογα με την περίπτωση, την απαγόρευση της χρήσης ή της αποκάλυψης του εμπορικού απορρήτου σε προσωρινή βάση,

β) την απαγόρευση της παραγωγής, της προσφοράς, της διάθεσης στην αγορά ή της χρήσης παράνομων εμπορευμάτων, ή της εισαγωγής, της εξαγωγής ή της αποθήκευσης παράνομων εμπορευμάτων για τους σκοπούς αυτούς,

γ) την κατάσχεση ή την παράδοση των εμπορευμάτων για τα οποία υπάρχουν υπόνοιες ότι είναι παράνομα, συμπεριλαμβανομένων των εισαγόμενων εμπορευμάτων, ώστε να εμποδιστεί η είσοδος ή η κυκλοφορία τους στην αγορά.

Ο ορισμός

Ως «εμπορικό απόρρητο» νοούνται οι πληροφορίες οι οποίες πληρούν σωρευτικά τις εξής προϋποθέσεις:

1. Είναι απόρρητες, με την έννοια ότι, είτε ως σύνολο είτε από την άποψη του ακριβούς περιεχομένου και της διάταξης των συνιστωσών τους, δεν είναι ευρέως γνωστές σε πρόσωπα που ανήκουν στους κύκλους που ασχολούνται συνήθως με αυτό το είδος πληροφοριών ούτε άμεσα προσβάσιμες στα πρόσωπα αυτά.

2. Έχουν εμπορική αξία που απορρέει από τον απόρρητο χαρακτήρα τους.

3. Το πρόσωπο που έχει αποκτήσει νόμιμα τον έλεγχο επί των εν λόγω πληροφοριών έχει καταβάλει εύλογες προσπάθειες, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων, για την προστασία του απόρρητου χαρακτήρα τους.

Δικαστική ακροαματική διαδικασία

Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης για το εμπορικό απόρρητο λαμβάνει μέριμνα και για την προστασία του εμπορικού απορρήτου κατά τη διάρκεια της δικαστικής ακροαματικής διαδικασίας. Συγκεκριμένα, εκτός από την υποχρέωση διαδίκων, δικηγόρων ή άλλων εκπροσώπων τους, μαρτύρων, πραγματογνωμόνων και κάθε άλλου προσώπου που συμμετέχει στη δικαστική διαδικασία να μη χρησιμοποιούν ή αποκαλύπτουν οποιοδήποτε εμπορικό απόρρητο ή θεωρούμενο εμπορικό απόρρητο που ευρίσκεται εις χείρας των αρμόδιων δικαστικών αρχών, το οποίο έχει χαρακτηριστεί εμπιστευτικό και περιήλθε σε γνώση τους λόγω αυτής της συμμετοχής ή της πρόσβασης, ύστερα από τεκμηριωμένη αίτηση κάποιου ενδιαφερομένου, το δικαστήριο θα έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει και ειδικά μέτρα όπως:

α) Περιορισμός πρόσβασης σε οποιοδήποτε έγγραφο περιέχει εμπορικά απόρρητα ή θεωρούμενα εμπορικά απόρρητα, το οποίο υποβάλλεται από τους διαδίκους ή τρίτους, σε περιορισμένο αριθμό προσώπων.

β) Περιορισμός στην πρόσβαση στην ακροαματική διαδικασία, καθώς και στα αντίστοιχα πρακτικά ή καταγραφές της διαδικασίας σε περιορισμένο αριθμό προσώπων, όταν ενδέχεται να αποκαλυφθούν εμπορικά απόρρητα ή θεωρούμενα εμπορικά απόρρητα.

γ) Αφαίρεση ή αναδιατύπωση αποσπασμάτων που περιέχουν εμπορικά απόρρητα σε μη εμπιστευτικά κείμενα της διαδικασίας, προκειμένου αυτά να διατεθούν σε οποιοδήποτε πρόσωπο δεν περιλαμβάνεται στον περιορισμένο αριθμό προσώπων των περιπτώσεων α’ και β’.

Αποζημιώσεις και διαχείριση παράνομου υλικού

Στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης για το εμπορικό απόρρητο ενσωματώνονται μεταξύ άλλων οι προβλέψεις της κοινοτικής οδηγίας 2016/943 που αφορούν δικαστικές διαταγές και μέτρα αποκατάστασης, όπως η παύση ή απαγόρευση της χρήσης ή αποκάλυψης εμπορικών απορρήτων, η απαγόρευση της παραγωγής, προσφοράς, διάθεσης στην αγορά ή χρήσης παράνομων εμπορευμάτων, ή της εισαγωγής, εξαγωγής ή αποθήκευσης παράνομων εμπορευμάτων, η καταστροφή ή παράδοση στον ενάγοντα τυχόν εγγράφων, αντικειμένων, υλικών, ουσιών ή ηλεκτρονικών αρχείων που περιέχουν ή ενσωματώνουν εμπορικά απόρρητα, και η λήψη των κατάλληλων μέτρων αποκατάστασης σε σχέση με τα παράνομα εμπορεύματα.

Μεταξύ των τελευταίων συγκαταλέγονται η ανάκληση των παράνομων εμπορευμάτων από την αγορά και η διάθεσή τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, η αφαίρεση των χαρακτηριστικών που καθιστούν τα εμπορεύματα παράνομα και η καταστροφή ή απόσυρση των παράνομων εμπορευμάτων από την αγορά.

Εφόσον ζητηθεί από τον ζημιωθέντα, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την καταβολή αποζημίωσης ανάλογης προς την πραγματική ζημία που υπέστη. Κατά τον καθορισμό της αποζημίωσης λαμβάνονται υπόψη όλοι οι σχετικοί παράγοντες, όπως οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, περιλαμβανομένης της απώλειας κερδών τις οποίες υπέστη ο ζημιωθείς διάδικος, τα αθέμιτα κέρδη που έχει αποκομίσει ο παραβάτης και, κατά περίπτωση, άλλα στοιχεία, όπως η ηθική βλάβη που έχει προκαλέσει στον κάτοχο του εμπορικού απορρήτου η παράνομη απόκτηση, χρήση ή αποκάλυψή του. Εναλλακτικά, το δικαστήριο μπορεί, κατά περίπτωση, να καθορίζει κατ’ αποκοπή αποζημίωση βάσει στοιχείων, όπως, τουλάχιστον, το ύψος των δικαιωμάτων ή των λοιπών αμοιβών που θα οφείλονταν αν ο παραβάτης είχε ζητήσει την άδεια να χρησιμοποιεί το επίδικο εμπορικό απόρρητο.

Η ευθύνη για την καταβολή αποζημίωσης εκ μέρους εργαζομένων προς τους εργοδότες τους για παράνομη απόκτηση, χρήση ή αποκάλυψη εμπορικού απορρήτου του εργοδότη περιορίζεται, αναλόγως, αν οι εργαζόμενοι είχαν ενεργήσει χωρίς δόλο.