Παρά τη μικρή βελτίωση που σημειώνεται σε ορισμένες χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- η πρόοδος όσον αφορά την ισότητα των φύλων στην εργασία εμφανίζει ρυθμό «σημειωτόν» σε διεθνή κλίμακα, με τις εταιρείες να δηλώνουν μεν δέσμευση για παροχή ευκαιριών, στην πράξη δε να χωλαίνουν.
Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Παρά τη μικρή βελτίωση που σημειώνεται σε ορισμένες χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- η πρόοδος όσον αφορά την ισότητα των φύλων στην εργασία εμφανίζει ρυθμό «σημειωτόν» σε διεθνή κλίμακα, με τις εταιρείες να δηλώνουν μεν δέσμευση για παροχή ευκαιριών, στην πράξη δε να χωλαίνουν.
Ωστόσο, για να επιτευχθεί ισότητα, θα πρέπει οι καλές προθέσεις να γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες και μάλιστα άμεσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας η ανεργία στις γυναίκες, αν και περιορίζεται, αγγίζει το 24% (στοιχεία ΙΝΕ ΓΣΕΕ). Επίσης οριακά βελτιώνεται και το ποσοστό συμμετοχής τους στις διοικήσεις των επιχειρήσεων φθάνοντας το 24,2% (από 23,6% πέρυσι, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ICAP Group).
Τα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά στον υπόλοιπο κόσμο. Πρόσφατη μελέτη της McKinsey σε συνεργασία με την LeanIn.Org, «Women in the Workplace 2018», δείχνει ότι οι εταιρείες στις ΗΠΑ έχουν καθυστερήσει σημαντικά. Οι γυναίκες παραμένουν υποεκπροσωπούμενες στο εργατικό δυναμικό, ιδιαίτερα οι έγχρωμες, ενώ είναι ξεκάθαρο ότι οι εταιρείες, οι επιχειρήσεις, πρέπει να λάβουν πιο αποφασιστικά μέτρα, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουν και προωθούν την είσοδο των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις προκειμένου να επιτύχουν πραγματική πρόοδο.
Κουλτούρα σεβασμού
Αυτό σημαίνει παράλληλα την ανάπτυξη κουλτούρας σεβασμού απέναντι στη διαφορετικότητα και την υιοθέτηση συμπεριφοράς χωρίς αποκλεισμούς, ώστε οι γυναίκες -όπως και όλοι οι εργαζόμενοι- να αισθάνονται ασφαλείς και να έχουν ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (International Labour organisation - ILO) τα τελευταία 20 χρόνια σημειώθηκε κάποια πρόοδος για τις γυναίκες στον κόσμο της εργασίας και από την άποψη της ισότητας των φύλων στην κοινωνία. Σήμερα, περισσότερες γυναίκες από ποτέ έχουν εκπαιδευτεί και συμμετέχουν στην αγορά εργασίας, ενώ υπάρχει μεγαλύτερη συνειδητοποίηση ότι η ισότητα των φύλων είναι πρωταρχικής σημασίας στις προσπάθειες για μείωση της φτώχειας και προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης. Η υιοθέτηση της Ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών για την αειφόρο ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030 σημαίνει αποφασιστικότητα των παγκόσμιων ηγετών να επιτύχουν αξιοπρεπή εργασία για όλους, χωρίς αποκλεισμούς, με ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα ισότητα των φύλων και ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών. Ωστόσο και το ILO επισημαίνει ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής και τις παγκόσμιες δεσμεύσεις για περαιτέρω βελτίωση, οι προοπτικές των γυναικών στον κόσμο της εργασίας απέχουν πολύ από την ισότητα.
Και η συγκεκριμένη πηγή επιβεβαιώνει ότι οι γυναίκες, όχι μόνο είναι λιγότερο πιθανό από τους άνδρες να συμμετάσχουν στο εργατικό δυναμικό, αλλά όπου στον κόσμο αυτό συμβαίνει, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο της ανεργίας και έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρεθούν σε θέσεις εργασίας που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, των κανονισμών κοινωνικής ασφάλισης και των συλλογικών συμβάσεων, ενώ αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες για ίσης αξίας εργασία. Οι εμπειρογνώμονες του ILO σημειώνουν ότι, καθώς η ισότητα δεν επιτυγχάνεται, οι κοινωνίες στο μέλλον θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα στην αναζήτηση δρόμων οικονομικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με κοινωνική ευημερία.
Έτσι το κλείσιμο των διαφορών μεταξύ των φύλων στον κόσμο της εργασίας παραμένει μία από τις πιο πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα. Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί. Με το ποσοστό των γυναικών παγκοσμίως που συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό να ανέρχεται σε 48,5% το 2018, οι γυναίκες εμφανίζουν σκορ 26,5% χαμηλότερο από το αντίστοιχο των ανδρών (75%). Από το 1990 αυτό το χάσμα έχει μειωθεί μόλις κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες. Ο ρυθμός, ο οποίος επιβραδύνεται από το 2009, αναμένεται να σταματήσει κατά την περίοδο 2018-21 και ενδεχομένως και να αντιστραφεί, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ILO.
Στην ηγεσία
Για τη βελτίωση της κατάστασης στην είσοδο περισσότερων γυναικών στην ηγεσία δύο μεγαλύτερες κινητήριες δυνάμεις της εκπροσώπησης είναι η πρόσληψη και οι προαγωγές. Αν και οι γυναίκες αποκτούν περισσότερα πτυχία από τους άνδρες, είναι λιγότερο πιθανό να προσληφθούν σε υψηλόβαθμες θέσεις. Σύμφωνα με τη McKinsey, οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να προσληφθούν σε θέσεις manager. Σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας αυτών των κενών μεταξύ των φύλων, οι άνδρες κατέχουν το 62% των θέσεων διευθυντών, ενώ οι γυναίκες μόνο το 38%.
Διαπιστώνεται επίσης ότι σημαντικά λιγότερες γυναίκες προωθούνται σε ανώτερες θέσεις. Οι αναλυτές σημειώνουν ότι αν οι εταιρείες συνεχίσουν να προσλαμβάνουν και να προάγουν τις γυναίκες σε θέσεις manager με τα τρέχοντα ποσοστά, ο αριθμός των γυναικών στη διοίκηση θα αυξηθεί μόνο κατά μία εκατοστιαία μονάδα κατά τα επόμενα δέκα χρόνια. Αν όμως οι εταιρείες αρχίσουν να προσλαμβάνουν και να προωθούν γυναίκες και άνδρες σε θέσεις manager με τους ίδιους ρυθμούς, θα πλησιάσουμε την ισότητα σε δέκα χρόνια - 48% των γυναικών έναντι 52% των ανδρών.
Πάντως η έκθεση της McKinsey αναδεικνύει πολλούς παράγοντες που συμβάλλουν στο χάσμα μεταξύ των φύλων στον χώρο εργασίας και επεκτείνονται πέρα από θέματα όπως η διευθυντική υποστήριξη και η πρόσβαση σε ηγετικές θέσεις κι έχουν να κάνουν με καθημερινές διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Και στην Ελλάδα ο δρόμος προς την κορυφή δεν είναι εύκολος για τις γυναίκες, με τις προκαταλήψεις λόγω φύλου να προβάλλονται ως βασικό εμπόδιο στην καριέρα τους και στην επαγγελματική τους ανέλιξη, όπως λέει το 59% του δείγματος σε έρευνα της ICAP Group. Πάντως το 72% προβάλλει ως βασικότερο εμπόδιο τις οικογενειακές υποχρεώσεις. Από την έρευνα προκύπτει ότι πολλοί εργοδότες πιστεύουν ακόμη ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να αφιερώσουν στην εργασία τους τον χρόνο και την ενέργεια που απαιτείται στον ίδιο βαθμό με τους άνδρες, εξαιτίας των οικογενειακών τους υποχρεώσεων. Υψηλό όμως είναι και το ποσοστό των γυναικών που θεωρεί ότι η εταιρική κουλτούρα αποτέλεσε εμπόδιο στην επαγγελματική τους πορεία (58%), ενώ οι μισές (50%) δηλώνουν πως δεν έτυχαν της δέουσας υποστήριξης από συναδέλφους. Συνοψίζοντας, συμπεραίνεται από την ελληνική έρευνα ότι ακόμη και στις μέρες μας δεν παρέχονται στις γυναίκες οι ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες, ακόμη κι αν διαθέτουν τα ίδια εφόδια για συγκεκριμένες θέσεις.
Ας σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, όπου την τριτοβάθμια εκπαίδευση ολοκληρώνει το 43,4% των νέων ηλικίας 30-34 ετών (στοιχεία 2017, έναντι μόλις 26,3% πριν από 10 χρόνια), το ποσοστό αυτό κατανέμεται στο 36,2% για τα αγόρια και στο 48,8% για τα κορίτσια (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 39,7%.
Εν κατακλείδι, μένουν να γίνουν πολλά ακόμη για να επιτευχθεί ένα περιβάλλον ίσων ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες και οι δράσεις που αναπτύσσονται προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν. Μια τέτοια πρωτοβουλία αναπτύσσει η ΚΕΔΕ στοχεύοντας στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μητέρες στην εργασία. Πριν από λίγες ημέρες αποφασίστηκε η δόμηση ενός πλαισίου δράσης, το οποίο θα εφαρμοστεί σε κάθε τοπική κοινωνία με τη συμβολή των ΟΤΑ και με προσαρμογή στις ανάγκες και στη φυσιογνωμία κάθε τόπου. Η πρωτοβουλία αυτή προωθείται στο πλαίσιο της Πανελλήνιας Διαβούλευσης με θέμα «Πώς η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα Υποστηρίξει τις Γυναίκες στο Επιχειρείν».