Καλλυντικά, συμπληρώματα διατροφής και γενικότερα φαρμακευτικά ή μη σκευάσματα αυτοφροντίδας φαίνεται ότι αντιστάθμισαν πλήρως και το 2017 τις απώλειες της αγοράς φαρμακείου από τις πωλήσεις συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Σακκά
[email protected]
Καλλυντικά, συμπληρώματα διατροφής και γενικότερα φαρμακευτικά ή μη σκευάσματα αυτοφροντίδας φαίνεται ότι αντιστάθμισαν πλήρως και το 2017 τις απώλειες της αγοράς φαρμακείου από τις πωλήσεις συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Συγκεκριμένα, η συνολική αγορά φαρμακείου υπολογίζεται ότι πέρυσι διαμορφώθηκε στα 4,08 δισ. ευρώ, έναντι 4,05 δισ. ευρώ το 2016, με το περίπου 19%-20% του τζίρου των φαρμακείων να προέρχεται από σκευάσματα εκτός συνταγογράφησης.
Ειδικότερα, οι πωλήσεις OTC, καλλυντικών και λοιπών προϊόντων εκτός των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, από το δίκτυο των φαρμακείων εκτιμάται ότι έφτασαν πέρυσι περίπου στα 780 εκατ. ευρώ, έναντι περίπου 750 εκατ. ευρώ το 2016. Η αύξηση αυτή, η οποία αποδίδεται και στην ενίσχυση που παρουσίασε η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ, περιόρισε τις απώλειες που προκαλούνται από την πτώση της αξίας των πωλήσεων συνταγογραφούμενων φαρμάκων λόγω της μείωσης των τιμών.
Ιδιαίτερα δυναμικά όμως κινείται η αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής, που ξεχώρισε μάλιστα μέσα στην κρίση και δείχνει, σύμφωνα με εκπροσώπους της αγοράς, σωρευτική άνοδο το διάστημα 2012-2017 πάνω από 80%. Η κατηγορία αυτή ενισχύει το μερίδιό της χρόνο με τον χρόνο, όχι μόνο λόγω μείωσης του μεριδίου των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, αλλά και από την προώθηση των εν λόγω ειδών μέσω των ηλεκτρονικών φαρμακείων, τα οποία αποτελούν προέκταση των «φυσικών».
Σύμφωνα με πληροφορίες της αγοράς, η μεγαλύτερη κατηγορία στα εκτός συνταγογράφησης σκευάσματα είναι αυτή των OTC, τα σκευάσματα αυτοθεραπείας δηλαδή, στα οποία περιλαμβάνονται και τα ΜΗΣΥΦΑ που φέρουν το κουπόνι του ΕΟΦ. Η συνολική αξία της κατηγορίας έφτασε πέρυσι περίπου στα 370 εκατ. ευρώ, η οποία προήλθε κυρίως από την αύξηση στην κατηγορία των «κουπονούχων» ΜΗΣΥΦΑ που πλησίασε τα 155-160 εκατ. ευρώ. Περίπου σταθερή στα 210-215 εκατ. ευρώ παρέμεινε η κατηγορία των υπόλοιπων σκευασμάτων, στα οποία περιλαμβάνονται και τα συμπληρώματα διατροφής, οι βιταμίνες κ.λπ.
Η επόμενη «δυνατή» κατηγορία στον χώρο των φαρμακείων είναι τα καλλυντικά. Με βάση στοιχεία της αγοράς, η συγκεκριμένη κατηγορία σημείωσε επίσης άνοδο της τάξης του 2,5% και διαμορφώθηκε στα 240 εκατ. ευρώ.
Δυναμικά κινήθηκε επίσης η αγορά των αναλωσίμων, με αύξηση της τάξης του 10% στα 125 εκατ. ευρώ, ενώ στα περίπου 45 εκατ. ευρώ με άνοδο της τάξης του 5% έκλεισαν και τα είδη διατροφής, με κυρίαρχα τα βρεφικά γάλατα.
Τα OTC
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς, τρεις είναι οι κυρίαρχες κατηγορίες των OTC με τζίρο της τάξης των 70 εκατ. ευρώ εκάστη και αυτές είναι των αναλγητικών, του αναπνευστικού συστήματος (αντιβηχικά-αποσυμφορητικά) και οι βιταμίνες, με συνολικό μερίδιο της τάξης του 60%. Ακολουθούν τα δερματολογικά και τα σκευάσματα για το πεπτικό σύστημα.
Τα παραπάνω στοιχεία συνάδουν και με την έρευνα του ΙΟΒΕ που δημοσιοποιήθηκε πριν από λίγο καιρό και αφορούσε το 2017. Σύμφωνα με την έρευνα, οι φαρμακοποιοί ρωτήθηκαν για τις κατηγορίες των ΜΗΣΥΦΑ που αγόρασαν πιο συχνά οι πολίτες το τελευταίο 12μηνο. Από τις κατηγορίες αυτές «πολύ συχνά» αγόρασε αναλγητικά το 72,8% των ερωτώμενων και σκευάσματα για βήχα και κρυολόγημα το 72,4%. Ακολουθούν οι βιταμίνες και τα τοπικά αναλγητικά, ενώ «αρκετά συχνά» οι ερωτώμενοι αγόρασαν φάρμακα για τη φροντίδα του δέρματος, για το γαστρεντερικό σύστημα και για τη φροντίδα των ματιών και πιο σπάνια αντιβιοτικά.
Συμπληρώματα διατροφής
Ειδικά για τα συμπληρώματα διατροφής αξίζει να σημειωθεί ότι αποτελούν έναν ιδιαίτερα αναπτυσσόμενο τομέα και μάλιστα, σύμφωνα με εκπροσώπους των εταιρειών του χώρου, η Ελλάδα παρά την κρίση αποτελεί σήμερα τη δεύτερη πλέον αναπτυσσόμενη αγορά στον κόσμο. Μάλιστα, σύμφωνα με σχετική έρευνα στα ελληνικά φαρμακεία, η οποία παρουσιάστηκε στο πρόσφατο συνέδριο, το 2017 υπολογίζεται ότι το σύνολο των σκευασμάτων με συμπληρώματα διατροφής (και όχι μόνο οι βιταμίνες που προαναφέραμε) τα οποία συστήνονται για την ενίσχυση του οργανισμού και την υγεία και όχι για λόγους life style όπως ομορφιά ή αδυνάτισμα, έφτασε στα περίπου 108 εκατ. ευρώ με 12,1 εκατ. τεμάχια, σημειώνοντας άνοδο της τάξης του 7% σε σχέση με το 2016. Το 80% διακινείται από τα φαρμακεία παρά το άνοιγμα της συγκεκριμένης αγοράς και γι’ αυτό το φαρμακείο παίζει τεράστιο ρόλο για τη συγκεκριμένη αγορά στην Ελλάδα.
Καλλυντικά
Άξια λόγου είναι και η αγορά καλλυντικών. Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Βιομηχάνων και Αντιπροσώπων Αρωμάτων και Καλλυντικών (ΠΣΒΑΚ), η αγορά φαρμακείου είναι η δεύτερη σημαντικότερη για τον κλάδο. Ειδικότερα, το 2016 το κανάλι της ευρείας διανομής συμμετείχε στις συνολικές πωλήσεις της αγοράς με 41,8%, ποσοστό που εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε 41,3% το 2017.
Το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά καλλυντικών (εκτιμάται σε 26,1% το 2017) έχουν τα φαρμακεία και ακολουθεί η επιλεκτική διανομή (με μερίδιο που προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 18,8%), οι απευθείας πωλήσεις (με 6,5%), τα κομμωτήρια (με 6%), το e-commerce (με 4,9%) και τα ινστιτούτα αισθητικής (με μερίδιο που εκτιμάται να διαμορφωθεί φέτος σε 1,4%).
Συνταγογραφούμενα
Όσον αφορά τη διακίνηση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων από τα ιδιωτικά φαρμακεία, το 2017 η εν λόγω αγορά σημείωσε ελαφρά κάμψη από πλευράς τζίρου παρά τη μικρή άνοδο του όγκου πωλούμενων προϊόντων.
Ειδικότερα, όπως φαίνεται από τις πωλήσεις πέρυσι, η συνολική αγορά δείχνει να υποχώρησε κατά περίπου 0,5% σε αξία, φτάνοντας στα 3,67 δισ. ευρώ σε τιμές λιανικής (δεν περιλαμβάνονται τα φάρμακα του Ν.3816, ενώ εμπεριέχονται τα OTC αξίας 370 εκατ. ευρώ, όπως αναφέραμε προηγουμένως).
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν και πάλι την ανυπαρξία εξοικονόμησης από τις μειώσεις τιμών. Σύμφωνα με πληροφορίες της αγοράς που βασίζονται σε στοιχεία τα οποία ανέλυσε η IQVIA στο τέλος του 2017, ενώ η υποχώρηση στις τιμές των φαρμάκων θα έπρεπε να είχε οδηγήσει και σε μείωση των πωλήσεων των σκευασμάτων κατά περίπου 200 εκατ. ευρώ, τελικά κάτι τέτοιο δεν επιτεύχθηκε.
Αποδεικνύεται δηλαδή ότι τα δύο Δελτία «μείωσης» Τιμών του 2016 και το ένα του 2017 εξασφάλισαν μείωση στη δαπάνη λιγότερη των 20 εκατ. ευρώ εξαιτίας της υποκατάστασης. Σημειώνεται ότι στις αρχές του 2018 θα τεθεί σε ισχύ και το τελευταίο Δελτίο του 2017, το οποίο οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις στα φθηνά φάρμακα.
Κατά το εξεταζόμενο 12μηνο λοιπόν, ενώ η μείωση των τιμών οδήγησε σε μείωση της δαπάνης κατά περίπου 185 εκατ. ευρώ, την ίδια στιγμή υπήρξε άνοδος του τζίρου των φαρμάκων κατά περίπου 78 εκατ. ευρώ και επίσης αύξηση λόγω της αλλαγής στο μίγμα συνταγογραφούμενων φαρμάκων κατά 90 εκατ. ευρώ. Δηλαδή καθαρή εξοικονόμηση τελικά μόνο περίπου 17 εκατ. ευρώ.
Να αναφέρουμε ακόμη ότι, με βάση την κατηγοριοποίηση του ΕΟΦ, η αξία των πρωτότυπων φαρμάκων (εντός και εκτός προστασίας) εξακολουθεί να κατέχει το 80% της αγοράς, ενώ το μερίδιο των γενοσήμων έχει υποχωρήσει στο περίπου 17,5% από 18%.
Επίσης υπάρχει και ένα ποσοστό μη κατηγοριοποιημένων στο περίπου 2,5%. Τα γενόσημα μάλιστα δείχνουν την τάση να υποχωρούν κατά περίπου 4% όταν τα πρωτότυπα φαίνεται να μη χάνουν καθόλου σε αξία.