Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες, για να μπορέσουμε να αναγνωρίζουμε μερικές από τις αποχρώσεις των αιτίων που οδηγούν στην επικράτηση του επενδυτικού φόβου, έναντι της απληστίας.
Του Κώστα Ιωαννίδη
Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες, για να μπορέσουμε να αναγνωρίζουμε μερικές από τις αποχρώσεις των αιτίων που οδηγούν στην επικράτηση του επενδυτικού φόβου, έναντι της απληστίας. Υπάρχουν δε, ανάμεσα στην επικράτηση της απληστίας και του φόβου, ενδιάμεσες κρίσεις πανικού. Συμβαίνουν, όταν οι επενδυτές φοβούνται ότι κάποια νέα δυσμενής εξέλιξη θα μπορούσε να προκαλέσει ύφεση, στέλνοντας το Ρ/Ε χαμηλότερα, αν και οι επιδόσεις των εισηγμένων διατηρούν την αισιοδοξία αναφορικά με τα κέρδη. Ένα ράλι από επενδυτική ανακούφιση έπειτα, ωθεί τις τιμές των μετοχών υψηλότερα, αφού τα αναμενόμενα αρνητικά γεγονότα εντέλει, δεν επισυμβούν. Κάποια μέρα, θα υπάρξει μια δικαιωμένη κρίση πανικού, που θα προβλέψει σωστά μια ύφεση και θα γυρίσει την αγορά σε πτώση με διάρκεια, τόσο στην αποτίμηση των μετοχών όσο και στα εταιρικά κέρδη.
Την κρίση πανικού από το ενδεχόμενο να ξεσπάσει ένας παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος, ενίσχυσε η πρόθεση της κυβέρνησης των ΗΠΑ και η απάντηση σε αυτή, από την Κίνα, να επιβάλλει φραγμό στην αδικία των εμπορικών συναλλαγών, με τον τρόπο που γινόντουσαν τα τελευταία χρόνια. Επιβάλλοντας το δόγμα του «fair trade». Την Πέμπτη και την Παρασκευή, στα διεθνή χρηματιστήρια επικράτησε στην ατμόσφαιρα των συναλλαγών μια σπάνια, αλλά συνήθης σε έκτακτες καταστάσεις, νοοτροπία. «Πούλα τώρα που ρευστοποιούν όλοι και σκέψου αργότερα το γιατί». Στο ΧΑ ο αντίκτυπος αυτής της λογικής έδωσε την έναρξη με πτωτικό χάσμα και την αναζήτηση νέου πυθμένα για το έτος. Εύκολη η απομνημόνευσή του, καθώς οι 777 μονάδες μπορεί να παραμείνουν για καιρό το κατώτερο του 2018.
Αυτό που μπορεί να συμβεί αν ο μέσος όρος της αγοράς απομακρυνθεί από τα τρέχοντα επίπεδα καθοδικά, είναι η εγκατάσταση πτωτικής δυναμικής που θα πάρει μόνιμα χαρακτηριστικά. Από το Νοέμβριο του 2016 ο ΓΔ κινείται σταθερά πάνω από τους Κινητούς μέσους του (απλό και εκθετικό) διατηρώντας ανοδική μεσοπρόθεσμη τάση. Η δυνατότητά του να παίρνει τιμές πάνω από τους ΚΜΟ200 αμφισβητήθηκε δυο φορές στο τρίτο τρίμηνο του 2017. Στο τρέχον έτος είναι η πρώτη που ετοιμάζονται οι Κινητοί Μέσοι που παρακολουθούν οι πάντες εξ όσων επενδύουν να ανέβουν πάνω από τον μέσο όρο για τα καλά αν συνεχιστεί η πτώση. Αν δηλαδή δεν λειτουργήσουν σαν ύστατες στηρίξεις αυτή τη βδομάδα. Όπως έχουν έρθει τα πράγματα διεθνώς δεν πμορεί να αποκλειστεί συνέχεια στην πτώση αλλά τεχνικά «αντέχονται» το πολύ δυο τρεις πτωτικές ακόμα με μικρή ημερήσια απώλεια.
Είχαμε πτώση του ΓΔ στη βδομάδα -3,46%, με απώλειες στο 2018 -2,08% και επίδοση Μαρτίου -5,98%, ενώ 25άρης με απώλειες -3,43% στο έτος χάνει -3,20% με επίδοση Μαρτίου -5,32%. Όταν ο FTSEM με άνοδο στη βδομάδα +1,01% αποδίδει στο έτος 8,18% με επίδοση Μαρτίου -2,14%. Ο μέσος ημερήσιος τζίρος ξεπέρασε τα 117 εκατ. ευρώ και των προσυμφωνημένων συναλλαγών τα 65,6 εκατ. Αύξηση που αποδίδεται στο θεσμικό ενδιαφέρον για το ΧΑ, την ώρα που παγκοσμίως η τάση στα χρηματιστήρια φαίνεται πως αναζητά κατεύθυνση.
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης εβδομάδας
ΗΠΑ ΕΥΡΩΠΗ ΚΟΣΜΟΣ
Αναζητώντας τα βαθύτερα κίνητρα των επενδυτικών αντιδράσεων
Οι μεταβολές των βασικών δεικτών των χρηματιστηρίων παγκόσμια, στη βδομάδα που πέρασε, υπογραμμίζουν την ενίσχυση της διάθεσης για φυγή από το ρίσκο. Ο πόλεμος στον εμπορικό τομέα έδειξε να έρχεται πιο κοντά, ο κλάδος της τεχνολογίας που υποστήριξε την άνοδο των δεικτών στο τρέχον έτος στροβιλίστηκε, από το σκάνδαλο της παραβίασης των προσωπικών δεδομένων μέσω του Facebook, και τα μακροοικονομικά δεδομένα έδειξαν πως η ανάπτυξη στην Ευρώπη «λαχάνιασε».
Υπάρχουν σε εξέλιξη πολλές, αντικρουόμενες, αναφορικά με τους επιδιωκόμενους στόχους, καταστάσεις. Όπως η πορεία προς τη νομισματική σύσφιξη από τη Fed, ενώ παράλληλα αναπτύσσονται πολιτικές παροχής δημοσιονομικών κινήτρων για την στήριξη της ανάπτυξης στις ΗΠΑ. Η κερδοφορία των επιχειρήσεων εμφανίζεται ως τώρα ισχυρή, αλλά καταγράφεται επίσης μια επιβράδυνση των πωλήσεων στις ΗΠΑ. Τελευταία έχουμε και την εμφάνιση των δασμών και των πιθανών εμπορικών πολέμων, που μπορεί να ξεσπάσουν εξ αιτίας τους. Οι ανησυχίες γύρω από αυτό το ενδεχόμενο δυνάμωσαν προς το τέλος της βδομάδας. Γιατί εκτός των αντιδράσεων γενικά εναντίον του προστατευτισμού από τους Ευρωπαίους, αντέδρασαν και οι Κινέζοι ιθύνοντες, δηλώνοντας πως δεν επιθυμούν ένα εμπορικό πόλεμο αλλά αν αναγκαστούν να εμπλακούν σε αυτόν θα τον τραβήξουν ως το τέλος.
Ποιος ελέγχει τι
Το ψυχολογικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο προβάλλονται αυτά έχει επίσης μεγάλη σημασία για την αντίδραση των επενδυτών παγκόσμια, που σε γενικές γραμμές έδειξαν την τάση να αναζητήσουν τα λεγόμενα «ασφαλή καταφύγια». Γιατί μαζί με τη βουτιά των κεφαλαιοποιήσεων των εισηγμένων, είχαμε την άνοδο της τιμής του χρυσού και την ενίσχυση του γιεν, ήτοι τις κλασικές αντιδράσεις σε μια κρίση επενδυτικού πανικού.
Η εβδομάδα σφραγίστηκε από ειδήσεις αποκαλυπτικές, αναφορικά με την αίσθηση του «ελέγχου» στη ζωή κάθε πολίτη. Η παγκόσμια κοινότητα έχει τώρα εικόνα από τον πρώτο θάνατο από όχημα μεταφοράς πολιτών χωρίς οδηγό, από αυτοκίνητο της Uber, σε μια μικρή πόλη στην Αριζόνα. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο καταλαβαίνουν σταδιακά, ότι αυτή η εποχή με την τεχνολογική έκρηξη που έφερε πολλές εφαρμογές της στην καθημερινότητά τους, εξελίχθηκε. Φάνηκε να ξεκινά με την πολύ αβλαβή διευκόλυνση της αποστολής μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Εντέλει διείσδυσε σε τέτοιο βαθμό, που κατέστη ικανή να ανακαλέσει πρωταρχικούς φόβους τους όπως είναι το συναίσθημα πως οι καταστάσεις που βιώνουνε, είναι εκτός του δικού τους ελέγχου.
Το πρόσφατο σκάνδαλο σχετικά με το Facebook και την Cambridge Analytica, αντικατοπτρίζει ορισμένα παρόμοια ζητήματα. Ελάχιστοι θα μπορούσαν να διατυπώσουν ακριβώς τι πήγε στραβά σε αυτό το επεισόδιο. Αλλά πλέον οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι όταν πρόκειται για τα προσωπικά τους δεδομένα, τα κοινωνικά δίκτυα και τους αλγορίθμους που χρησιμοποιούν, δεν μπορούν να αισθάνονται πως έχουν τον έλεγχο.
Οι περισσότεροι όμως, για να είναι ήρεμοι, πιστεύουν ότι μπορούνε να προστατέψουνε τη ζωή τους από πολλούς κινδύνους. Ίσως παράλογα σε κάποιο βαθμό, αλλά τρομάζουν όταν σκέφτονται, για παράδειγμα, πώς θα προστατευόντουσαν από ένα drone που θα ψέκαζε ένα δηλητηριώδες αέριο, σαν αυτό που σκότωσε τον Ρώσο πράκτορα; Ακόμα κι αν υπάρχουν χρήσιμα μέτρα που μπορούν να ληφθούν, δεν είναι προφανή για εμάς σήμερα. Αυτό φαίνεται σαν μια τρομακτική πιθανότητα που συνδέεται με ένα δυσοίωνο μέλλον, ακόμη και αν ο αριθμός των θανάτων από… δολοφονικά drone ποτέ δεν θα προσεγγίσει αυτόν της αυτοκτονίας από όπλα.
Αναφερόμαστε συνεπώς στην αίσθηση ότι έχουμε τον έλεγχο. Και αξίζει να αναρωτηθούμε αν οι ψηφοφόροι, σε όλο τον κόσμο, αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο της ζωής τους σε έναν πλανήτη με πυρηνικά όπλα στη Βόρεια Κορέα, έναν Αμερικανό πρόεδρο με ακανόνιστη πολιτική συμπεριφορά και αλγορίθμους παντού. Δεν υπάρχει συνεπώς η αίσθηση ή η ψευδαίσθηση του ελέγχου μέχρι να ξεχαστούν τα εντυπωσιακά πρόσφατα γεγονότα. Προσθέτοντας στην εικόνα, εκτός των δασμών, είχαμε την έμφαση του δόγματος «Η Αμερική πρώτα» με την είσοδο στην ομάδα του Προέδρου Trump του John Bolton. Αντικατέστησε τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου H.R. McMaster. Είναι παλαίμαχος ειδικός στη διεθνή διπλωματία.
Τα μηνύματα από τους δείκτες
Συνοπτικά, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ επέβαλε τους δασμούς που απειλούσε να θέσει εδώ και πολύ καιρό, στην Κίνα η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας απέκτησε έναν νέα ηγεσία και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής έδωσε την πρώτη αύξηση των επιτοκίων στην εποχή του Jerome Powell. Ωστόσο είναι σημαντικό πως η πρώτη φορά της εμφάνισης του νέου επικεφαλής της Fed σε συνέντευξη τύπου μετά από απόφαση της FOMC δεν καθόρισε τάση. Επισκιάστηκε διότι ο Πρόεδρος Trump πήρε το μεγαλύτερο οικονομικό ρίσκο της προεδρίας του παραγγέλλοντας τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια δολάρια δασμών στα κινεζικά προϊόντα, αντλώντας άμεσα αντίποινα από το Πεκίνο. Τα χρηματιστήρια βυθίστηκαν, εν μέσω ανησυχιών ότι ένας εμπορικός πόλεμος είναι προ των πυλών και οι Αμερικανοί είτε ως εξαγωγείς είτε ως καταναλωτές μπορεί να πληγούν οικονομικά. Ο Trump υποστήριξε ότι στόχος του είναι να εξισορροπήσει τον ανταγωνισμό μετά από χρόνια κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας από την Κίνα. Η απόφαση σηματοδοτεί το τέλος δεκαετιών με εποικοδομητικές εμπορικές σχέσεις με το Πεκίνο.
Στη τέταρτη εβδομάδα του Μαρτίου, ο S&P 500, κλείνοντας στις 2588,26 μονάδες, είχε επίδοση -5,95% και στο 2018 εμφάνισε πλέον απώλειες -3,19%. Ο Dow, με μεταβολή -5,67%, έκλεισε στις 23.533,20 μονάδες, στο 2018 απέδωσε -4,80%. Ο S&P400 έχασε -4,97% με επίδοση φέτος -3,21%, ομοίως ο Russell 2000 της μικρής κεφαλαιοποίησης, με μεταβολή -4,79%, εμφάνισε ετήσια απόδοση -1,66%. Ο δε Nasdaq, με απώλειες -6,54%, διατήρησε κέρδη +1,29% το 2018.
Ο FTSE100 του Λονδίνου έπεσε -3,38% στη βδομάδα και έχει απώλειες στο 2018 -9,96%. Ο DAX βούτηξε κατά -4,06%, με ετήσια απόδοση -7,98%, ο CAC είχε μεταβολή -3,61%, με απόδοση την τρέχουσα χρονιά -4,15%. Ο δείκτης IBEX της Ισπανίας έχασε -3,77% και στο έτος αποδίδει -6,48%. Ο δείκτης FTSE MIB στην Ιταλία με μεταβολή -2,49%, στο 2018 αποδίδει +1,99%. Ο Bovespa της Βραζιλίας έπεσε -0,60%, με +10,44% επίδοση φέτος, ενώ ο Bolsa του Μεξικού χάνοντας -2,03%, έχει επίδοση για το 2018 -5,75%.
Ο Nikkei, με εβδομαδιαία μεταβολή -4,88%, στο 2018 εμφάνισε απώλειες -9,43%. Ο δείκτης Kospi στη Νότια Κορέα είχε μεταβολή -3,10% και επίδοση για φέτος -2,06%. Ο δείκτης Sensex στην Ινδία έχασε -1,75%, στο 2018 αποδίδει -4,29%. Στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ ο Hang Seng βούλιαξε -3,79% και στο 2018 έχει επίδοση +1,30%. Πτώση -3,58% εμφάνισε ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης SSE Comp. Ind., με επίδοση στο έτος -4,67%. Ο χρυσός μετακινήθηκε, κατά +2,97%, στα 1352,90 δολάρια η ουγκιά με απόδοσή το 2018 +3,66%. Καλύτερα κινήθηκε το πετρέλαιο Crude κατά +5,61%. Στο 2018 γράφει κέρδη +9,38%.
Ευρώπη και προστατευτισμός
Τα μέτρα Trump απέκλεισαν προσωρινά την Ευρώπη από τους νέους δασμούς για τις εισαγωγές στον τομέα του χάλυβα και του αλουμινίου. Αλλά η δαμόκλειος σπάθη από τους υψηλούς δασμούς - εξακολουθεί να κρέμεται για την Ευρώπη. Ο Πρόεδρος, έχει ήδη υποσχεθεί να επιβάλει δασμούς στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα - με στόχο κυρίως τη BMW και τη Mercedes – για να βοηθήσει τους κατασκευαστές αυτοκινήτων των ΗΠΑ, παρόλο που αυτό θα βλάψει τους Αμερικανούς καταναλωτές. Όπως πάντα, οι καταναλωτές είναι πολιτικά λιγότερο ισχυροί από τους βιομηχάνους, καθώς έχουν μικρότερο κεφαλήν εισόδημα και αντιμετωπίζουν περισσότερα εμπόδια στη συλλογική δράση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο αντιποίνων σε ποικίλες εισαγωγές από τις Ηνωμένες Πολιτείες - από τις μοτοσικλέτες Harley Davidson μέχρι τρόφιμα όπως ο χυμός πορτοκαλιού και το φυστικοβούτυρο - με την ελπίδα ότι οι Αμερικανοί παραγωγοί θα ασκήσουν πίεση στη διοίκηση Trump. Παράλληλα οι Ευρωπαίοι θα κινδυνεύσουν με πιέσεις για τους δασμούς που ήδη επιβάλλουν στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων. Το σύστημα του προστατευτισμού αγροτικών προϊόντων που ισχύει μέχρι σήμερα, αφορά σε δασμούς για εισαγωγές από βόειο και χοιρινό κρέας. Αυτό επιβαρύνει τους καταναλωτές σε ολόκληρη την ΕΕ, ιδιαίτερα τους φτωχότερους ανθρώπους που πρέπει να ξοδέψουν μεγάλο μέρος του εισοδήματός τους στα τρόφιμα.
Ο προστατευτισμός της Ευρώπης βλάπτει επίσης τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες δεν είναι σε θέση να πουλήσουν τα γεωργικά τους προϊόντα - σε πολλές περιπτώσεις, τα μόνα προϊόντα που μπορούν να εξαγάγουν - στις ευρωπαϊκές αγορές. Σύμφωνα με μια παλαιότερη μελέτη από τον καναδικό οικονομολόγο John Whalley, τα μειονεκτήματα του γεωργικού προστατευτισμού για τις αναπτυσσόμενες χώρες αντισταθμίζουν τα οφέλη της αναπτυξιακής βοήθειας που τους προσφέρουν οι αναπτυγμένες χώρες.
Οι Αμερικανοί αγρότες χάνουν επίσης, καθώς δεν τους επιτρέπεται η πρόσβαση στην τεράστια ευρωπαϊκή αγορά. Έτσι, από αυτήν την άποψη, ο Trump δεν κάνει λάθος να επικρίνει τον προστατευτισμό της ΕΕ. Η Ευρώπη εμποδίζει την πρόσβαση σε μια κατηγορία αγαθών - μια που είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των ανθρώπων - που μπορεί να εισαχθεί πολύ πιο φτηνά από ό, τι μπορεί να παραχθεί εκεί.
Δύσκολοι υπολογισμοί
Με την αίσθηση της απουσίας ελέγχου σε πολλούς τομείς της ζωής τα πρόσφατα γεγονότα στην παγκόσμια κεφαλαιαγορά μπορεί να ήταν αφορμή μιας ακόμα κρίσης πανικού που θα ξεπεραστεί. Ο στόχος της περασμένης εβδομάδας ήταν να τεθούν εμπορικοί περιορισμοί στην Κίνα, κάτι που αναμενόταν, επειδή η χώρα έχει το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα με τις ΗΠΑ.
Το πακέτο μέτρων καταστολής αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων που προορίζονται για την Κίνα περιλαμβάνει δασμούς, περιορισμούς στη μεταφορά τεχνολογίας των ΗΠΑ και περιορισμούς στις επενδύσεις των κινεζικών εταιρειών στις αμερικανικές εταιρείες.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η Κίνα σχεδιάζει ήδη να απαντήσει με δασμούς που στοχεύουν τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων από τις ΗΠΑ. Ο υπολογισμός των επιπτώσεων που θα έχουν στην αγορά οι δασμοί από κάθε πλευρά είναι δύσκολος, διότι οι εταιρείες του S&P 500 για παράδειγμα παρέχουν, στην καλύτερη περίπτωση, μέτρια εικόνα σχετικά με το πού πωλούνται γεωγραφικά τα αγαθά τους.
ΧΑ
Η παγκόσμια πτώση, έφερε στο ΧΑ νέο πυθμένα
Μια εβδομάδα με θετικές οικονομικές ειδήσεις για την ελληνική δραστηριότητα, οι θεσμικοί οδηγήθηκαν σε γενικευμένες ρευστοποιήσεις θέσεων, εξ αιτίας μιας κρίσης πανικού για επίσημα κηρυγμένο εμπορικό πόλεμο. Οι ειδήσεις γνωστές, με κορύφωση την απάντηση της Κίνας προ της επιβολής δασμών από τις ΗΠΑ στα προϊόντα που εισάγονται από αυτή. «Δεν επιδιώκουμε έναν εμπορικό πόλεμο αλλά δεν θα διστάσουμε να δεσμευτούμε σε έναν τέτοιο μέχρις εσχάτων αν χρειαστεί». Η κρίση πανικού, κατόπιν αυτών, ήταν δεδομένη και αποτυπώθηκε στην αγορά μας, που αν και ερχόταν από τέσσερις πτωτικές συνόδους, τερμάτισε με εννέα και απώλειες, για τους βασικούς δείκτες. Έτσι οι αποδόσεις τους στο έτος είναι πλέον αρνητικές.
Στην πρώτη συνεδρίαση της προτελευταίας εβδομάδας του Μαρτίου, οι θεσμικοί έδωσαν στις τιμές των βασικών δεικτών πτωτική δυναμική. Μέτρησαν αρνητικά οι μεταβολές για τις Τράπεζες. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 32,598 εκατ. ευρώ με πακέτα αξίας 0,877 εκατ. Ο ΓΔ υποχώρησε -0,79% και έφθασε στις 807,44 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 2072,98 με μεταβολή -0,72%. Την Τρίτη το κλείσιμο ήταν πολύ ψηλότερα από το κατώτερο ημέρας. Η εικόνα της μεταβολής των τραπεζικών μετοχών ήταν μεικτή, αλλά η στατιστική εικόνα των blue chip δεν άλλαξε. Ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -0,23% και έφθασε στις 805,58 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 2061,39 με μεταβολή -0,56%. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 61,025 εκατ. ευρώ με πακέτα αξίας 12,884 εκατ. Αφορούσαν τις ΑΛΦΑ, ΟΤΕ, ΠΕΤΡΟ, ΕΤΕ, ΜΟΗ, ΦΦΓΚΡΠ, ΓΡΙΒ τονίζοντας το υφιστάμενο θεσμικό ενδιαφέρον.
Την Τετάρτη επικράτησε πάλι μεικτή δυναμική. Η στατιστική εικόνα των blue chip δεν άλλαξε σημαντικά, όπως προκύπτει από το πλήθος των ανοδικών (7 από 8) blue chip έναντι των καθοδικών (15 από 14). Όμως το κλείσιμο έγινε στο χαμηλό ημέρας. Ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -0,68% και έφθασε στις 800,10 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 2048,72 με μεταβολή -0,61%. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 94,652 με πακέτα αξίας 23,960 εκατ. που αφορούσαν τις ΕΥΡΩΒ, ΕΤΕ, ΜΟΗ, ΟΤΕ, ΤΙΤΚ, ΠΕΤΡΟ. Την Πέμπτη, μέρα παγκόσμιας κατρακύλας, στο ΧΑ επίσης ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -1,57% και έφθασε στις 787,50 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 2018,80 με μεταβολή -1,46%. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 65,572 εκατ. ευρώ και οι συναλλαγές με πακέτα είχαν αξία 5,495 εκατ. Στις 40 μετοχές της κατάταξης με το μεγαλύτερο τζίρο, είχαν άνοδο 4 από 12 την προηγούμενη, και 3 από 6 ήταν στις αμετάβλητες. Άρα, οι 33, από 22 ήταν πτωτικές.
Την Παρασκευή η πτωτική κληρονομιά έφερε καθοδικό άνοιγμα με άμεση αναζήτηση πυθμένα πάγωσε τους αγοραστές στην ένατη πτωτική σύνοδο. Η τιμή του ελάχιστου ημέρας ήταν στις 777,37 (-1,29%) μετά την έναρξη στις 782,64 με καθοδικό χάσμα -0,62%. Ωστόσο αφού σημειώθηκε, στις 12:06, προκάλεσε διαρκή αναζήτηση του μέγιστου ημέρας που ήρθε στις 14:55 και ήταν στις 791,50 μονάδες. Ο ΓΔ οδηγήθηκε τελικά χαμηλότερα -0,23% και έφθασε στις 785,72 και ο 25άρης έκλεισε στις 2016,58 μονάδες με μεταβολή -0,11%. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 331,403 εκατ. ευρώ (ΟΛΘ και ΟΤΟΕΛ απέσπασαν το 82% από αυτόν) και οι συναλλαγές με πακέτα είχαν αξία 284,898 εκατ. Μέτρησαν θετικά οι μεταβολές για τις Τράπεζες, αφού οι επενδυτές έκλεισαν την ΑΛΦΑ στο +1,28% από -4,44% την Πέμπτη, την ΕΤΕ στο +0,08% από -3,78%, ΕΥΡΩΒ +4,24% από -0,83% και την ΠΕΙΡ στο +0,88% από +0,37%.
Είχαμε πτώση του ΓΔ στη βδομάδα -3,46%, με απώλειες στο 2018 -2,08% και επίδοση Μαρτίου -5,98%, ενώ 25άρης με απώλειες -3,43% στο έτος χάνει -3,20% με επίδοση Μαρτίου -5,32%. Όταν ο FTSEM με άνοδο στη βδομάδα +1,01% αποδίδει στο έτος 8,18% με επίδοση Μαρτίου -2,14%. Ο μέσος ημερήσιος τζίρος ξεπέρασε τα 117 εκατ. ευρώ και των προσυμφωνημένων συναλλαγών τα 65,6 εκατ. Αύξηση που αποδίδεται στο θεσμικό ενδιαφέρον για το ΧΑ, την ώρα που παγκοσμίως η τάση στα χρηματιστήρια φαίνεται πως αναζητά κατεύθυνση.
Η εικόνα των επιμέρους blue chip αποκαλύπτει τη γενίκευση των πιέσεων που προέκυψαν από το εξωτερικό, κάνοντας ελάχιστες «διακρίσεις». Στην Αθήνα με άνοδο +0,74% τερμάτισε τη βδομάδα μόνο η ΕΥΡΩΒ με επίδοση Μαρτίου -9,58%. Ενώ ένδεκα με απώλειες από -0,5% ως -3%, χαμηλότερες του μέσου όρου, θα τις χαρακτηρίζαμε ως «αμυντικά» καλύτερες της εβδομάδας. Και ήταν: ΓΡΙΒ -0,46% με επίδοση Μαρτίου -7,93%, ΕΥΔΑΠ -0,51% με επίδοση Μαρτίου -6,74%, ΟΠΑΠ -0,67% με επίδοση Μαρτίου -3,45%, ΕΛΠΕ -0,88% με επίδοση Μαρτίου -3,88%, ΕΕΕ -0,94% με επίδοση Μαρτίου +4,18%, ΑΡΑΙΓ -1,09% με επίδοση Μαρτίου -1,20%, ΣΑΡ -1,36% με επίδοση Μαρτίου -3,33%, ΟΤΕ -1,96% με επίδοση Μαρτίου -5,90%, ΤΕΝΕΡΓ -2,49% με επίδοση Μαρτίου -2,12%, ΤΙΤΚ -2,64% με επίδοση Μαρτίου -9,60%, ΜΠΕΛΑ -2,84% με επίδοση Μαρτίου +0,80%. Με πτώση όσο των βασικών δεικτών βρέθηκαν οι ΕΧΑΕ -3,23% με επίδοση Μαρτίου -9,18% και ΕΤΕ -3,56% με επίδοση Μαρτίου -14,81%.
Μεγαλύτερη εβδομαδιαία πτώση είχαν: ΠΕΙΡ -17,35% με επίδοση Μαρτίου -24,41%, ΜΥΤΙΛ -8,25% με επίδοση Μαρτίου -7,77%, ΑΛΦΑ -7,34% με επίδοση Μαρτίου -11,17%, ΜΟΗ -6,73% με επίδοση Μαρτίου -3,53%, ΦΦΓΚΡΠ -5,90% με επίδοση Μαρτίου -5,14%, ΔΕΗ -5,29% με επίδοση Μαρτίου -8,45%, ΟΛΠ -5,19% με επίδοση Μαρτίου -5,53%, ΓΕΚΤΕΡΝΑ -4,86% με επίδοση Μαρτίου -3,96%, ΛΑΜΔΑ -4,54% με επίδοση Μαρτίου -11,13%, ΑΔΜΗΕ -4,38% με επίδοση Μαρτίου -4,87%, ΒΙΟ -4,18% με επίδοση Μαρτίου -1,99%.
Τεχνική ανάλυση - παράγωγα
Οριακή προ-πορεία των ΣΜΕ έναντι του 25άρη υποδηλώνει επιφύλαξη
Στην πρώτη εβδομάδα κυριαρχίας των σειρών Απριλίου, είχαμε μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη μείωση των όγκων στα ΣΜΕ του FTSE25, κατά -71,69%. Σημειώθηκε οριακή πτώση -0,87%, στις ανοικτές θέσεις. Ο δείκτης των παραγώγων κατέληξε στις 2016,58 μονάδες, με εβδομαδιαία μεταβολή -3,43%. Στα options του, ο συνολικός όγκος αυξήθηκε κατά 28,27% έναντι της περασμένης, ενώ σε 1 call αντιστοιχούσαν 3 puts.
Οι όγκοι στα ΣΜΕ του δείκτη συνολικά ανήλθαν σε 7.789, καταλήγοντας με 9.075 ανοικτές θέσεις από 9.155 στις 16 Μαρτίου. Ο μέσος όγκος της σειράς Απριλίου, διαμορφώθηκε στα 1502 ΣΜΕ, ενώ το ενδιαφέρον για τη σειρά Μαΐου έφερε 75 από 56 συμβόλαια ημερησίως. Οι ανοικτές θέσεις της σειράς Απριλίου είναι 8.952 από 8.998 και της επόμενης 123 από 153 ΣΜΕ. Οι τελευταίες πράξεις του ΣΜΕ νέας κυρίαρχης σειράς, έγιναν στις 2013,00 μονάδες.
Στα options του 25άρη, το ενδιαφέρον στα calls υποχώρησε κατά -25,72%, φθάνοντας στα 113 από 152 συμβόλαια τη μέρα. Στα puts, όμως ανέβηκε 76,22% και ο μέσος όγκος διαμορφώθηκε στα 302 από 172 συμβόλαια. Οι όγκοι των ΣΜΕ επί τραπεζικών μετοχών παρέμειναν στις πρώτες θέσεις μαζί με της ΜΙΓ.
Οι μεταβολές των βασικών δεικτών των χρηματιστηρίων παγκόσμια, στη βδομάδα που πέρασε, υπογραμμίζουν την ενίσχυση της διάθεσης για φυγή από το ρίσκο. Ο πόλεμος στον εμπορικό τομέα έδειξε να έρχεται πιο κοντά, ο κλάδος της τεχνολογίας που υποστήριξε την άνοδο των δεικτών στο τρέχον έτος στροβιλίστηκε, από το σκάνδαλο της παραβίασης των προσωπικών δεδομένων μέσω του Facebook, και τα μακροοικονομικά δεδομένα έδειξαν πως η ανάπτυξη στην Ευρώπη «λαχάνιασε».
Σχόλια εγχώριων αναλυτών
Ο Κώστας Φέγγος της Versal ΑΕΠΕΥ
Ο Γενικός Δείκτης διέσπασε με δύναμη τις 800 μονάδες και αυτό δίνει στόχο για χαμηλότερα επίπεδα. Ο εκθετικός κινητός μέσος των 200 ημερών βρίσκεται στις 783 μονάδες και η κίνηση γύρω από αυτόν θα είναι σημαντική. Στηρίξεις υπάρχουν στις 775 με 770 μονάδες και μετά στην περιοχή των 750 μονάδων. Φυσικά υπάρχει και το θετικό σενάριο να επανέλθουμε πάνω από τις 800 μονάδες, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας ότι την άλλη βδομάδα έχουμε κλείσιμο τριμήνου και οι τιμές κλεισίματος έχουν σημασία για τους Θεσμικούς.
Τα Ξένα Χρηματιστήρια βρίσκονται σε πορεία διόρθωσης, με τα επιτόκια της Αμερικής να ανεβαίνουν, ενώ τα πρώτα σημάδια του Εμπορικού πολέμου είναι εμφανή σε Παγκόσμιο επίπεδο, με τη επιβολή πρόσθετων επιβαρύνσεων και φόρων στα εισαγόμενα και με την αύξηση του προστατευτισμού με διοικητικά μέτρα.
Στην Ελλάδα έχουμε και δικούς μας λόγους, που επιτείνουν την αβεβαιότητα. Σε περίπου 90 μέρες θα κριθεί οριστικά η πορεία της Ελλάδος στα μνημόνια και θα αποφασιστεί τι θα ακολουθήσει την εποχή των μνημονίων.
Παρόλα αυτά η Κυβέρνηση κινείται "χαλαρά" στα θέματα που απασχολούν τους Θεσμούς. Ο ΟΤΕ πουλήθηκε στους Γερμανούς, γιατί δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά και προχώρησε η πώληση του Οργανισμού Λιμένα Θεσσαλονίκης. Για τις υπόλοιπες Αποκρατικοποιήσεις θα δούμε.
Κάποιοι πλειστηριασμοί γίνονται, οι απορροφήσεις του πακέτου Junker, είναι σε συζήτηση και πάει λέγοντας. Ακόμα και το θέμα της δημιουργίας Ανεξάρτητων Φορέων φαίνεται να δημιουργεί πρόβλημα. Σε θέματα πολιτικής ατζέντας όμως κινούμαστε αστραπιαία και χωρίς πολύ προετοιμασία. Στα Εθνικά θέματα είμαστε σε όξυνση σχέσεων με πολλούς από τους Γείτονές μας, ενώ η "Εθνική ομοψυχία" και «η Ελληνική πρόταση για έξοδο από τα μνημόνια", που είναι ζητούμενα από τους Δανειστές, στην Ελλάδα φαντάζουν σαν όροι επιστημονικής φαντασίας.
Σχεδόν όλοι οι Παράγοντες της δημόσιας ζωής απειλούνται με φυλάκιση από τους πολιτικούς τους αντιπάλους και το φαινόμενο έχει επεκταθεί και σε Επιχειρηματίες τελευταία. Η κατάσταση δυσκολεύει σε όλα τα μέτωπα και η διατήρηση ρευστότητας είναι επιβεβλημένη για τους Επενδυτές.
Ο Απόστολος Μάνθος της Δυναμική ΑΧΕΠΕΥ
Η εμφανής αδυναμία του Γενικού Δείκτη να τμήσει ανοδικά το διαγραμματικό επίπεδο των 814 μονάδων, έδωσε το κατάλληλο 'αέρα' στους πωλητές για την 'άλωση' του ψυχολογικού ορίου των 800 μονάδων, ανοίγοντας έτσι μέτωπο με τη ζώνη στήριξης των 780 με 770 μονάδων. Περιοχή, από όπου διέρχεται η πολύ σημαντική κάτω πλευρά του μεσομακροπρόθεσμου ανοδικού καναλιού, που διέπει το Γενικό Δείκτη από το Φλεβάρη του 2016. Επιτυχημένη καθοδική τμήση, σε εβδομαδιαίο κλείσιμο, του εν λόγω καναλιού θα καταστρατηγήσει το υπάρχον μεσοπρόθεσμο ανοδικό σκηνικό προς το στόχο των 950 μονάδων, ταλαιπωρώντας πιθανότατα τον Δείκτη μέσα στο διαγραμματικό πεδίο των 745 με 705 μονάδων.
Άξιες μνείας είναι οι αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί στις μετοχές που "ρυθμίζουν" τον Δείκτη με την Coca Cola HBC (10,08% βαρύτητα) να ξαναπαίρνει την πρωτοκαθεδρία από τον ΟΤΕ (9,88% βαρύτητα), ενώ στη τρίτη θέση έχει πλασαριστεί η ΜΠΕΛΑ (5,40% βαρύτητα) , ρίχνοντας χαμηλότερα την Alpha Bank η οποία απειλείται από τον Μυτιληναίο (4,81% βαρύτητα) απομακρύνοντας έτσι τη Τραπεζοκίνηση από το προσκήνιο.
Ύστατη μάχη με τη σημαντική ζώνη στήριξης των 2017 με 2000 μονάδων δίνει ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης, προσπαθώντας να αποφύγει τη διαγραμματική "βύθιση" προς το επόμενο επίπεδο στήριξης των 1955 με 1930 μονάδων.
Εδώ η επιτυχής διακράτηση των 2000 μονάδων θα δώσει ανάσες και ένα βραχυχρόνιο ανοδικό "σκαλοπάτι" για τις 2050 με 2065 μονάδες. Και εδώ για το “X-ray” του δείκτη να αναφέρουμε ότι μετά και το τελευταίο κατέβασμα οι μετοχές των: Coca Cola HBC (22,7% βαρύτητα), ΟΤΕ (10,92% βαρύτητα), ΟΠΑΠ (8,33% βαρύτητα) και ΜΠΕΛΑ (6,25% βαρύτητα) "κρατάνε στα χέρια τους" σχεδόν το 50% της δύναμής του, σπρώχνοντας προς τα πίσω τις Τραπεζικές μετοχές
Η διάτρηση του σαθρού πατώματος των 840 μονάδων για τον Τραπεζικό δείκτη, επανέφερε από το παρελθόν τη γνωστή "πικρή γεύση της Τραπεζικής καταπόντισης" βάζοντας στο διαγραμματικό "πάνθεον" το κρίσιμο επίπεδο στήριξης των 715 μονάδων. Περιοχή, από όπου ξεκίνησε τον περασμένο Δεκέμβριο η ανοδική κίνηση προς τις 1000 μονάδες.
Σε αυτή τη φάση της Αγοράς ο διακαής πόθος των αγοραστών είναι η γρήγορη επαναφορά του δείκτη άνω των 820 με 826 μονάδων.
Ο Μάνος Χατζηδάκης της Beta Sec
Το σερί των εννέα συνεχόμενων πτωτικών συνεδριάσεις σημάδεψαν μια ακόμα αρνητική εβδομάδα για το Χ.Α. Παρά το γεγονός της εντονότερης επενδυτικής δραστηριότητας που παρατηρείται στην Ελληνική Οικονομία, το Χρηματιστήριο φαίνεται να μην μπορεί να ακολουθήσει στο ίδιο τέμπο, επηρεασμένο περισσότερο από το κλίμα που επικρατεί στο εξωτερικό.
Μέσα στην εβδομάδα που ολοκληρώθηκε πραγματοποιήθηκαν τα εξής: Η πώληση του 67% του ΟΛΘ, η διάθεση πακέτου 10,23% της Autohellas, η συμφωνία πώλησης του 5% του ΟΤΕ και η αγορά σημαντικών ακινήτων της Βωβός σε επενδυτικό κεφάλαιο, ενώ η αλυσίδα SPAR ανακοίνωσε την είσοδο της στην Ελληνικά Αγορά.
Υπό οποιεσδήποτε άλλες συνθήκες, η ανάγνωση αυτών των νέων θα είχε θετικό αντίκτυπο στην Αγορά και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κίνηση εμπιστοσύνης σε ευρύ φάσμα επενδυτικών/επιχειρηματικών επιλογών.
Παρόλα αυτά η "σκιά" των πτωτικών διακυμάνσεων των Ξένων Αγορών έχει αλλάξει την ψυχολογία και η επιφυλακτικότητα αντανακλάται σε πρόσημα, τζίρους και συμμετοχή.
Τα νέα φετινά χαμηλά επίπεδα του Γενικού Δείκτη δεν ήρθαν από κάποια αστοχία σε μια επενδυτική εκτίμηση, ήρθαν ως αποτέλεσμα της αλλαγής στάσης έναντι του ρίσκου που παρατηρείται διεθνώς και που επί του παρόντος δεν έχει δώσει σαφή δείγματα στο που κατευθύνονται οι εκροές από τις Μετοχικές Αγορές.
Τεχνικά η αγορά "παραδόθηκε" μετά την καθοδική διάσπαση των 810 μονάδων, αφού η υπεροχή των πωλητών συνοδεύτηκε και από τζίρο.
Τα νέα φετινά χαμηλά των 777 μονάδων ήρθαν μάλλον αναμενόμενα, σε ένα κλίμα το οποίο επιβαρύνθηκε και από την ένταση της μεταβλητότητας των Ξένων Αγορών. Η αντίδραση που βγήκε, ήρθε ως αποτέλεσμα των υπερβολών που παρατηρούνται στα ωριαία διαγράμματα, χωρίς να αλλάξει κάτι στην μεγάλη εικόνα. Τα δεδομένα θα γίνουν πιο αισιόδοξα μόνο αν ο Γενικός Δείκτης αναμετρηθεί άμεσα με τον κινητό μέσο των 200 ημερών, ο οποίος κινείται πλευρικά στις 800 μονάδες.
Κατά τα λοιπά οι βραχυπρόθεσμοι και μεσοπρόθεσμοι κινητοί μέσοι παρέμειναν πουλημένοι, o MACD επέστρεψε σε θέση πώλησης και το διάγραμμα του Δείκτη φαίνεται να παίρνει πιο σαφή κλίση προς τα κάτω, μετά από μια περίοδο ήπιων πλαγιοκαθοδικών διακυμάνσεων.
Η συμπεριφορά της Αγοράς στις τελευταίες συνεδριάσεις της εβδομάδας, φαίνεται να έχει αποκτήσει μεγαλύτερη ελαστικότητα στις κινήσεις των Ξένων Αγορών, γεγονός που βάζει την τάση σε αναλογία με τον Διεθνή Παράγοντα. Από την άλλη πλευρά η προσέγγιση υποτιμητικών ζωνών διαπραγμάτευσης, δημιουργεί, πλέον, καλύτερες προϋποθέσεις μιας ζωηρότερης αντίδρασης. Συμπερασματικά, η πολυήμερη πτώση των τιμών μπορεί να ενεργοποιήσει μια μετριοπαθή αντίδραση, ωστόσο προβληματίζει η πιθανή δυναμική της, λόγω της σχετικά μειωμένης εμπορευσιμότητας, καθώς οι Αγορές εισέρχονται στην παραδοσιακά "στεγνή" από τζίρο Πασχαλινή περίοδο.
Γεμάτη η ατζέντα από γεγονότα ειδικού ενδιαφέροντος που θα αυξήσουν αν μη τι άλλο το επενδυτικό ενδιαφέρον. Την τιμητική τους θα έχουν τα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών τα οποία πυκνώνουν προς το μέσον της εβδομάδας. Το απόγευμα της Δευτέρας (26/03) ξεκινούν τα Ελληνικά Χρηματιστήρια, ενώ ΟΠΑΠ, Σαράντης και Μοτοδυναμική ακολουθούν την επόμενη ημέρα (27/03). Ακόμα, την Τρίτη ξεκινούν οι εγγραφές για την δημόσια προσφορά του εταιρικού ομολόγου της ΓΕΚΤΕΡΝΑ.
Την Τετάρτη (28/03) παρατηρείται συνωστισμός ανακοινώσεων με τον όμιλο Μυτιληναίου να ανοίγει την αυλαία το πρωί, πριν την έναρξη της συνεδρίασης, ενώ το απόγευμα ακολουθούν, Τιτάν, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Lamda Development και Νηρέας, με τις σχετικές τηλεδιασκέψεις να αναμένονται να διαρκέσουν ως αργά το βράδυ.
Εκτός από τα αποτελέσματα στις 28 Μαρτίου, λήγει η δημόσια πρόταση της Παυλίδης για την Mermeren Combinat. Την Πέμπτη (29/3) ανακοινώνει αποτελέσματα χρήσης η Αιολική Επενδύσεων, ενώ την ίδια ημέρα ολοκληρώνονται οι εγγραφές για το ομόλογο της ΓΕΚΤΕΡΝΑ. Στις 30 Μαρτίου ακολουθούν οι δύο εισηγμένες εταιρίες Ύδρευσης.
Το απόγευμα της ερχόμενης Παρασκευής, αναμένεται η έκθεση της Moody’s για την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας ("Β3" με θετική προοπτική). Επισημαίνεται ότι η Ελληνική Αγορά θα παραμείνει κλειστή λόγω της Τραπεζικής αργίας στην Ευρώπη (Πάσχα Καθολικών).
Σήμερα
Ο φόβος ενός πλήρους εμπορικού πολέμου μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας έπληξε τις ασιατικές μετοχές και πάλι σήμερα Δευτέρα, διατηρώντας το γιεν, ως ασφαλές καταφύγιο, κοντά σε μια κορυφή 16 μηνών, καθώς οι επενδυτές ανησυχούν για την τύχη της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Ωστόσο, τα συμβόλαια E-Mini για τον S&P 500 σημείωσαν άνοδο 0,6%, μια ασυνήθιστη κίνηση στις πρώτες ασιατικές ώρες, αφού η Wall Street Journal ανέφερε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα ξεκίνησαν ήσυχα διαπραγματεύσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΗΠΑ στις κινεζικές αγορές.
Τα νέα ήταν μικρή παρηγοριά για τις ασιατικές μετοχές που προτίμησαν να μεγαλώνουν τις απώλειές τους.
Ο Nikkei της Ιαπωνίας υποχώρησε 0,6% μετά την πτώση του στο κατώτερο για σχεδόν έξι μήνες αλλά στο δεύτερο μέρος πέρασε σε κάρδη της τάξης του +0,10%. Οι κινεζικές μετοχές μειώθηκαν κατά περίπου 1% στις αρχές του εμπορίου και κατόπιν ο SSEC υποχώρησε κατά -1,47% και ο CSI300 πέρασε σε οριακή πτώση -0,08%.
Ο ευρύτερος δείκτης MSCI για μετοχές της Ασίας-Ειρηνικού εκτός της Ιαπωνίας υποχώρησε 0,2% και είναι με πτώση για τέταρτη συνεχόμενη μέρα.
Ο δείκτης κατευθύνεται προς την πρώτη τριμηνιαία πτώση από τα τέλη του 2016, καθώς ο κίνδυνος ταχύτερων αυξήσεων του αμερικανικού επιτοκίου και το φάντασμα ενός εμπορικού πολέμου άγγιξε επενδυτές που είχαν απολαύσει πολυετή πορεία ανόδου.
«Ο προστατευτισμός εξακολουθεί να αποτελεί πηγή αστάθειας και υποβάθμισης των μετοχών», ανέφεραν οι αναλυτές της JPMorgan σε σημείωμα.
"Η πλεονάζουσα απόδοση των ιδίων κεφαλαίων στην Ασία εκτός της Ιαπωνίας είναι εν μέρει συνάρτηση της ταχύτερης ανάπτυξης και των εισροών κεφαλαίων - και οι δύο είναι σαφώς σε κίνδυνο σε έναν εμπορικό πόλεμο".
Ο δείκτης μετοχών της Νότιας Κορέας ήταν το λαμπρό φωτεινό σημείο, αφού αυξήθηκε κατά 0,48% στηριγμένος στις αναφορές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Νότια Κορέα ήταν στα πρόθυρα μιας εμπορικής συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της απαλλαγής από τους δασμούς των ΗΠΑ για χάλυβα και αλουμίνιο για τη Νότια Κορέα.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τρόμμ υπέγραψε διάταγμα την Παρασκευή που με βάση όσα περιλαμβάνει θα μπορούσε να επιβάλει δασμούς ύψους μέχρι 60 δις δολαρίων για τις εισαγωγές από την Κίνα, αν και τα μέτρα έχουν 30 ημέρες περιθώριο διαπραγμάτευσης προτού τεθούν σε ισχύ.
Τα νέα μέτρα είναι πέραν των πρόσθετων δασμών για τον χάλυβα και το αλουμίνιο σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, η οποία έχει ήδη απαντήσει με τα δικά της σχέδια να επιβάλει δασμούς έως και 3 δισεκατομμύρια δολάρια επί των εισαγωγών από τις ΗΠΑ.
Τα χρηματιστήρια στις χώρες των αναδυόμενων αγορών που έχουν στενούς δεσμούς με την Κίνα παραμένουν ιδιαίτερα ευάλωτα, όπως και οι εταιρείες σε όλο τον κόσμο που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τα κινεζικά αντίποινα.
Στο αβέβαιο παγκόσμιο οικονομικό κλίμα, οι επενδυτές φαινόταν να συσσωρεύουν στο ιαπωνικό γιεν. Ένα παραδοσιακά ασφαλές περιουσιακό στοιχείο χάρη στο μαζικό πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας.